les 2

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

les 2!!!

ZBOOOOO

Voedingsleer en diëten 2

Leerdoelen

• Je kunt de relatie tussen voeding en gezondheid benoemen.
• Je weet wat er wordt bedoeld met diëten. 
• Je kunt de verschillende diëten benoemen.

Planning

• Terugblik 
• Soorten diëten 
• Voedingsgewoonte
• opdracht
• dieet / vochtbalans

Wat is de basis van een gezonde voeding ?

1. Veel koolhydraten
2. Variatie
3. Geen vlees eten
4. Veel groente eten

Hoeveel calorieën worden per dag geadviseerd voor een gezonde man en een vrouw .

1. Man: 2000 cal Vrouw: 2000 cal
2. Man: 2000 cal Vrouw: 2500 cal
3. Man: 2500 cal Vrouw: 2000 cal
4. Man: 3000 cal Vrouw: 2500 cal

Vet bevat geen vitamines

1. Waar
2. Niet waar

Dieet

Het woord dieet is afgeleid van het 

Griekse woord diaita:

Het betekent zoiets als: 

"leefregel"

Op voorschrift arts of diëtist

Voedingsgewoonte vs. dieet

Een bepaalde manier van eten óf het klaarmaken van eten. Vanwege cultuur, geloofsovertuiging of omdat het gezond is.

Aangepaste voeding in specifieke situaties, zoals bijvoorbeeld

   voeding bij zwangerschap, kinderen of vegetarisch.

 

Welke diëten ken jij?

• Voedings beperkend dieet
  
  
• Voedings verrijkend dieet

Soorten diëten

Cholesterol beperkt
Energie beperkt
Energie verrijkt
Eiwit verrijkt
Eiwit beperkt
Voedingsvezel verrijkt
Diabetes mellitus
Natrium beperkt
Gluten vrij 

Zoek per dieet een product dat wel geschikt is binnen het dieet en een product dat niet geschikt is binnen het dieet

 1. Cholesterolbeperkt dieet
2. Natriumbeperkt dieet

3. Energieverrijkt dieet
4. Glutenvrij dieet

Waar denk je aan bij een diabeet?

Diabetes 

Wat zijn de symptomen bij een te lage bloedsuikerspiegel of Hypo?

Wat zijn de symptomen bij een te hoge bloedsuikerspiegel of Hyper?

Diabetes 

Wat zijn de symptomen bij een te lage bloedsuikerspiegel of Hypo?

Zweten, beven, misselijkheid, hongergevoel, verstoord zicht, duizeligheid hoofdpijn, snelle hartslag, verwardheid en verlies van bewustzijn.

Wat zijn de symptomen bij een te hoge bloedsuikerspiegel of Hyper?

Vaak dorst, veel plassen, droge mond, jeuk, zwaar ademen, zwakte, sufheid, uitdroging aceton geur en uiteindelijk coma. 

Waar zit de meeste suiker in?

1. Een glas sinaasappelsap
2. Een appel
3. Een stukje melkchocolade

Gluten vrij 

Coeliakie is een darmziekte. 

Welk dieet wordt vaak voorgeschreven aan iemand die net een zware operatie heeft gehad?

1. Energiebeperkt
2. Eiwitverrijkt
3. Eiwitbeperkt
4. Voedingsvezelverrijkt

EIWIT

Eiwit is een bestanddeel in voeding, dat nodig is voor de opbouw en in-

standhouding van de spieren en bloed en voor herstel bij wonden. Bij ziekte

is eiwit de belangrijkste voedingsstof voor herstel.

Eiwit komt vooral voor in:

• vlees, vis en kip 

• ei 

• kaas, melk en melkproducten 

Hoe zorg je voor een gezond dieet volgens de schijf van vijf?

1. Eet elke dag uit elk vak evenveel
2. Eet elke dag uit alle vakken iets, in de juiste verhouding
3. Eet vooral groente en fruit
4. Eet weinig ongezonde dingen

VET

Via het vet in onze voeding krijgen we de belangrijke (in vet oplosbare) vitmines A, D, E en K binnen.

Vetten zijn nodig voor het transport van deze vitamines in ons lichaam.

Ons lichaam heeft tenminste 25 gram vet per dag nodig.

Wist je dat...

Vitamines heel gevoelig zijn voor licht, water, temperatuur en lucht?

Er veel meer suiker zit in een rijpe banaan dan in een onrijpe banaan?

Paprika de meeste vitamine C bevat van alle groente- en fruitsoorten?

opdracht

30 min de tijd voor 

dan pauze 15 min

Voedingsproblemen en vochtbalans

VPK rekenen- deel 1

Het menselijk lichaam bestaat uit ...% water.

1. 30
2. 40
3. 60
4. 90

Water in het lichaam

Het lichaam bestaat voor ongeveer 60% uit water

• het meeste zit in de cellen (intracellulair)
• daarna volgen de weefsels (extracellulair)
• en dan het bloed

We kunnen maar max 3 dagen zonder water!

Functies van vocht?

• Onderhoud van de gezondheid van lichaamscellen
• Transportsysteem
• Verwijderen van bijproducten van de stofwisseling
• Regeling van lichaamstemperatuur door zweten
• Schokdemping in ogen, ruggenmerg en in vruchtzak rondom de foetus tijdens zwangerschap. 

Osmose:  is het proces waarbij water vanzelf van een plek met veel water (weinig opgeloste stoffen) naar een plek met weinig water (veel opgeloste stoffen) stroomt, door een halfdoorlaatbaar membraan.

Nieren:

Je nieren filteren elke dag ongeveer 180 liter voorurine uit je bloed.

Die voorurine bevat veel water, zouten en afvalstoffen.

Bijna al dat water (en nuttige stoffen) wordt weer terug opgenomen in het bloed.

Uiteindelijk plas je maar ongeveer 1,5 liter urine per dag uit.

Darmen:

Je spijsvertering gebruikt ongeveer 8 liter spijsverteringssappen (zoals maagsap, gal, alvleeskliersap). Deze vloeistoffen helpen bij het verteren van voedsel.

Bijna al dat water wordt in de darmen weer terug opgenomen in het lichaam.

Er blijft maar 200 ml vocht over in de ontlasting.

Voorurine bestaat dus uit water, afvalstoffen zoals ureum (afkomstig van de lever), zouten, ionen en voedingsstoffen zoals glucose en aminozuren. In de voorurine zitten dus nog heel veel belangrijke stoffen die het lichaam nog nodig heeft

Verlies van vocht?

• Via de luchtwegen ( 300 - 400ml)
• Via urine (wisselend)
• Via ontlasting (100ml per keer - bij diarree kan het oplopen tot enkele liters)
• Via de huid (500ml per dag) 

Vochtbalans

Het lichaam houdt het waterpeil in evenwicht

• een vochtbalans bestaat uit een hoeveelheid ingenomen vocht en een hoeveelheid uitgescheiden vocht

Dus heel simpel; wat komt erin en wat gaat eruit.

Nieren regelen hoeveelheid vocht

Negatieve vochtbalans?

=> nieren produceren minder urine

Urine sterk geconcentreerd = donkergeel

Veel vocht in het lichaam?

=> nieren produceren meer urine

Urine waterig / kleurloos

Belangrijke hormonen regulatie vochtbalans:

Aldosteron = meer natrium vasthouden

ADH (antidiuretisch hormoon) = meer water vasthouden

Oorzaak overhydratie? 

Circulatiestoornissen (hartfalen)
Chronisch tekort aan eiwit 

in het bloed 
ondervoeding, leverstoornis, 

nierziekten
Nieren houden teveel vocht vast 

(slechte doorbloeding)  
Plaatselijk: trombose

Behandeling overhydratie

Afhankelijk van oorzaak

1. Hartfalen: vochtafdrijvende middelen / plastabletten (diuretica)
2. Nierstoornissen: zoutbeperking
   
3. Oedeem in benen? Zwachtels / elastische kousen  

Behandeling dehydratie?

Vocht toedienen evt met glucose en zout

Gevaar = hypovolemische shock (lichaam te weinig bloedvolume heeft. Hierdoor krijgen organen onvoldoende zuurstof):

Tekort aan volume

Sterke bloeddrukdaling

Vitale organen krijgen te weinig bloed

Levensbedreigend!

Onmiddellijk vocht toedienen

Hypovolemische shock wordt veroorzaakt door een tekort aan volume in de bloedvaten. Dit kan gebeuren door ernstige inwendige of uitwendige bloedingen

Wat wordt DOORGAANS meegerekend bij het opstellen van de vochtbalans?

(Let op: het juiste antwoord is onvolledig!)

1. infusie, drinken, uitademing en UP
2. drinken, infusie, transpiratie en drains
3. infusie, sondevoeding, UP en diarree
4. infusie, drinken, UP en drainproductie

Voedingsproblemen

Voedingsproblemen

Voeding bij koorts

Voeding bij darmproblemen --> diarree / obstipatie

Voeding bij kauw en slikproblemen

Voedsel overgevoeligheid

Voedselintolerantie

Welke adviezen geef je bij slechte eetlust door ziekte?

- Bouillon om eetlust op te wekken

- Smakelijk opdienen van eten

- Vaker kleine hoeveelheden

- Geen vette voeding

- Zet het eten zo neer dat de patiënt er makkelijk bij kan

- Geef eten die de patiënt lekker vindt

- Geef eten met een zuurfrisse smaak

- Geef voeding wat makkelijk te kauwen en te doorslikken is

- Voeding op juiste temperatuur

- Hulpmiddelen gebruiken

- Luister goed naar de wensen van de patiënt.

Kauw en slikproblemen

• Neurologische aandoening

• Te hoge spierspanning

• Problemen met kauwen

• Problemen met slikken

• Overmatige vorming van speeksel

Specifieke problemen bij slikproblemen

Hoe herken je slikproblemen?

• - voortdurend slikbewegingen maken
• - voortdurend hoesten
• - pijn bij het slikken
• - erg langzaam eten
• - snelle vermoeidheid tijdens het eten
• - uit de mond lopen van eten en drinken

Te weinig voeding?

• Ondergewicht overeenkomstig BMI

• Passief, lusteloos

• Chronisch vermoeidheid (altijd moe zijn)

• Verminderde functies lichaam

• Verminderde belemmerde stoelgang

Te veel voeding?

• Overgewicht overeenkomstig BMI

• Verminderd bewegingspatroon

• Chronisch vermoeidheid

• Verminderde functies lichaam

• Verminderde, belemmerde stoelgang/uitscheiding

Opdracht vochtbalans

vragen ???

Individuele opdracht 

Gezamenlijk nakijken