6.1 Gezonde voeding

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

6.1

Gezonde

Voeding

Stroming in de houtvaten gaat altijd

1. omhoog
2. omlaag
3. in beiden richtingen

Wortelharen nemen mineralen uit de bodem op in de cel. De concentratie in de cel is hoger dan in de bodem. Dit is een voorbeeld van

1. diffusie
2. osmose
3. actief transport
4. passief transport

Leerdoelen van 6.1

- Je kunt factoren benoemen die van invloed zijn op de energiebehoefte van de mens.

- Je kent de voedingsstoffen en hun functies.

- Je snapt waardoor kleinere organismen sneller afkoelen dan grote organismen. 

- Je kunt een gezond voedingspatroon en de gevolgen van een ongezond voedingspatroon beschrijven. 

Energiebehoefte

H5:

Ruststofwisseling is afhankelijk van geslacht, lengte, leeftijd... 

Maar energiebehoefte ligt ook aan activiteit, omgevingstemperatuur en hormonen. 

Voedingsstof	Bouwstof	Brandstof	Reserve stof	Beschermende stof
Eiwitten	JA	JA	NEE	NEE
Koolhydraten	JA	JA	JA	NEE
Vetten	JA	JA	JA	NEE
Water	JA	NEE	NEE	NEE
Mineralen (zouten)	JA	NEE	NEE	JA
Vitaminen	JA	NEE	NEE	JA

Herhaling van 5.1

Vetten = brandstof

• Noten, zaden, olie, vis
• C, O en H atomen 
• Hoge energie waarde
• Onverzadigde en verzadigde vetzuren

Eiwitten = bouwstof

• bouw van cellen, enzymen, hormonen.
• Noten, zaden, dierlijke producten
• C, O, H en N atomen
• Opgevouwen ketens van aminozuren 

Koolhydraten

= brandstof

• Graanproducten, rijst, fruit
• C, O en H atomen 
• Naam eindigt op ‘-ose’

Water = bouwstof

• Bouwstof voor cellen
• daarnaast transportmiddel, oplosmiddel, warmtebuffer en koelvloeistof.
• ADH 1,5 a 2 liter

Regelstoffen (beschermende stof)

Vitaminen zijn organische stoffen (de meeste via voedsel verkregen) 

Mineralen zijn anorganische stoffen. Belangrijk voor bv. osmotische waarde. Als bouwstof, onderdeel van enzymen en hormonen. 

Voedingsvezels

• Niet verteerbare plantaardige moleculen
• Cellulose (celwanden) 
• Pectine (tussencelstof) 
• Versoepelen de ontlasting (door aantrekking water) 

www.voedingscentrum.nl

Evenwichtige voeding

Voeding afgestemd op energieverbruik én hoeveelheid voedingsstoffen (ADH). 

Ontbreekt de afstemming, dan kunnen welvaartsziekten of gebrekziekten ontstaan.

Alles wat je nodig hebt

Na geboorte: moedermelk (bouwstoffen)

Begin: gelig (veel eiwitten)

Daarna: wit (minder eiwit, meer vet en lactose)

Vetten en koolhydraten: bouwstoffen

Alles wat je nodig hebt

Pasgeboren kind: relatief groot lichaamsoppervlak (in vergelijking met inhoud) -> snelle afkoeling

Ouder worden: inhoud neemt sneller toe dan oppervlakte -> makkelijker warmte vasthouden

SA = oppervlakte

Vol = inhoud

Nu en huiswerk

• Maak opdracht 4 en 6 en 10 t/m 13

     Klaar? Lees 6.2 (vanaf blz 190)