NDL6_Taalcompetentie 4_Fonetiek en fonologie

• Nederlands
• Secundair onderwijs

Fonetiek en fonologie

1. Fonetiek

• Studie van productie en waarneming van klanken
• veel verschillende klanken - verschillen ontstaan door manier waarop luchtstroom wel of niet wordt gehinderd

Medeklinkers

• luchtstroom in spreekkanaal wordt even gehinderd of afgesloten
• stemhebbende versus stemloze medeklinkers 

Bij de uitspraak van de /p/ wordt de luchtstroom even gehinderd door

1. de lippen
2. de tanden

Bij de uitspraak van de /v/ wordt de luchtstroom even gehinderd door

1. de lippen
2. de tanden

stemhebbende medeklinkers = trillingen in stembanden

stemloze medeklinkers = geen stem nodig

/b/

/d/

/v/

/p/

/t/

/k/

Klinkers

• luchtstroom niet gehinderd
• korte klinkers - gedekte klinkers
• lange klinkers - vrije klinkers
• /e/ zoals in 'lopen' = doffe of toonloze e 

Lees de volgende woorden luidop: beest - leesboek
Wat valt op?

Assimilatie

• Klanken passen zich aan elkaar aan.
• Pas op; opzoeken; advocaat

2. Fonologie

• beschrijving spraakklanken die fonemen zijn
• wanneer is een spraakklank een foneem?

wanneer hij betekenisverschil veroorzaakt

loop - loot - look
Welke spraakklanken zorgen voor betekenisverschil en zijn dus fonemen?

fonologisch principe = je spelt zoals je het hoort

gelijkvormigheid = eenzelfde woord wordt zoveel mogelijk op dezelfde manier geschreven

analogie = woorden die analoog gevormd zijn ook analoog spellen

etymologisch principes = afkomst van het woord

semantisch principe = nagaan wat woord betekent alvorens te spellen

syntactisch principe = nagaan met welke woorden uit de zin het woord in verband staat

conventioneel principe = spellingregels die je moet studeren

boom, boek, tent

hoed want hoeden

hij speelt dus hij vindt; grootte want dikte

thuis, 's avonds

reizen en rijzen, lijden en leiden

Ik had er niet aan gedacht dat jij zulke opmerkingen vervelend vindt.

eigennamen krijgen hoofdletter

3. Principes Nederlandse spelling

1. fonologisch principe

• hoofdprincipe
• spellen zoals je het hoort
• elke klank wordt door letterteken weergegeven

Principes Nederlandse spelling

2. Morfologische principe

• gelijkvormigheid

woorden worden zoveel mogelijk gelijk gespeld

bv. hoed want hoeden

• analogieprincioe

woorden die op analoge manier gevormd zijn worden ook op analoge wijze geschreven

bv. hij speelt dus ook hij vindt; grootte want dikte

Principes Nederlands spelling

3. etymologisch principe

afkomst woord - thuis want tehuis

4. semantisch principe

kijken naar betekenis woord voor de spelwijze

Principes Nederlandse spelling

5. syntactisch principe

welke woorden in de zin horen bij elkaar? spelling aanpassen!

6. conventioneel principe

spellingregels - te studeren

Opdracht

• Taalcompetentie 4
• Leerboek pg. 157-160
• Tekst lezen en vragen 1-6 beantwoorden
• Vragen 9-15