Les 1 - Wat is nepnieuws en welke soorten nepnieuws zijn er?

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 2

Waaraan denk jij bij nepnieuws?

Schrijf je antwoord op de Post-It en plak deze op het bord.

GEEN IPAD!

Lesdoelen

1. Aan het einde van deze les kun je uitleggen wat nepnieuws is.

2. Aan het einde van deze les kun je nepnieuws herkennen.

Andere woorden voor nepnieuws: fake news, desinformatie

Waaraan denk jij bij nepnieuws?

Wat is nieuws?

Wat is goede journalistiek en waarom is het belangrijk?

Nieuws is eigenlijk alles wat er gebeurt in de wereld en wat wordt verteld via tv, kranten en social media. 

Niet alles haalt het nieuws, iets moet wel nieuwswaardig zijn. Journalisten bepalen de nieuwswaarde én checken of het nieuws betrouwbaar is.

De code van Bordeaux

Stel je de volgende situatie voor: een persoon op een snelle racefiets wordt aangereden door een auto, en dit is niet de eerste keer in jouw stad.

Wat zou een goede journalist doen in deze specifieke situatie?

• Er is bijvoorbeeld een 15-jarig meisje betrokken bij een ongeval. De journalist komt ter plaatse en ziet een telefoon op straat. Journalisten moeten hun verhaal altijd baseren op feiten. Kennen we het verschil tussen feiten, meningen en aannames? Een mening is iets dat je denkt, een feit is iets dat je kunt bewijzen, en als aanname is een antwoord dat iets kan verklaren dat je niet weet of onmogelijk zou kunnen weten. De journalist mag niet zeggen dat het ongeval is veroorzaakt doordat het meisje op haar telefoon zat tijdens het fietsen, want dat weet je niet. Dat is een aanname, geen feit.
• Een voorbijganger zag het ongeval en beweert dat de bestuurder van de auto bezig was met zijn/haar telefoon. Als een andere buurman ook zelfstandig naar voren komt en dezelfde details meldt, is de kans groter dat het waar is. 1 bron is geen bron: 1 bron is even betrouwbaar als helemaal geen bron. Als twee bronnen, onafhankelijk van elkaar, iets bevestigen, zit je al veel dichter bij de waarheid dan bij één bron. Deze bronnen worden bijna altijd genoemd, tenzij er een goede reden is om ze anoniem te houden (zoals persoonlijke veiligheid). Als de bron niet wordt genoemd, moet deze bekend zijn bij een collega (vaak de redacteur) van de journalist. Op deze manier kunt u altijd controleren of deze persoon de waarheid spreekt, hun identiteit houdt hen verantwoordelijk. Als een andere buurman ook zelfstandig naar voren komt en dezelfde details over het incident meldt, dat de bestuurder bezig was op zijn/haar telefoon, dan kun je geloven dat het waar is.
• Een buurtbewoner is een petitie gestart tegen snelle racefietsen door de hele stad. Hoor en wederhoor. Als er in het verhaal een melding komt van een schuldige, vergeet dan niet dat een verhaal altijd twee kanten heeft. Als je als journalist de kant van de boze buurtbewoner vertelt, moet je ook de andere kant van het verhaal vertellen. Bijvoorbeeld iemand die geniet van de racefiets zodat hij niet altijd de auto hoeft te pakken, of een argument voor klimaatverandering dat racefiets huren groener is dan een auto kopen per huishouden.
• De persoon die wordt aangereden door de auto, zit aan de kant van de straat. Als journalist wil je weten wat er is gebeurd. Een journalist moet integer zijn. Wie weet wat dat betekent? Het betekent dat iemand betrouwbaar is en zich niet laat omkopen of manipuleren door een andere betrokken partij. Het betekent ook dat de journalist zich bewust is van hoe hij/zij mensen neerzet en wat de gevolgen daarvan zijn. Dit moet zorgvuldig worden overwogen en met zorg worden behandeld.
• In dit geval is de journalist voorzichtig met het fotograferen of citeren van het slachtoffer in een nieuwsbericht. Je hebt hier met mensen te maken, dus respect is vereist.
• 
  

En wat is dan nepnieuws?

Alle vormen van misleidende informatie!

https://www.youtube.com/watch?v=xl0s1-QeiHU

Beantwoord de volgende vragen:

1. Is nepnieuws nieuw? Wat zegt de presentator hierover?

2. Waarom maken mensen nepnieuws?

3. Op welke manieren verdraaien mensen de waarheid?

4. Waarom is nepnieuws een probleem?

5. Hoe kun je nepnieuws volgens de presentator herkennen?

Vormen van misleiding

100% nep

Satire

Hoax

Inhoud ontkennen

Deep fake

Clickbait

Waarheid verdraaien

Waarom is nepnieuws een probleem?

Opdracht

1. Ben je wel eens nepnieuws tegengekomen?

2. Zoek op je iPad vier berichten die nepnieuws zijn.

Werk in tweetallen (15 minuten).

Nepnieuws herkennen

https://www.nieuwsindeklas.nl/leerdoel/mediawijsheid/bronnen-voor-informatievaardigheden/checklist-voor-nepnieuws/

Evaluatie lesdoelen

1. Wat is nepnieuws?

2. Hoe kun je nepnieuws herkennen?

Vooruitblik

Volgende les: welke technieken worden er gebruikt om nepnieuws te maken?