4.1 Het ordenen van organismen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Thema 4 Ordening

Ordening

• Je kunt organismen indelen in hoofdgroepen en rijken. 
• Je kunt de celkenmerken noemen van dieren, planten, schimmels en bacteriën. 
• Je kunt de groepen noemen die ontstaan bij de verdere indeling van een rijk. 

Iemand neemt een schoen in gedachten.

Welke schoen is het? stel een vraag

leerdoelen.

-Je moet de organismen kunnen indelen in domeinen en rijken. Van elk domein en rijk moet je de celkenmerken kunnen noemen.

-Je moet soorten en rassen kunnen onderscheiden en kunnen benoemen welke rol DNA hierbij speelt.

Lezen: Basisstof 1 van Thema 4 (blz. 114 t/m 119)

7 levenskenmerken

• Voeden
• Groeien
• Ademen
• Uitscheiden
• Reageren
• Voortplanten
• Bewegen

Organismen

Bij het ordenen verdeel je een verzameling in groepen met dezelfde kenmerk

Eerste ordening: 3 domeinen

Prokaryoot vs Eukaryoot

1e ordening: hoofdgroepen

kijk naar de cellen!

Heeft de cel een celkern?

prokaryoot

- bacteriën

- archaea

eukaryoot

- dieren

- planten

- schimmels

ja

nee

Prokaryoten

Celkenmerken

• celkern
• celwand
• bladgroenkorrels

Eukaryoten

Celkenmerken

• celkern
• celwand
• bladgroenkorrels

Organismen worden geordend op kenmerken van:

cellen: celkern, celwand, bladgroenkorrels

DNA: overeenkomstig DNA

Geen celkern

Geen celwand

Bladgroenkorrels

Wel celwand en celkern, geen bladgroenkorrels

bacteriën en archaea

Even een paar quizvragen over de domeinen er rijken

Ik heb een celwand, een vacuole maar geen bladgroenkorrels.... Wie ben ik?

1. Plant
2. Bacterie
3. Dier
4. Schimmel

Welk DOMEIN heeft cellen zonder celkern?

Hoe heet het andere domein?

Welk rijk heeft alle celkenmerken?
(celkern, celwand,bladgroenkorrels)

1. bacterien
2. schimmels
3. dieren
4. planten

Welk rijk heeft geen celwand?

1. bacterien
2. schimmels
3. dieren
4. planten

Plant

Dier

Schimmel

Bacterie

Organismen worden geordend op kenmerken van:

cellen: celkern, celwand, bladgroenkorrels

DNA: overeenkomstig DNA

DNA van soorten vergelijken

• DNA bestaat uit vier bouwstenen: A,T,C en G
• Elke soort heeft zijn eigen DNA volgorde
• DNA van organismen van dezelfde soort hebben kleine verschillen in de volgorde
• Door DNA te vergelijken van verschillende groepen kunnen biologen uitzoeken of ze bij dezelfde soort horen.

Uit welke vier bouwstenen bestaat DNA?

1. A, C, D, E
2. E, G, T, B
3. A, T, C, G
4. B, C, G, T

Honden: Wel 1 soort

+

=

    Beagle                       Pug                              Puggle

                                                                  (kan voortplanten)

Leeuw en Tijger: Niet 1 soort

+

=

      Leeuw                            Tijger                              Lijger

                                                               (kan niet voortplanten)

Huiswerk:

Lezen: Basisstof 1 van Thema 4 (blz. 114 t/m 119)

Maken: Opdrachten 2 t/m 7 van Basisstof 1 Thema 4 (online)

Doornemen voor de volgende les: Basisstof 2  van Thema 4

(blz. 120 t/m 122)