Thema 0: Hoe voer ik een onderzoek?

• Natuurwetenschappen
• Secundair onderwijs

Thema 0: Hoe voer ik een onderzoek?

Inleiding 

Waarom worden bananen bruin als ze rijpen? Hoe komt het dat een bal omlaag valt als je die in de lucht gooit? Om een antwoord te vinden op zulke verschijnselen voer je een onderzoek uit volgens een wetenschappelijke methode, die bestaat uit verschillende stappen. Voor een onderzoek bestaat er geen vast recept: je kunt je onderzoek steeds bijsturen en terugkeren naar een vorige stap.

Inleiding 

Je kan bij een onderzoek hiervoor deze bundel gebruiken en/of p. 5-6 van je vademecum. Deze zit achteraan in je map.

Afbakenen

Afbakenen

1. De onderzoeksvraag

Om een wetenschappelijk onderzoek te formuleren, start je altijd met een probleemstelling. Dit kan van een klein probleem met één onderzoeksvraag tot een groot probleem met verschillende onderzoeksvragen gaan. Je wilt graag het probleem kunnen oplossen maar hiervoor start je met het formuleren en afbakenen van een goede onderzoeksvraag.

1. De onderzoeksvraag

Een onderzoeksvraag is een centrale vraag waarop je met een onderzoek een antwoord probeert te vinden.

1. De onderzoeksvraag

Een goede onderzoeksvraag

• Is een vraag.
• Bestaat uit 1 zin.
• Is afgebakend in tijd en in materialen.
• Is onderzoekbaar in het klaslokaal.
• Is ondubbelzinnig, iedereen verstaat het.
• Begint met een vraagwoord.

1. De onderzoeksvraag

Vb.: Maak van dit besluit een goede onderzoeksvraag

"Een gezonde levensstijl met voldoende beweging, gezond eten en niet roken, voorkomt vernauwing van de bloedvaten. Hierdoor blijft de bloeddoorstroming goed, en neemt de kans op hart- en vaatziekten af."

1. De onderzoeksvraag

"Een gezonde levensstijl met voldoende beweging, gezond eten en niet roken, voorkomt vernauwing van de bloedvaten. Hierdoor blijft de bloeddoorstroming goed, en neemt de kans op hart- en vaatziekten af."

• Welke invloed heeft een gezonde levensstijl op de bloedvaten en het risico op hart- en vaatziekten?
• Wat is het effect van beweging, voeding en niet roken op de conditie van de bloedvaten?

2. Hypothese

2. Hypothese

2. Hypothese

Een hypothese (als … dan…) is een voorspellend antwoord op een onderzoeksvraag.

2. Hypothese

Een hypothese

• Past bij de onderzoeksvraag.
• Is beknopt.
• Is meer dan een gokje: ik gebruik voorkennis of zoek info op.
• Is afgebakend in tijd en materialen.
• Is ondubbelzinnig.
• Is toetsbaar met een experiment.

2. Hypothese

Vb.: Tom zet een plant op een vensterbank in zonlicht en een andere plant in een kast zonder licht.

Kies de juiste hypothese(s) bij deze situatie:

A: Zet twee planten op verschillende plekken met en zonder licht.

B: Ik denk dat de plant in het zonlicht sneller groeit dan de plant in de kast.

C: De plant groeit omdat fotosynthese plaatsvindt.

D: Ik verwacht dat de plant in de kast langzamer groeit of slap wordt.

2. Hypothese

Vb.: Tom zet een plant op een vensterbank in zonlicht en een andere plant in een kast zonder licht.

Kies de juiste hypothese(s) bij deze situatie:

A: Zet twee planten op verschillende plekken met en zonder licht.

B: Ik denk dat de plant in het zonlicht sneller groeit dan de plant in de kast.

C: De plant groeit omdat fotosynthese plaatsvindt.

D: Ik verwacht dat de plant in de kast langzamer groeit of slap wordt.

Afbakenen

Voorbereiden

3. Benodigdheden

Benodigdheden zijn belangrijk om een onderzoek uit te voeren. Je verzamelt al de stoffen en materialen die nodig zijn voor het experiment. 

3. Benodigdheden

Vb.: Wat zijn de benodigdheden?

1. Vul de twee bloempotjes met een gelijke hoeveelheid wit zand.
2. Voeg aan het zand van een van de bloempotjes wat plantenvoeding.
3. Plant in beide potjes enkele bonen.
4. Geef de bonen in beide bloempotjes telkens evenveel water.

3. Benodigdheden

Vb.: Wat zijn de benodigdheden?

1. Vul de twee bloempotjes met een gelijke hoeveelheid wit zand.
2. Voeg aan het zand van een van de bloempotjes wat plantenvoeding.
3. Plant in beide potjes enkele bonen.
4. Geef de bonen in beide bloempotjes telkens evenveel water.

4. Werkwijze

Vragen wat ze getekend hebben

4. Werkwijze

De werkwijze is het stappenplan wat je moet volgen om een experiment uit te voeren. Je leest deze best helemaal door alvorens je aan het experiment begint. 

4. Werkwijze

Vb.: Geef de werkwijze voor het volgende experiment.

4. Werkwijze

Vb.: Geef de werkwijze voor het volgende experiment.

1. Vul het bord met water.
2. Doe de peper in het water.
3. Steek je vinger in het water en neem waar. 
4. Doe een beetje zeep op je vinger. 
5. Steek je vinger in het water en neem waar. 

Afbakenen

Uitvoeren

5. Uitvoeren

Je volgt het stappenplan. Je werkt op een veilige manier. 

6. Waarneming

6. Waarneming

6. Waarneming

Een waarneming gebeurt objectief (= je geeft er zelf geen betekenis aan) door je zintuigen te gebruiken. Hoe meer zintuigen, hoe beter je waarneming.

6. Waarneming

Een waarneming

• Ik maar hiervan een schets of trek een foto.
• Ik lees meetresultaten juist af van een meettoestel.
• Ik noteer de gegevens bv. In een tabel.
• Ik gebruik de juiste eenheden (zoals gram, liter, meter, …)

Vb.: Geef een waarneming. 

7. Vaststelling

Bij een vaststelling gaat de waarneming aan vooraf. Je gaat een interpretatie van de waarneming noteren.

Bijvoorbeeld

Waarneming: De bal valt naar beneden.

Vaststelling: De bal wordt aangetrokken door de aarde.

7. Vaststelling

7. Vaststelling

7. Vaststelling

Een vaststelling is een interpretatie van de waarneming

Afbakenen

Concluderen

8. Besluit 

8. Besluit 

8. Besluit

Een besluit is een antwoord op de onderzoeksvraag.

Afbakenen

Reflecteren en communiceren

9. Reflectie

Je denkt na over de werkwijze die je hebt toegepast en hoe je deze volgende keer zou kunnen verbeteren.

   

Daarnaast kan je de onderzoeksvraag bijsturen of veranderen als deze niet passend is voor het onderzoek.

Thema 0: Hoe voer ik een onderzoek?