(2mh) H2 rivieren van ijs paragraaf 2 deel 1

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Planning:

• Introductie
• Uitleg: paragraaf 1 H2 ontstaan en einde gletsjers + B118,119 blz. 26
• maken opdracht 1 t/m 5 paragraaf 4 blz. 26/27
• nabespreken paragraaf 2
  
• afsluiting

aan het einde van de les kan/weet je:

• wat gletsjers zijn
• hoe gletsjers bijdragen aan de afbraak en opbouw van het landschap
  

uitleg/aantekeningen

Ijstijden 

• Glaciaal = ijstijd = periode waarin er meer sneeuw valt en aangroeit dan er weg smelt
• Interglaciaal = een warme periode waarin er meer sneeuw smelt dan er aangroeit 

Ontstaan gletsjer

• In de kommen van de bergen verzamelt zich sneeuw: firnbekken
  
• De sneeuw blijft hier liggen en ontdooit een beetje en bevriest weer --> wordt firn
  
• Er stapelt zich steeds meer sneeuw op in de firnbekken.
  
• Door de hoge stapel, ontstaat er veel druk op de onderste lagen.
  
• Door de druk wordt de sneeuw samengeperst tot ijs
  

Ontstaan gletsjer

• De strook ijs die hierdoor ontstaat noemen we een ijstong. Deze kan langzaam gaan schuiven. 
• De firnbekken en het ijs samen vormen de gletsjer
  

Gletsjers bewegen

• Gletsjers blijven niet op dezelfde plek liggen
  
• De onderkant smelt vaak een beetje, waardoor hier wat smeltwater loopt
  
• Hierdoor glijdt de gletsjer langzaam naar beneden
  
• Toch wordt de gletsjer nooit zo lang dat het hele dal onder het ijs komt te liggen
  
• Hoe komt dat?

Gletsjers bewegen

• Tijdens het schuiven nemen gletsjers veel materiaal mee
• Grote rotsblokken worden hierdoor verplaatst
• --> erosie
• Hierdoor veranderen gletsjers het landschap waar ze zich doorheen verplaatsen

De onderdelen van een gletsjer

Wat is een grondmorene?

Sediment dat achterblijft als de gletsjer smelt

Zijmorene ligt aan de zijkant van de ijstong

Eindmorene ligt aan het uiteinde van de gletsjer

Middenmorene Ligt op een plek waar twee gletsjertongen samenkomen.

U-dal (erosie)

V-dal (erosie)

U-dal

Gletsjertunnel 

Laag in het dal is het warm en gaat de gletsjer smelten.

Daardoor ontstaat onder de gletsjer een tunnel.

De plek waar het water onder de tunnel door naar buiten komt heet een gletsjerpoort.

zelfstandig werken

lezen paragraaf 2 H2 ontstaan en einde gletsjers + B118, B119
maken opdracht 1 t/m 5 paragraaf 2 H2
gebruik hierbij:

• tekstboek blz. 26/27
• werkboek blz. 30/31
  

stoplicht: Rood = stil lezen en werken. Oranje = fluisteren als je wilt overleggen. Groen = normaal praat niveau met werken

herhalen/nabespreken

Hoe ontstaat firn?

1. In de ijstijd valt veel neerslag. Dat is firn.
2. In de ijstijd valt veel sneeuw. De sneeuw ontdooit en bevriest en verandert in de jaren in firn.
3. Firn is korrelachtige, overjarige en ijsachtige sneeuw

Hoe noem je de periode tussen 2 ijstijden in?

1. glaciaal
2. interglaciaal

Een V-dal is ontstaan door een ....

1. gletsjer
2. rivier

Zet het juiste begrip bij de tekst

rivieren van ijs die langzaam van de hellingen naar beneden glijden

Periode waarin de gemiddelde temperatuur op aarde een paar graden daalde.

korrelige, overjarige en ijsachtige sneeuw.

Een verzameling van overjarige sneeuw hoog in de bergen. Het begin van de gletsjer

Gletsjer

IJstijd / Glaciaal

Firn

Firnbekken

Firnbekken 

Grote gletsjer

Grondmorene

Gletsjerrivier 

Kleine gletsjer

Middenmorene

Zijmorene