6.4: Klimaat en inrichting

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

6.4 Klimaat en inrichting

Voorkennis

Wat weet je nog van rivieren en overstromingen?

Het stroomgebied is

1. De hoofdrivier en alle zijrivieren
2. hetzelfde als het stroomstelsel
3. Het hele gebied dat afwatert op een rivier en de zijrivieren

'Het stroomgebied van de Maas is groter dan het stroomgebied van de Rijn.'

1. juist
2. onjuist

Sleep de onderdelen op de juiste plek

Delta

Meander

Benedenloop

Bovenloop

Middenloop

Het verhang is het grootste in

1. de benedenloop
2. de middenloop
3. de bovenloop

Welk verband is er tussen
vertragingstijd en
verstedelijking?

1. Na verstedelijking was de vertragingstijd groter
2. Na verstedelijking was de vertragingstijd kleiner

Lesdoel(en)

Aan het einde van de les kan je uitleggen:

Welke maatregelen er in het plan van Ruimte voor de Rivier staat en hoe Nederland omgaat met droogte. 

Regiem & debiet

Totale hoeveelheid water die op een bepaald moment langs een bepaald punt stroomt = debiet

Schommelingen daarin, dus schommelingen in hoeveelheid water gedurende een jaar = regiem

Verval en verhang

Het grote plaatje

Rivieren B94

Alle rivieren in Nederland zijn gemengde rivieren.

De rijn heeft het langste en breedste stroomgebied.

Herhaling!

Waterkringloop B92

Herhaling!

Lesdoelen §6.4

Aan het eind van de les kan je:

1. Uitleggen waarom het rivierengebied zich moet aanpassen aan het veranderde klimaat (klimaatadaptatie)

2. Welke maatregelen staan in het plan Ruimte voor de Rivier

3. Uitleggen waarom je in de delta van Zeeland en Zuid-Holland tijdelijk water moet kunnen opslaan.

4. Uitleggen wat de gevolgen van droogte zijn

Klimaatadaptatie

`De inrichting van Nederland aanpassen aan de gevolgen van klimaatverandering`.

Droogte en hitte

oorzaken

* minder regen

* verdamping

* verstening

gevolgen

* verzilting = verzouting, laag waterpeil dus zeewater komt rivieren in

oplossingen

* in natte tijden water opslaan

* vergroening

klimaatbestendig inrichten!

Dwarsprofiel van een rivier

meer ruimte voor de rivier als dit in nodig is.

Dwarsprofiel bedijkte rivier

▪️ winterdijk —> ligt op de verder van de rivier af, hoog

▪️ zomerdijk —> ligt dichtbij de rivier, lager

▪️ Uiterwaarde —> stroomt onder bij hoog water.

Zomerdijk

Winterdijk

Uiterwaarde

Zomerbed

Kribben

Binnendijks

Binnendijks / Buitendijks gebied

Binnendijks = gebied ligt binnen de bescherming van de dijk.

Buitendijks = gebied ligt buiten de bescherming en mag en kan overstromen.

buitendijks

binnendijks

Waterafvoer

Oude inrichting rivierengebied al ingesteld op schommelingen:
 - zomer: weinig water (zomerdijken),  uiterwaarden zijn beschikbaar voor landbouw

 - winter: veel water (winterdijken)  + uiterwaarden lopen onder water

Aan de slag!

Klimaatadaptatie

Nieuwe inrichting kan ook omgaan met grotere schommelingen door klimaatverandering.

Project Ruimte voor de Rivier = alle maatregelen om het rivierengebied veiliger en landschappelijk mooier te maken. 

Deze 4 moet je kennen:

Nevengeul

Ruimte voor de Rivier

Ruimte voor de rivier

Obstakelverwijdering

Zomerbedverlaging

Hoogwatergeul

Uiterwaard afgraven

Dijkverlegging

Kribverlaging

Noordwesterstorm

Hoge zeespiegel door storm + grote waterafvoer rivieren = rivierwater kan niet in zee stromen.
waterberging = gebied om tijdelijk water op te slaan

Droogte

     Klimaatverandering is ook perioden van droogte en hitte.

• Verzilting kan ontstaan door watertekorten = het zout worden van de bodem en/of het water.

Voorraad zoet water als oplossing is daarvoor essentieel (IJsselmeer)

Verzilting

Als het in Nederland lange tijd droog is, kan zout water uit zee via grondwater het land binnendringen.

De bodem wordt hier zout van --> onvruchtbaar.

En: zout water kan je niet drinken

Verzilting

Hitte

• Hittestress tijdens warme dagen in steden ->

• hogere sterfte- en ziektecijfers minder productiviteit
• meer agressie

 effect van een stedelijk warmte-eiland wordt versterkt door verstening van de stad. 

Hitte

Antwoord is vergroening van de stad:
- schaduw
- verkoeling door verdamping

- regenwater kan wegzakken in de bodem
klimaatbestendige inrichting

Check

3 vraagjes

Welke maatregel zie je hier?

1. Uiterwaard afgraven
2. Nevengeul
3. Dijkverlegging
4. Dijkverbetering

Welk getal geeft de zomerdijk aan?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Het IJsselmeer is ....

1. Zoet
2. Zout

Aan de slag!