M3a Ecologie

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

M3a/M3d Ecologie

Planning

- Thema 6 BS 1 behandelen

- Huiswerk maken

Thema 6 Ecologie

BS 1 Eten en gegeten worden

Leerdoelen

- Je kunt beschrijven dat bij fotosynthese energierijke stoffen worden gevormd uit energiearme stoffen, en hoe bij verbranding die energie weer vrijkomt.

- Je kunt de voedselrelaties tussen organismen beschrijven.

Poster 

Uitleg BS 1

Hoe maakt een plant glucose?

Bladgroenkorrels --> fotosynthese

Nodig voor fotosynthese:

1. Koolstofdioxide
2. Water
3. Zonlicht

Producten van fotosynthese:

1. Glucose
2. Zuurstof

Energie maken

Glucose opslag --> voeding 

Organismen

Eten energie 

Koolhydraten, eiwitten, vetten

Verbranden energie 

Voedselketen

• Pijltje = wordt gegeten door 
  (staat voor de energiestroom!)
• Alg wordt gegeten door watervlo
• Vlo wordt gegeten door baars
  
• Baars wordt gegeten door reiger
• 4 schaken

Voedselweb

Weergave van voedselrelaties binnen een gebied. 

Een voedselketen begint altijd met een plant.

De energie verplaatst zich door de voedselketen

         

                producent       -->      consument 1e orde     --> consument 2e orde

Reducenten

• Al het dode materiaal van organismen worden afgebroken door reducenten.
• Reducenten zijn bacteriën en schimmels en horen niet bij de consumenten. 
• Eindproduct: mineralen (in de bodem) -> dit hebben planten nodig bij groei en ontwikkeling.

Huiswerk

Thema 6 BS 1 (alles behalve samenvatting en plus)

Vul in het schema van het voedselweb de volgende organismen op de juiste plaats in (zie afbeelding).

Tip: De waterkever eet de muggenlarve.

Muggenlarve

Snoek

Kikkervisje

Waterkever

Baars

Algen

Hoeveel producenten zijn er in deze afbeelding?

Fotosynthese is..

1. Water + koolstofdioxide + licht -> glucose + zuurstof
2. Glucose + zuurstof -> koolstofdioxide + water + warmte

Een voedselketen is :

1. rij organismen die elkaar eten
2. een aantal voedselketens die met elkaar verbonden zijn.
3. een rij organismen waarin je ziet wie door wie wordt opgegeten

Wat is een voedselweb?

1. Één voedselketen
2. Meerdere voedselketens, met elkaar verbonden.
3. Een kringloop van voedsel

Producent, Consument of Reducent?

1. Producent
2. Consument
3. Reducent

Producent, Consument of Reducent?

1. Producent
2. Consument
3. Reducent

Producent, Consument of Reducent?

1. Producent
2. Consument
3. Reducent

Waarmee begint iedere voedselketen?

1. Consument 1e orde
2. Producent
3. Reducent
4. Heterotroof organisme

Bij welke groep hoort
de kikker?

1. Producent
2. Consument 1e orde
3. Consument 2e orde
4. Reducent

Planning

- Toets nabespreken

- BS 1 herhalen

- BS 2 behandelen

- HW controle

Toets bespreken

BS 1 herhalen

- Je kunt beschrijven dat bij fotosynthese energierijke stoffen worden gevormd uit energiearme stoffen, en hoe bij verbranding die energie weer vrijkomt.

- Je kunt de voedselrelaties tussen organismen beschrijven

Hoe maakt een plant glucose?

Bladgroenkorrels --> fotosynthese

Nodig voor fotosynthese:

1. Koolstofdioxide
2. Water
3. Zonlicht

Producten van fotosynthese:

1. Glucose
2. Zuurstof

Energie maken

Glucose opslag --> voeding 

Organismen

Eten energie 

Koolhydraten, eiwitten, vetten

Verbranden energie 

Voedselketen

• Pijltje = wordt gegeten door 
  (staat voor de energiestroom!)
• Alg wordt gegeten door watervlo
• Vlo wordt gegeten door baars
  
• Baars wordt gegeten door reiger
• 4 schaken

Voedselweb

Weergave van voedselrelaties binnen een gebied. 

Een voedselketen begint altijd met een plant.

De energie verplaatst zich door de voedselketen

         

                producent       -->      consument 1e orde     --> consument 2e orde

Reducenten

• Al het dode materiaal van organismen worden afgebroken door reducenten.
• Reducenten zijn bacteriën en schimmels en horen niet bij de consumenten. 
• Eindproduct: mineralen (in de bodem) -> dit hebben planten nodig bij groei en ontwikkeling.

BS 2

- Je kunt omschrijven wat piramiden van aantallen en van biomassa weergeven.

- Je kunt beschrijven op welke manieren energie uit de voedselketen verdwijnt.

Presentatie maken

- Je werkt in tweetallen

- Presentatie inleveren via Teams

- Volgende week presentaties in de klas. 

- Zie werkblad met meer info

Klaar?

Huiswerk BS 2 (alles behalve sam & +)

Huiswerk

Ecologie BS 2 - Alles behalve samenvatting en plus

Voedselpiramide

Piramide van Biomassa

Elke stap naar boven gaat er energie verloren aan verbranding

Piramide van biomassa

Energieverlies

Verschil tussen de piramides

Deze is altijd piramidevorm!

Verlies van Energie

Bij welke piramide is de volgende schakel (naar boven) altijd kleiner?

1. Piramide van aantallen
2. Piramide van biomassa
3. Een bevolkingspiramide
4. Bij een piramide van een voedselketen

Piramides van aantallen hebben altijd een piramide vorm.

1. Waar
2. Niet waar

De 'piramide' hiernaast is een piramide van...

1. Aantallen
2. Biomassa / energie
3. Dat kan je niet zeggen
4. Zowel aantallen als biomassa

Welke piramide is de piramide van biomassa?

1. P
2. Q
3. R
4. S

Waarom heeft piramide van biomassa altijd een piramide vorm

1. Er zijn meer predatoren
2. Er zijn altijd meer producenten
3. Er gaat per schakel energie verloren

Planning

- Presentaties BS 2

- Behandelen BS 3

- Behandelen BS 4

- Enquêtes (zie magister)

Presentaties BS 2

Verschil tussen de piramides

Deze is altijd piramidevorm!

Verlies van Energie

Bij welke piramide is de volgende schakel (naar boven) altijd kleiner?

1. Piramide van aantallen
2. Piramide van biomassa
3. Een bevolkingspiramide
4. Bij een piramide van een voedselketen

Piramides van aantallen hebben altijd een piramide vorm.

1. Waar
2. Niet waar

De 'piramide' hiernaast is een piramide van...

1. Aantallen
2. Biomassa / energie
3. Dat kan je niet zeggen
4. Zowel aantallen als biomassa

Welke piramide is de piramide van biomassa?

1. P
2. Q
3. R
4. S

Waarom heeft piramide van biomassa altijd een piramide vorm

1. Er zijn meer predatoren
2. Er zijn altijd meer producenten
3. Er gaat per schakel energie verloren

BS 3  

Koolstofkringloop en stikstofkringloop

Leerdoelen

- Je kunt de koolstofkringloop beschrijven.

- Je kunt de stikstofkringloop beschrijven.

Maken 

- Bs 3 (alles behalve samenvatting en plus)

Klaar? 

- Vraag opdracht van BS 4 aan docent

BS 4

Biologisch evenwicht

Leerdoelen

- Je kunt de invloeden op organismen indelen in biotische en abiotische factoren.

- Je kunt de niveaus van de ecologie beschrijven. 

- Je kunt aangeven hoe de grootte van een populatie wordt beïnvloed door biotische en abiotische factoren.

Poster maken

- Zie instructies op het blad

- Werk in tweetallen

Klaar? 

- Enquêtes (zie magister)

- Afmaken BS 3 (alles behalve sam & +)

- Maken BS 4 (alles behalve sam & +)

Huiswerk

- BS 3 (alles behalve samenvatting en plus)

- BS 4 (alles behalve samenvatting en plus)

Planning

- Herhaling BS 1 t/m 4

- Uitleg BS 5

- Uitleg BS 6

BS 5 - Aanpassingen bij dieren

Leerdoel

- Je kunt uitleggen hoe dieren zijn aangepast aan hun leefomgeving

Op welke manieren zijn deze dieren aangepast aan hun omgeving? 

Aanpassingen bij waterdieren 

Aanpassingen bij waterdieren 

1. Met de kieuwen haalt een vis zuurstof uit het water.

2. De vinnen gebruikt een vis bij het zwemmen.

3. De huid is  bedekt met schubben en een laag slijm -> weinig weerstand tijdens zwemmen.

4. De lichaamsvorm is gestroomlijnd -> weinig weerstand tijdens zwemmen

5. Schutkleuren

Aanpassingen bij landdieren

Aanpassingen bij landdieren

- Het lichaam dragen op het land gaat veel zwaarder. 

- Dieren op het land hebben daarom stevige poten en een zwaarder skelet. 

Poten van landzoogdieren

• Een zoolganger loopt op de hele voetzool.

   - Beter evenwicht.
   - Zakt niet snel weg in een zachte bodem.

• Een teenganger loopt op de tenen . 

   - Kan snel lopen. 

• Een hoefganger loopt op de toppen van de tenen.

   - De teen is bedekt met een hoef. 

    - Een hoefganger kan nog sneller lopen.

Aanpassingen bij vogels

Aanpassingen bij vogels

Bij vogels zijn zowel de poten als de snavels aangepast aan hun omgeving. 

Vogels

Steltlopers, Roofvogels, Zangvogels en Watervogels

Steltlopers

Priemsnavel= lange snavel

Lange poten voor ondiep water

soms met zwemvliezen om

 niet door de bodem te zakken

Roofvogels

Haaksnavel= krom, 

naar beneden gebogen, 

scherpe punt

Poten met klauwen

Zangvogels

Kegelsnavel (zaden) of
Pincetsnavel (insecten)

Poten met 3 tenen voor 1 teen achter om zich aan takken te kunnen klemmen

Watervogels

Zeefsnavel

Zwemvliezen

Waterafstotende veren door speciale olie die ze produceren

Meer aanpassingen

Dieren in koude omgeving, meer haar om warmte vast te houden

Dieren in warme omgeving, grote oren om warmte te verliezen

Poolvos

Woestijnvos

Maken

- BS 5 (alles behalve samenvatting en plus)

Klaar? 

- BS 6 (alles behalve samenvatting en plus)

BS 6 - Aanpassingen planten

Leerdoelen

- Je kunt uitleggen hoe planten zijn aangepast aan hun leefomgeving.

Droge omgeving,

welke aanpassingen?

Droge omgeving

Droge omgeving

- Kleine bladeren

- Dik waslaagje

- Weinig huidmondjes

- Huidmondjes liggen diep in blad

- Behaarde stengels en bladeren

Droge omgeving

Vetplanten

- Slaan water op in kleine dikke bladeren.

- Weinig en kleine huidmondjes

Cactussen

- Slaan water op in de stengel.

- Bladeren zijn in vorm van stekels

- Wortels in breedte of juist heel diep

Vochtige omgeving,

welke aanpassingen?

Vochtige omgeving,

- Veel huidmondjes

- Huidmondjes dicht aan de oppervlakte

- Bladeren zijn groot en dun

- Dunne waslaag

Vochtige omgeving

- Lelies:

o wortels zitten vast aan de bodem

o bladeren drijven op het water

o Huidmondjes zitten alleen aan bovenkant

Licht, welke aanpassingen?

Klimplanten

Aanpassing aan licht

Zonplanten: plek met veel zon

Schaduwplanten: plek met weinig licht

- Vroeg in voorjaar

- Grote dunne bladeren

- Donkergroen -> door veel bladgroenkorrels

Aanpassing aan licht

Klimplanten

- Hechtwortels of ranken om vast te houden aan muren en andere planten

- Nemen voedingsstoffen op uit de plant waar ze op groeien

- Groeien snel -> hoe hoger hoe meer licht

Quiz Bs 5 en 6

Zoolganger

Hoefganger

Teenganger

Loopt op de gehele voetzool

Loopt op de tenen.

Loopt op de top van de tenen.

tenen en nagels zijn vergroeid tot hoef.

Waar horen honden bij?

1. hoefgangers
2. teengangers
3. zoolgangers

Hoe heeft de poolvos zich aangepast aan zijn omgeving?

1. kleur vacht valt niet op in de omgeving
2. hij kan heel erg goed sluipen
3. zachte vacht zorgt voor warmte
4. kleine oren daardoor minder verlies van warmte

Hoe raakt de woestijnvos zijn warmte kwijt?

1. doordat hij wit is
2. doordat hij hele grote oren heeft
3. door hard te rennen

Hoe gebruikt deze vogel zijn snavel bij het verkrijgen van voedsel?

1. kraakt noten en harde zaden
2. prikt bodemdiertjes uit de grond
3. verscheurt een prooi
4. zeeft kleine plantjes uit het water

Een struisvogel valt onder de groep

1. Loopvogels
2. Steltlopers
3. Roofvogels
4. Zangvogels

kegelsnavel

zeefsnavel

priemsnavel

pincetsnavel

haaksnavel

Is dit een zonplant of schaduwplant?

1. Zonplant, want grote bladeren.
2. Zonplant, want veel gaten.
3. Schaduwplant, want grote balderen.
4. Schaduwplant, want veel gaten.

Is een cactus een zonplant of schaduwplant?

1. Zonplant
2. Schaduwplant

Welke planten groeien het best op de grond van het bos?

1. zonplanten
2. Schaduwplanten

Klimplanten klimmen omhoog naar het licht

1. Juist
2. Onjuist

Waarom hebben de bladeren van een cactus de vorm van een stekel?

1. Zodat de plant minder vocht verdampt
2. Tegen koude nachten in de woestijn

Wat is zijn aanpassingen bij planten om uitdroging te voorkomen?
(twee antwoorden zijn goed)

1. Grote, platte bladeren
2. Kleine, dikke bladeren
3. een klein wortelstelsel
4. een groot wortelstelsel

Een plant in een droog gebied heeft vaak

1. Een groot wortelstelsel
2. Een klein wortelstelsel

Wat is zijn aanpassingen bij planten om uitdroging te voorkomen?

1. Grote, platte bladeren
2. Kleine, dikke bladeren
3. een klein wortelstelsel
4. een groot wortelstelsel

In een vochtig milieu hebben planten

1. grote bladeren, klein wortelstelsel
2. kleine dikke bladeren, een groot wortelstelsel

Wat is zijn aanpassingen bij planten om uitdroging te voorkomen?
(twee antwoorden zijn goed)

1. Grote, platte bladeren
2. Kleine, dikke bladeren
3. een klein wortelstelsel
4. een groot wortelstelsel

Aanpassingen planten aan een vochtige omgeving

Grote bladeren met veel huidmondjes 

Aanpassing plant bij een droge omgeving

• Diepe wortels/breed wortelstelsel
• Kleine/geen bladeren
• Waslaagje
• Haren of stekels tegen de zon
• Water kunnen opslaan

Planning

- Thema 7 BS 1 en 2 behandelen

- HW controle

Thema 7 - Duurzaamleven

BS 1-De mens en het milieu

Leerdoelen

- Je kunt zes manieren noemen waarop de mens afhankelijk is van het milieu.

- Je kunt de belangrijkste milieuproblemen, de oorzaken daarvan en mogelijke tegenmaatregelen noemen.

Mensen hebben natuur nodig voor bijvoorbeeld voeding, water, zuurstof, grondstoffen. 

Maar natuur heeft ook ons nodig. Ze hebben zorg, dankbaarheid en respect vanuit ons nodig. 

Maar wij blijven blijven maar consumeren.. 

Consumeren mensen vs planten en dieren. Bij mensen is het nadeliger omdat het meestal te ver gaat en nadelige effecten heeft op ons, vb obesitas. Maar dat is ook omdat we willen overleven. Daarnaast heeft de mens een hogere ego en wil steeds meer. 

Invloeden op natuur

• Uitputting en vervuiling
  
• Oorzaken
  

       - Overbevolking

       - Manier van leven 

• Klimaatverandering
• Afname biodiversiteit 
• Maatregelen

Welke consequenties zijn er bij de verwarming van aarde?

00:54

Hoe ontstaat klimaatverandering?

02:04

Wie stoot in Nederland broeikasgassen uit?

03:31

Wat zijn de gevolgen van de opwarming van de aarde?

04:24

Welke maatregelen kunnen we nemen in Nederland om de gevolgen van klimaatverandering tegen te gaan?

Maken

Thema 7 BS 1 (alles behalve samenvatting en plus)

BS 2 - Voedselproductie

Leerdoelen

- Je kunt manieren noemen om een grotere productie van voedsel te verkrijgen.

- Je kunt beschrijven hoe veredeling en DNA-technieken worden gebruikt om de voedselproductie te vergroten.

Voedselproductie

3 soorten landbouw

- Akkerbouw en Tuinbouw -> Voedingsgewassen

- Veeteelt -> Landbouwhuisdieren

- Monocultuur -> een soort gewas

Monocultuur -> een soort gewas

- Voordeel: makkelijk en snel de bodem bewerken en oogsten -> hoge voedselopbrengst voor lage prijzen

Verhogen van productie door

bescherming tegen ziektes en plagen

Monocultuur

- Nadelen: Grotere kans op plagen en dat alle planten ziek worden

- Oplossing: bestrijdingsmiddelen

Verhogen van productie door

Bemesting

- Door monocultuur raakt de grond snel uitgeput.
- Door bemesting worden weer mineralen aan de bodem toegevoegd. 

- Stalmest en kunstmest

- Nadeel kunstmest: productie en transport kosten veel energie

- Nadeel kunstmest en stalmest: planten nemen niet alle mineralen op. Deel komt in bodem en water terecht -> verzuring -> bomen, planten, dieren worden vatbaar voor ziekten -> biologisch evenwicht raakt verstoord. 

Verhogen van productie door

Bodembewerking

Bodem wordt luchtiger

- Planten planten nemen beter water en mineralen op en wortels kunnen beter groeien. 

- Reducenten krijgen meer zuurstof

Verhogen van productie door

Kunstmatige selectie 
 

- Selectie van planten of dieren met gunstige eigenschappen (kunstmatige selectie)

- Kruising van twee organismen tot er een combinatie met gunstige eigenschappen ontstaat -> start productie.

Verhogen van productie door

Verandering van erfelijke eigenschappen

Genetische modificatie

- Erfelijke eigenschappen worden veranderd 

- Planten die bijvoorbeeld tegen een ziekte kunnen

Op welke manieren kun je grotere productie van voedsel te verkrijgen?

Maken 

Thema 7 BS 2 (alles behalve samenvatting en plus)

Klaar? -> Thema 6 Afsluiting

HW controle

Huiswerk:

Thema 7 BS 1 (alles behalve samenvatting en plus)

Thema 7 BS 2 (alles behalve samenvatting en plus)