N&T: menselijk lichaam

• NT2
• Zaakvakcursus natuur & techniek
• HBO
• Studiejaar 1

Menselijk lichaam (deel 1)

Natuur

Even voorstellen

Wat gaan we doen?

- PowerPoints met uitleg van de stof

- Oefenopgaven 

- Leertips en leerstrategieën (https://leer.tips/) 

Wat gaan we in deel 1 doen?

2.2 Organen en orgaanstelsels

3.2.1 Spijsvertering

3.2.2 Ademhalingsstelsel

3.2.3 Bloedsomloop 

3.2.4 Lymfestelsel

3.5 Afweersysteem

Wat is eigenlijk een orgaan?

- Een orgaan is een onderdeel van een organisme en heeft één of meerdere functies. 

- Een orgaan is opgebouwd uit weefsels

- Een weefsel bestaat uit gelijksoortige cellen

- Organen werken samen in orgaanstelsels en de orgaanstelsels houden het lichaam in stand.

Welke organen kennen jullie?

Wat zit er in je lichaam?

Overzicht van orgaanstelsels

       

           3.2.1 Spijsverteringsstelsel                                      3.2.2 Ademhalingsstelsel                                                   3.2.3 Bloedvatenstelsel

3.2.4 Lymfevatenstelsel                   3.2.5 Lever en poortader                3.2.6 Uitscheidingsstelsel                    5.6 Voortplantingsstelsel

Lijst organen

Longen: gasuitwisseling (Zuurstof en Koostofdioxide)

Hart: pompt bloed rond door de aderen

Lever: verwerkt afvalstoffen

Alvleesklier: produceert o.a. insuline voor bloedsuikeregulatie.

Nieren: zuiveren het bloed (maakt urine)

Schildklier: hormonen voor stofwisseling

Baarmoeder/eierstokken: voortplanting vrouw

Zaadballen/prostaat: voortplanting man

Organen voedselvertering

Organen voedselvertering

Mond: enzym amylase (breekt zetmeel af)

Slokdarm: peristaltische beweging beweegt voedsel naar maag

Maag: zuur (HCl) breekt voedsel af o.a. eiwitten tot aminozuren Twaalfvingerige darm: neutraliseren van het zuur en worden andere stoffen toegevoegd (uit o.a. galblaas en alvleesklier; amylase (zetmeel afbraak), lipase (vetafbraak) en tripsine (eiwitafbraak))

Galblaas: gaat naar 12VD. Gal emulgeert het vet.

Dunne darm: nutriënten opname door darmwand. 

Dikke darm: vochtopname (indikken)

Bruggetje naar voeding

• Voedingsstoffen: SCHIJF VAN 5

- Koolhydraten (brandstof) --> oranje 

                                                       (beetje uit groen)

- Eiwitten (aminozuren) --> paars (klein 

                                                      beetje uit groen)

- Vetten --> geel

- Water --> blauw

- Mineralen en vitamines: allen

Zetmeel en suiker

Koolhydraten: zetmelen en suikers.

Eiwitten

Eiwitten bestaan uit aminozuren

en zijn verbonden met een 

peptide verbinding. 

In de maag en darm worden

eiwitten dus tot aminozuren

afgebroken.

Opbouw spieren

De 20 aminozuren komen dus in de bloedbaan via de dunne darm. 

Daarna worden de aminozuren uit je voeding gebruik om nieuwe spieren mee op te bouwen. 

Vanuit welk spijsverteringsorgaan wordt het meeste water opgenomen in de bloedbaan?

1. A
2. B
3. C
4. D

Wat zit er in je lichaam? 

Botten en spieren

- Botten en gewrichten: stevigheid en beweging

- Spieren: beweging

1. Gladde spieren (pupil & darmen)

2. Gestreepte spieren (skelet & hart)

Skeletspieren hebben antagonisten (tegengestelde werking)

Skeletspieren

Weefsel types

1: Hartspier: dwarsgestreept spierweefsel

2: glad spierweefsel: in de organen. Je kunt die niet zelf aansturen maar gaat via autonome zenuwstelsel. 

3: dwarsgestreept spierweefsel in skeletspieren om je lichaam te bewegen. 

1.                  2.              3. 

Weefsel types

Epitheel: o.a. huid

Spierweefsel: dwarsgestreept in skeletspieren

Spierweefsel: glad: organen

Steunweefsel: bindweefsel: geeft steun aan organen of verbindt stukken. Vetcellen zijn bijv. ook type steunweefsel. 

Zenuwcellen: zenuwstelsel en in hersenen

 

Gewrichten

Leertips: maak schema's

- Schema’s maken informatie overzichtelijk en laten verbanden zien

- Gebruik kleuren/tekeningen

Maak bijvoorbeeld een schema van alle orgaanstelsels, hun organen en functies

1. Spijsverteringsstelsel 
2. Ademhalingsstelsel
3. Bloedvatenstelsel
   
4. Lymfevatenstelsel
5. Lever en poortader 
6. Uitscheidingsstelsel
7. Voortplantingsstelsel

Ademhalingsstelsel

• Lucht gaat via je neus (of mond)
• Luchtpijp
• Longen en longblaasjes
• Middenrif 

Als je middenrif samentrekt, dan adem je ....

1. in
2. uit

Bloedsomloop

• Kleine bloedsomloop
• Grote bloedsomloop
• Hart
• Slagaders/aders
• Haarvaten

Opbouw van het hart

• Let op links en recht reken je 
• vanuit de persoon zelf. 
• Dus op de afbeelding zijn 
• die bewust omgedraaid!

Bloed bestaat uit:

• Bloedplasma (vloeistof - iets meer dan de helft ): vervoer stoffen
• Bloedcellen

1. Rode bloedcellen
   (kleur en hemoglobine)
2. Witte bloedcellen
   (bestrijden ziekteverwekkers)
3. Bloedplaatje: met fibrine helpen bij het stollen

Filmpje bloedgroepen: https://www.youtube.com/watch?v=2tcZqKvCLaQ&t=76s

Lymfevatenstelsel

• Verzamelen van overgebleven vocht uit cellen = lymfe
• Door heel het lichaam
• Stelsel mondt uit in
  twee grote aders
  tussen nek en schouders
• Ondersteunt bloedcirculatie
• Afweersysteem (witte bloedcellen)

Afweersysteem

• Ziekteverwekkers 

1. Bacteriën (ziekmakers en nuttig)
2. Virussen
3. Giftige stoffen (alcohol)

• Lever
    

https://schooltv.nl/video/wat-is-het-verschil-tussen-een-bacterie-en-een-virus-je-kunt-van-allebei-goed-ziek-worden/

Afweersysteem

Eerste afweerlinie

Mechanische afweer

Huid en slijmvliezen neus, mond en keel

Tweede linie

Nodig na beschadiging 

huid of slijmvliezen

Alarmstoffen - ontsteking 

> witte bloedcellen 

Cellulaire afweer

Derde linie

• Komt in actie: aantal dagen na tweede linie
• Witte bloedcellen maken antistoffen (meest effectief)
• Moleculaire afweer
• Duurt aantal dagen tot weken
• Geheugen van witte bloedcellen 
• Immuun

'Vierde linie'

Geneesmiddelen

• Antibiotica
• Pijnstillers
• Koortswerende middelen

Vaccinatie

Wat hoort NIET bij de eerste afweerlinie?

1. witte bloedcellen
2. de huid
3. de neus
4. de mond

Wat wordt er in het lichaam gespoten bij een vaccinatie?

1. Antibioticum tegen ziekteverwekkers
2. Antistoffen tegen ziekteverwekkers
3. Delen van ziekteverwekkers
4. Witte bloedlichaampjes

Meer oefenen rondom organen en hun functies?

1. https://quizlet.com/344241415/de-organen-in-het-menselijk-lichaam-diagram/
2. https://biologiepagina.nl/Oefeningen/Torsoonderbouw/organentorso.htm​
3. https://biologiepagina.nl/Puzzels/puzzelorganenencellen.htm​
4. http://www.brujon.net/bio/organenstelsels.htm​
5. https://maken.wikiwijs.nl/108244/Het_menselijk_lichaam#!page-3595959

Algemene tips 

• Gebruik filmpjes op Youtube
• Biologiepagina.nl