1.3: mineralen, gesteentes en ertsen

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

1.3: Mineralen, gesteentes en erts

Een mineraal:

- Vaste stof (niet vloeibaar of gas)

- Komt vrij in de natuur voor (niet door mensen gemaakt)

- Gevormd door geologische processen (platentektoniek, erosie & sedimentatie)

Mineralen:

Nuttige mineralen:

- Metalen, zoals goud, lood, ijzer, zilver

- Natriumchloride (zout), 

Nutteloze mineralen

Delfstof

Een erts:

- Gesteente

- Met daarin een nuttig mineraal (goud, koper, zout enz...)

- Het nuttige mineraal wordt een delfstof genoemd

Welke uitspraken zijn waar?

1. In alle ertsen zit een delfstof.
2. Ertsen bestaan uit mineralen.
3. Alle gesteentes zijn ertsen
4. Lithium is een delfstof.

Hoe ontstaan ertsen?

Er zit een nuttig mineraal tussen het gesteente.

Hoe kan dat?

De gesteentekringloop!

Niet alle mineralen stollen bij hetzelfde punt

Als magma afkoelt stollen sommige mineralen: ze slaan neer op de bodem

Het overgebleven magma blijft vol met andere mineralen. Door het afkoelen begint een 2e groep mineralen te stollen.

Het magma (zie achtergrondkleur) verandert van samenstelling. De 2e laag is gestold

De laatste mineralen stollen. Verschillende lagen van mineralen zijn herkenbaar.

Leg in stappen uit hoe mineralen in sedimentgesteente kunnen voorkomen

1

2

3

4

Laagje voor laagje worden nieuwe lagen sediment gevormd

Rivieren "sorteren" op gewicht" eerst zakken de zwaarste delen naar de bodem

Nieuwe lagen worden afgezet boven het mineraal

De lagen daarboven drukken het geheel in elkaar tot gesteente

Sleep de hotspots naar de juiste plek in de afbeelding

Sedimentgesteente

Als sedimentgesteente onder druk of hitte verandert

Als sedimentgesteente smelt

Als metamorf gesteente smelt

Stollingsgesteente

Als er bij stollingsgesteente sprake is van vewering en/of erosie

Als er bij metamorf gesteente sprake is van vewering en/of erosie

Als stollingsgesteente weer smelt

Als stollingsgesteente door hitte of druk verandert

Waarom zijn zeldzame aardmetalen niet zeldzaam, maar wel schaars? Leg uit.

Aan de slag

Geen huiswerk (pinksteren)

Kun je een voorbeeld noemen van een mineraal?

Waar vinden we nuttige mineralen? (ligt dit aan het oppervlak, los in de bodem... enz.)