WO Thema 15 - Uiterste gebruiksdatum: maart 2037 - Natuur

• Wereldoriëntatie
• Lager onderwijs

WO - Uiterste gebruiksdatum: maart 2025

Thema 15

Uiterste gebruiksdatum: 

maart 2037

Doel van de les

Na deze les kennen/kunnen/weten jullie:

- welke factoren voedselbederf beïnvloeden

- technieken om voedsel langer en beter te bewaren van vroeger en nu - bewaartechnieken

- de gevolgen van het eten van bedorven voedsel

- de gevolgen van een voedselvergiftiging

- de micro-organismen die voedselbederf veroorzaken

Hoe weet je of voedsel bedorven is?

Voedsel bederft

We kunnen dit ruiken met ons reukzintuig. 

Bv. vis ruikt bedorven.

We kunnen dit zien met ons zichtzintuig.

Bv. schimmel op kaas.

We kunnen dit voelen met ons tastzintuig.

Bv. zachte plekken op fruit.

Onze zintuigen waarschuwen ons dus voor bedorven voedsel.

Hoe weet je of voedsel bedorven is?

Wat gebeurt er als we bedorven voedsel eten?

Vooral voor jonge kinderen en bejaarden gevaarlijk.

Voedselbederf

Bacteriën en schimmels nestelen zich in ons voedsel en veroorzaken bederf. Ze zijn zeer gevaarlijk, omdat je ze niet ziet met het blote oog. Je kan ziek worden als je bedorven voedsel eet. 

Een voedselvergiftiging kan ernstige gevolgen hebben.

Factoren die invloed hebben op voedselbederf

- Vochtigheid

- Temperatuur

- Zuurtegraad

- Aard van de bacterie

- Toegevoegde bewaarmiddelen

- Zuurstof

- Voedingsstoffen

- Tijd

Voedselbederf

Het bederf van voedsel is afhankelijk van veel factoren.

Met enkele maatregelen kunnen we voedsel langer bewaren.

Voedsel voldoende verhitten (temperatuur), voldoende koud bewaren (temperatuur), luchtdicht verpakken (zuurstof), de vervaldatum goed nakijken (tijd), voedsel in een droge omgeving bewaren (vochtigheid) zorgen ervoor dat voeding langer bewaard kan blijven.

Voedselbederf

Bacteriën, schimmels en gisten zijn de meest voorkomende oorzaken. Ze voeden zich met de voedingsstoffen in het voedsel en vermenigvuldigen zich, wat leidt tot bederf. 
Ze houden van warme temperaturen (maar te warm kan ze dan weer doden), van een vochtige omgeving. Bacteriën houden dan weer niet van zuur.

Bacteriën hebben zuurstof (lucht) nodig om zich te vermenigvuldigen.

De bacteriën breken voedsel af, dat zorgt voor veranderingen in smaak, geur, textuur en uiterlijk.

Juist of fout?
Bacteriën houden van hoge temperaturen.

1. Juist
2. Fout

Juist of fout?
De meeste bacteriën hebben zuurstof nodig.

1. Juist
2. Fout

Juist of fout?
Bacteriën houden niet van een vochtige omgeving.

1. Juist
2. Fout

Juist of fout?
Sommige voedingsstoffen bederven sneller.

1. Juist
2. Fout

BUNDEL!

Neem je bundel op pagina 41.

Maak opdracht 1.

Vul het besluit aan.

Technieken om groenten en fruit te bewaren

Conserveren - Hoe kunnen we ons eten het beste bewaren?

Technieken om groenten en fruit te bewaren

We kunnen niet altijd alles meteen opeten. 

Daarom heeft men een groot aantal manieren ontwikkeld om groenten en fruit te bewaren.

Bewaringstechnieken hebben allemaal hetzelfde doel: groei van bacteriën en schimmels tegengaan.

Technieken om groenten en fruit te bewaren

Dit kan op verschillende manieren:

- door water te onttrekken (Bacteriën en schimmels kunnen minder goed voortplanten.) -> vochtigheid

- door afkoeling -> temperatuur

- door verwarming (doden) -> temperatuur

- door suiker en zout toe te voegen (micro-organismen houden daar niet van) -> toegevoegde bewaarmiddelen 

Technieken om groenten en fruit te bewaren

Op de volgende slides overlopen we verschillende bewaringstechnieken.

DROGEN

Sommige producten kunnen droog worden bewaard.

Voorbeelden zijn granen, bonen en erwten.

Soms kunnen vruchten ook worden gedroogd in de oven of boven de kachel. 

Zo zijn de meeste appelsoorten zeer geschikt om te worden gedroogd.

KOELEN

Een heleboel producten kun je langer bewaren als je ze koelt.

Denk maar aan de koelkast thuis.

In de industrie worden aardappelen, fruit (appels enz.),... gekoeld bewaard.

Zo blijven ze maandenlang goed.

INVRIEZEN

Veel mensen vriezen van alles wat uit de tuin komt zelf in. 

Niet alle groenten zijn even geschikt. 

Soms worden producten zacht als je ze daarna weer ontdooit.

Deze methode is goed te gebruiken voor heel veel producten (erwten, bonen, spinazie, enz.)

INBLIKKEN

Groenten in blik kunnen jaren worden bewaard.

Daarom worden deze blikken ook wel conservenblikken genoemd.

Conserveren wil zeggen: bewaren.

STERILISEREN

Hier gaan we voedsel verwarmen tot heel hoge temperaturen en dan lichtdicht verpakken.

Meestal in glazen potten.
(wecken)

WECKEN

Al heel veel jaren geleden ontdekte men dat groenten niet kunnen bederven als er geen zuurstof bij kan.

Tegenwoordig is er een grote industrie waarbij glazen potten worden gevuld en luchtdicht afgesloten.

Denk maar aan de groenten van Hak. 

Misschien ken je ook wel de weckpotten, glazen bokalen met rubber ringen. 

Daarin kan je ook zelf groenten inmaken. 

Ook die potten worden luchtdicht afgesloten.

BEWAREN OP SUIKER

Bij het maken van confituur wordt suiker gebruikt om de vruchten goed te houden. 

In gewone confituur is 50% suiker aanwezig.

(1kg vruchten en 1 kg suiker - dat in de kookpot - even koken - in glazen potten doen - klaar!)

Door alle suiker bederft de confituur niet snel. 

Natuurlijk is confituur nog langer houdbaar als je de pot ook luchtdicht afsluit.

BEWAREN OP ZOUT (pekelen)

Bij vlees en vis wordt een grote hoeveelheid zout toegevoegd om beter te kunnen bewaren.

Voorbeelden zijn spek en pekelharing.

IJSKELDERS

Voor er koelkasten en diepvriezers bestonden, waren er ijskelders. Men gebruikte ijs uit de winter om in een geïsoleerde ruimte voedsel te bewaren.

BEWAARMIDDELEN

Men voegt stoffen aan het voedsel toe om het zo langer te kunnen bewaren. Deze stoffen worden aangeduid met een E-nummer en zijn kunstmatig.

BESTRALEN

Het voedsel wordt bestraald om zo alle micro-organismen te doden.

ROKEN

Het voedsel roken in de rook van smeulend hout, zonder het voedsel zelf op te warmen.

VACUÜM VERPAKKEN

Alle lucht uit de verpakking verwijderen. Hier bestaan tegenwoordig toestellen voor die eerst de lucht wegnemen en dan de verpakking toemaken. 

Goed verpakt voedsel kan langer worden bewaard, maar de verpakkingen belasten het milieu. Waarom?

Bewaartechnieken

Al deze bewaartechnieken kan je opdelen in twee groepen: oude en moderne (nieuwe) technieken.

oude technieken	moderne (nieuwe) technieken
pekelen (zout toevoegen) roken suiker toevoegen in ijskelders bewaren steriliseren wecken drogen	vacuüm verpakken diepvries/koelkast in conserven verpakken bewaarmiddelen toevoegen bestralen

Bewaartechnieken

De meeste van deze oude technieken worden nu ook nog steeds gebruikt. Denk maar aan gerookte zalm, confituur waar men suiker aan toevoegde, zout toevoegen aan vis,...

BUNDEL!

Neem je bundel op pagina 42.

Maak opdracht 2 en 3.