05/06 mondeling examen biologie tl les 1 bacteriën en schimmels oefenen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

mondeling examen biologie tl les 1

Het mondeling college-examen heeft betrekking op de aangegeven examenstof

Doel: het beantwoorden van vragen in  25 minuten

Bij het mondeling examen worden minimaal 3 exameneenheden gevraagd. De examinator kiest in ieder geval één onderwerp uit :

1. schimmels en bacteriën: nuttig en soms schadelijk

2. mensen beïnvloeden hun omgeving

3. houding, beweging en conditie

4. bescherming

Dit zijn de  onderwerpen van het examen: 

-cellen staan aan de basis

-schimmels en bacteriën: nuttig en soms schadelijk 

-planten en dieren en hun samenhang: de eigen omgeving verkend

-mensen beïnvloeden hun omgeving 

-houding, beweging en conditie 

-het lichaam in stand houden: voeding en genotmiddelen, energie, transport en uitscheiding

-bescherming                                                             -reageren op prikkels

-van generatie op generatie                                 -erfelijkheid en evolutie

-bescherming en antistoffen

-gedrag bij mens en dier

Examentraining mondeling:

week 1: schimmels en bacteriën: nuttig en soms schadelijk 

week 2: mensen beïnvloeden hun omgeving 

week 3: houding, beweging en conditie 

week 4: bescherming    

week 5: in overleg

week 6: in overleg

week 7: in overleg

Schimmels en bacteriën: nuttig en soms schadelijk

1. de rol van schimmels en bacteriën in het milieu noemen en uitleggen.

2. uitleggen over schimmels en bacteriën:

                      • dat ze reducent en/of ziekteverwekker kunnen zijn

                      • hoe ze verspreid kunnen worden

                      • hoe je voorkomt dat ze vermenigvuldigen

                      • hoe ze bestreden kunnen worden

                      • welke rol ze kunnen spelen bij biotechnologie

3. uitleggen hoe voedselbederf door schimmels en/of bacteriën kan worden tegengegaan door de mens.

4. voorbeelden van klassieke en moderne vormen van biotechnologie noemen, waarmee

voedingsstoffen en medicijnen worden verkregen en bewerkt.

1. de rol van schimmels en bacteriën in het milieu noemen en uitleggen.

1. de rol van schimmels en bacteriën in het milieu noemen en uitleggen.

https://www.youtube.com/watch?v=IiMdYCtZEFM

Bacteriën kunnen zorgen voor voedselbederf.

Welke andere groep van organismen kan ervoor zorgen dat voedsel bederft. wat is het verschil tussen deze 2?

Op welke manieren zorgt de mens ervoor dat er geen schimmels of bacteriën het eten kunnen aantasten?

leg uit wat voedselbederf is:

Wat is het doel van conserveren van voedsel?

wat gebeurt er als je voeding conserveert?

welke manieren van conserveren ken je?

Wat is het gevolg van het eten van bedorven voedsel?

Wat zou het nut kunnen zijn van reducenten?

Schimmels en bacteriën zijn reducenten. Wat is een reducent?

Wat is de functie van reducenten? M.a.w., wat doet de reducent?

ziekteverwekkers 

Bacteriën , virussen en schimmels kunnen ons ziek maken

We hebben ons eigen afweersysteem! 

Dat systeem werkt d.m.v 

- opeten en verteren. 

- plakken aan de ziekteverwekker

waar is ons afweersysteem voor en waar bestaat het uit?

Onze afweersysteem is onze 2e en 3e afweerlinie! Benoem een voorbeeld van ons 1e afweerlinie.

Piet is na zijn griep immuun voor het virus geworden.
Leg uit hoe zijn afweersysteem ervoor zorgt dat hij deze griep niet meer zal krijgen.

wat is kunstmatige immuniteit?

Waar is ons afweersysteem voor en waar bestaat het uit?

wat is het verschil tussen een virus en een bacterie?

Heb je wel eens van biotechnologie gehoord? Leg in eigen woorden uit wat er bedoeld wordt met biotechnologie.

Leg het verschil uit tussen moderne biotechnologie en traditionele biotechnologie.

biotechnologie

de biotechnologie worden levende organismen gebruikt voor de ontwikkeling van medicijnen, voedsel of nieuwe stoffen. Dit kun dieren, planten, bacteriën, schimmels of gisten zijn. Biotechnologie bestaat uit klassieke en moderne biotechnologie

https://www.youtube.com/watch?v=jgUsospki_k

klassieke biotechnologie

fermentatie: veranderen of afpreken van een stof door schimmels, bacteriën of gisten. en ontstaat een ander product dan het orginele product. 

zo wordt bier, yoghurt of kaas gemaakt. 

moderne biotechnologie

In de moderne biotechnologie draait het steeds meer om het aanpassen van DNA van levende wezens. bijvoorbeeld het klonen van planten en zelfs dieren. 

maar ook het maken van medicatie: insuline, antibiotica

les 2

mensen beïnvloeden hun omgeving 

1. uitleggen dat de mens voor voedsel(productie), water, zuurstof, grondstoffen, energie, en

recreatie van ecosystemen afhankelijk is.

2. uitleggen dat een grotere voedselproductie in verband staat met een (goede):

• bodembewerking

• bemesting

• gewasbescherming

• veredeling, waaronder genetische modificatie

Mensen beïnvloeden hun omgeving 

3. de belangrijkste oorzaken en effecten noemen van de aantasting van natuur en milieu door:

                         • overbevolking

                         • bepaalde soorten afval

                         • het gebruik van bestrijdingsmiddelen

                         • het verkeer

                         • energiegebruik

Dit mede met gebruikmaking van de scheikundige benamingen.

4. uitleggen waarom de mens er belang bij heeft een duurzame relatie tussen mens en milieu te

bevorderen. Daarbij moet je de voor- en nadelen van duurzaam handelen kunnen benoemen.

5. het belang uitleggen van een nationale (landelijke) en mondiale (wereldwijde) aanpak van de

bescherming van het milieu.

Houding, beweging en conditie

1. delen die van belang zijn voor stevigheid en beweging:

• noemen

• in afbeeldingen aanwijzen

in situaties waarin dit relevant is functie(s) en werking van die delen noemen, inclusief een aantal microscopische en grotere details.

2. uitleggen wat er gebeurt bij bepaalde vormen van overbelasting van het bewegingsapparaat:

• tijdens het werk of  bij sport

aangeven hoe deze overbelasting zoveel mogelijk voorkomen kan worden.

Bescherming

1. de functie noemen van de hoornlaag bij de bescherming tegen:

• infecties

• uitdroging

• beschadigingen

2. de functie van pigment uitleggen bij de bescherming tegen ultraviolette straling.

3. het belang noemen van:

• inenting

• toediening van antibiotica

4. voorbeelden van bloedziekten en infectieziekten die via bloed verspreid worden:

• noemen

• de gevolgen van deze ziekten voor het lichaam noemen

Bescherming

5. uitleggen hoe besmetting te voorkomen is, met name bij:

• aids, hepatitis of tubercolose

6. de meest voorkomende seksueel overdraagbare aandoeningen:

• noemen

• de oorzaak aangeven (de groep ziekteverwekkers per aandoening)

• het belang van tijdige behandeling noemen,

7. uitleggen hoe de overdracht van deze aandoeningen is te voorkomen, met name voor:

• aids                                                   • chlamydia

• syfilis                                                 • candida

• gonorroe