Seneca epistula 9, paragraaf 9 + vragen

• Latijn
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Seneca epistula 9, paragraaf 9 

seneca epistula 9, paragraaf 9

In deze LessonUp zal je eerst een video bekijken waarin de Latijnse tekst wordt besproken. Daarna volgt de vertaling en vragen bij de tekst.

besprekingsvideo

Let op: de docent in de video gebruikt cijfers om aan te geven in welke naamval iets staat. 

1= nom

2 = gen

3 = dat

4 = acc

5 = abl

besprekingsvideo

Let op: in de video worden de pv's onderstreept.

De docent in de video gebruikt <....> om aan te geven dat het een bijzin is.

besprekingsvideo

Bekijk de volgende video vanaf 15.15 (paragraaf 9), waarin de Latijnse tekst wordt besproken. Daarna volgt de vertaling van paragraaf 6 en vragen bij de tekst.

Hae sunt amicitiae 

quas temporarias populus appellat; 

qui utilitatis causa adsumptus est

tamdiu placebit quamdiu utilis fuerit.

Dat zijn de vriendschappen 

die het volk ‘tijdelijk’ noemt;

wie vanwege nut/bruikbaarheid is aangenomen, 

zal zolang bevallen als hij nuttig zal zijn.

Hae sunt amicitiae 

quas temporarias populus appellat; 

qui utilitatis causa adsumptus est

tamdiu placebit quamdiu utilis fuerit.

Hae t/m amicitiae:

Het gaat hier om de vriendschappen uit de vorige paragraaf, die omwille van nut zijn gesloten.

Hac re florentes amicorum turba

circumsedet, 

circa eversos solitudo est, 

et inde amici fugiunt 

ubi probantur; 

Daarom zit rondom succesvolle mensen een menigte vrienden, 

rondom mensen die te gronde zijn gericht is/heerst eenzaamheid, 

en vrienden vluchten 

daarvandaan waar zij op de proef gesteld werden;

16a. Welke tekstelement vormen een tegenstelling met onderstaande woorden/woordgroepen?

florentes 

amicorum turba 

eversos

solitudo

Hac re 

circumsedet

amici 

fugiunt 

16b. Wat wordt er bedoeld met
Hac re (r. 49)?

1. Dat vriendschappen omwille van hun nut worden gesloten.
2. Dat vrienden altijd trouw blijven, ook in tegenspoed
3. Dat alleen rijke mensen ware vriendschap kunnen ervaren
4. Dat ware vriendschap onafhankelijk is van omstandigheden

16c. Leg de uitspraak uit, waarom gedragen deze vrienden zich zo?

• florentes zijn mensen die de macht hebben je te helpen en dus nut hebben; 
• eversos zijn mensen die geen hulp meer kunnen bieden, en dus hun nut hebben verloren.

hac re ista tot nefaria exempla sunt

aliorum metu relinquentium, 

aliorum metu prodentium.

daarom zijn er zoveel van die verwerpelijke voorbeelden van sommigen die uit angst hun vrienden in de steek laten, 

van anderen die uit angst hun vrienden verraden.

hac re ista tot nefaria exempla sunt

aliorum metu relinquentium,

aliorum metu prodentium.

metu (r.51) bijv. uit angst voor reputatieschade als de vriend in ongenade is gevallen

metu (r.52) bijv. om zelf aan traf te ontkomen

Welk stilistisch middel komt niet voor in deze regel?

1. anafoor
2. antithese
3. asyndeton
4. parallellisme

necesse est  t/m congruant

twee pv's: na necesse est volgt een bijzin.

De bijzin heeft twee onderwerpen. 

Bekijk de aantekeningen. Je wordt bij congruant verwezen naar p. 226, waar ze proberen uit te leggen dat 'ut' is weggelaten. In het voorbeeld dat ze noemen staat een objectszin, in deze zin is de bijzin een subjectszin. Ingewikkeld? Kijk naar de volgende slide:

subjectszin:

[dat ik dit moet uitleggen via lessonup], is best lastig

(de hele bijzin is het onderwerp/subject van de pv 'is'

objectszin:

Aan de andere kan weet ik, [dat jullie slimme zielen zijn. ]

(de hele bijzin is het lijdend voorwerp/object van de pv 'weet')

Bij deze twee type zinnen kan in het Latijn het woordje  'ut' (dat) soms nog wel eens wegvallen. Dat is hier het geval. 

qui amicus t/m expedit

4 pv's!

qui is een betr.vnw. met ingesloten antecedent; leidt dus een bijzin in.

quia betekent 'omdat', leidt dus een bijzin in (2x)

wat is dus de pv van de hoofdzin?

1. coepit
2. expedit (1e)
3. desinet
4. expedit (2e)

Let op de tijd van desinet

Hoe moet je 'et' hier vertalen?

1. en
2. ook
3. namelijk
4. inderdaad

Necesse est 

initia inter se et exitus congruant: 

qui amicus esse coepit 

quia expedit 

<et desinet quia expedit>; 

Het is onvermijdelijk 

dat begin en einde overeenstemmen: 

wie begint met een vriend te zijn 

omdat het nuttig is, 

zal ook ophouden omdat dat nuttig is; 

17. Leg uit waarin begin en einde van deze vriendschappen overeenstemmen.

1. Ze beginnen en eindigen beide met trouw en loyaliteit
2. Het eigenbelang van degene die de vriendschap heeft gesloten gaat voor alles.
3. Ze worden zowel in het begin als aan het einde door de gemeenschap bepaald
4. Ze tonen zowel bij het begin als bij het einde het belang van lotsbestemming

placebit t/m ipsam

2 pv's, 1 hoofdzin, 1 bijzin.

kijk naar de aantekeningen

met ullum wordt bedoeld: ullum pretium

met illa wordt bedoeld: illa amicitia

met ipsam wordt bedoeld: ipsam amicitia

Leg in eigen woorden uit wat deze laatste zin van de paragraaf betekent.

placebit aliquod pretium contra amicitiam, 

si ullum in illa placet praeter ipsam. 

een of ander voordeel zal in de smaak vallen ten koste van de vriendschap 

als enig voordeel daarin naast de [vriendschap] zelf in de smaak valt.

vraag 18: Leg de uitspraak uit, waarbij je de overeenkomst met de vorige zin laat zien.

•  Er zal iets komen dat meer zal bevallen dan een bepaalde vriendschap,
•  als nut een drijvende factor was voor het aangaan van die vriendschap; 
• de zin is een uitwerking van de vorige zin, maar dan andersom (chiastisch)
• geformuleerd: placebit … amicitiam = desinet quia expedit, 
• de vriend zal aan iets/iemand anders de voorkeur geven, 
• als amicus esse coepit quia expedit = si ullum in illa placet praeter ipsam.