5.1 Besluiten en besturen in Nederland

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

De wereld na 1945

5.1 Besluiten en besturen in Nederland

Wat gaan we doen deze les?

Pak je tekstboek en Cornellschrift

Cijfers hfst. 4

Je maakt je eigen planning voor dit hoofdstuk

Uitleg par. 5.1 

Vragen over cijfers?

Hulp nodig bij de opdrachten van hoofdstuk 5?

Schrijf je in voor KWT!

Maak je planning

Je kiest per paragraaf of je een samenvatting van de paragraaf of de opdrachten in de online lesmethode (GWP) maakt.

Bij paragraaf 5.3 en 5.4 kies je één van de vier deelopdrachten. 

Van die paragraaf maak je alleen de opdracht. 

Van de overige paragrafen heb je de opdrachten online gemaakt of een samenvatting of opdracht ingeleverd in CumLaude.

Leerdoelen

In deze paragraaf leer je:

• hoe wetten tot stand komen en worden uitgevoerd
  
• hoe de Tweede Kamer en de regering tot stand komen en werken
  
• hoe lagere overheden tot stand komen en werken

Weet je nog?
Wat is een parlementaire democratie? (hfst. 2)

Parlementaire democratie 

Parlement = de volksvertegenwoordiging van een land. Door burgers gekozen (door middel van stemmen)

Democratie = het volk beslist

Het volk heeft de macht, maar kiest een parlement dat namens hen bestuurt. 

Regering

De regering 

De regering bestaat uit de koning, minister-president en de ministers.

kabinet = de ministers en staatssecretarissen

De regering heeft twee taken:

• het land besturen
• wetten maken

macht van de koning

De koning heeft geen macht; de ministers zijn verantwoordelijk voor zijn daden en uitspraken. 

Parlement

= volksvertegenwoordiging

Bestaat uit de Eerste en Tweede Kamer --> Staten-Generaal

De regering moet steun hebben van het parlement.

Het parlement heeft twee taken: 

• controleert de regering 
• maakt samen met de regering wetten 

Een wet maken

Hoe gaat dat? (de korte versie)

--> Voorbeeld Watersnoodramp 1953

Er werd een plan gemaakt om de dijken te verhogen en andere maatregelen te nemen tegen hoog water.

Om dat uit te voeren was er een wet nodig, die goedgekeurd moet worden.

Een wet maken en uitvoeren

Na de watersnoodramp van 1953 maakten ambtenaren plannen om zo'n ramp in de toekomst te voorkomen en  de regering stelde in 1955 de Deltawet op.

Na goedkeuring door de Tweede Kamer (1957) en Eerste Kamer (1958) voerde de regering de wet uit.

Daarna was er alleen nog een handtekening van de koning(in) nodig.

In 1986 opende koningin Beatrix de stormvloedkering in de Oosterschelde. De Deltawerken waren klaar. 

Regering en parlement

Het land wordt bestuurd door de regering die bestaat uit het kabinet plus de koning(in). Het kabinet bestaat uit ministers en staatssecretarissen: onderministers. 

 

De regering heeft twee taken:  

• het land besturen  
• wetten maken 

 

Het parlement: 

• controleert de regering 
• maakt samen met de regering wetten 

Het parlement

• In Nederland hebben we een parlementaire democratie
  Dit betekent dat de regering steun moet hebben van de door de burgers gekozen volksvertegenwoordiging
  
  
• De Eerste Kamer en Tweede Kamer vormen samen het parlement, ons parlement heet 'de Staten-Generaal'

De burgers kiezen de Tweede Kamer, dat noemen we actief kiesrecht. 

Burgers hebben ook passief kiesrecht. 

 De Kamerleden van een politieke partij vormen samen een fractie. Parlementsleden hebben parlementaire onschendbaarheid. 

 

Na de verkiezingen vormen de regeringspartijen een nieuwe regering. Er zijn ook oppositiepartijen. 

 

Media zijn belangrijk in de politiek voor het doorgeven van informatie tussen politici 

en burgers. Burgers kunnen de politiek beïnvloeden via de media, door 

demonstraties en door contacten met politici. 

De regering en het parlement

De regering bestaat uit de koning, de minister president en de ministers.

Landelijk

• De Eerste Kamer wordt indirect gekozen, namelijk:
  De bevolking stemt op de Provinciale Staten → zij stellen de Eerste Kamer samen
  
  
• De Eerste Kamer moet de wetten controleren die de regering heeft opgesteld.
  De Eerste Kamer kan zelf geen wetsvoorstellen doen

Landelijk

• De Tweede Kamer wordt direct door de bevolking gekozen
  
  
• De Tweede Kamer controleert het dagelijks bestuur (de regering), maar kan zelf ook wetsvoorstellen doen

De koning heeft geen macht; de ministers zijn verantwoordelijk voor zijn daden en uitspraken. Dit heet ministeriële verantwoordelijkheid.

Waaruit bestaat de regering?

1. De koning en minister- president.
2. De regering bestaat uit de koning, de minister- president en de ministers.
3. De ministers en minister-president.

Welke twee taken heeft de regering?

1. Het land besturen
2. Wetten maken
3. Wetten handhaven
4. Wetten beoordelen

Het parlement controleert de regering

1. Waar
2. Niet waar

Burgers kiezen (rechtstreeks/ direct) de leden van de

1. Eerste Kamer
2. Tweede Kamer

Leg uit wat een fractie is

Bij actief kiesrecht kun je jezelf verkiesbaar stellen

1. Waar
2. Niet waar

Wat is een coalitie

1. onenigheid tussen partijen
2. samenwerking tussen partijen

We lezen samen !

Lagere overheden blz. 74

Lagere overheden

• provincies
• gemeenten
• waterschappen
  

Er zijn lagere overheden:  

provincies: beslissen bijvoorbeeld over natuurgebieden 

gemeenten: gemeentebestuur gaat over zaken die in 

steden en dorpen spelen. 

waterschappen: door burgers gekozen bestuur dat de waterhuishouding in een gebied regelt 

 

De inwoners van de provincies kiezen de leden van de Provinciale Staten. Die kiezen uit hun midden de Gedeputeerde Staten.  De commissaris van de Koning(in): 

voorzitter van het provinciebestuur. 

De gemeenteraad beslist over het gemeentebeleid en controleert het college van burgemeester en wethouders (B en W).  

 

De gemeenteraad benoemt de wethouders en de regering de burgemeester, nadat de gemeenteraad daarover heeft geadviseerd. 

gemeenteraad: door de burgers van de gemeente gekozen vertegenwoordiging 

 

burgemeester en wethouders:  (B en W) dagelijks bestuur van de gemeente 

  Huiswerk bij deze les:

Maak van par. 5.1

een samenvatting of

de opdrachten in GWP

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd

Stel 1 vraag over iets dat je nog niet zo goed hebt begrepen