De man van veel - Karin Amatmoekrim: menselijkheid, moed en verzet

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 5,6

Introduction

De man van veel - Karin Amatmoekrim

Instructions

De leerlingen hebben de roman 'De man van veel' (Karin Amatmoekrim) gelezen en verwerken de inhoud en context in twee- of drietallen. In deze les werken de leerlingen aan drie doelen:

- een verdieping van de inhoud van de roman;

- een beredeneerd persoonlijk oordeel over de roman;

- een verdieping van hun kennis over de menselijke kant van verzet tegen onrecht en onderdrukking (in Suriname) 

In de bijlage is een docentenhandleiding inclusief voorbeeldantwoorden opgenomen.

Instructions

BG_De_man_van_veel_-_docentenhandleiding.docx

De man van veel                                 

Karin Amatmoekrim

De man van veel

*

 Karin Amatmoekrim

De menselijke kanten van moed en verzet

Bij deze les wordt uitgegaan van het gegeven dat de leerlingen de roman hebben gelezen. De les is dan ook bedoeld als verdiepingsopdracht.

Zie docentenhandleiding, slide 1

Leerdoel

Als je de opdrachten straks goed hebt afgerond, heb je voldoende kennis  om een goed onderbouwd standpunt in te nemen over de roman. Ook weet je meer over het verzet tegen onrecht in Suriname en de persoonlijke gevolgen voor Anton de Kom in zijn verzet tegen onrechtvaardigheid. 

De roman is beschikbaar in de Online Bibliotheek: https://ap.lc/GWXHm

In de les wordt aandacht besteed aan (1) de inhoud van de roman en (2) aan de maatschappelijke en historische context. 

Zie docentenhandleiding, slide 2

Werkwijze

Bij deze opdracht bespreek en analyseer je in een groepje van twee of drie lezers De man van veel van Karin Amatmoekrim. Je doet dat in drie etappes:

1   voorkennis activeren

2   inhoud verwerken

3   evaluatie 

De leerling wordt gewezen op de indeling van de les: voorkennis activeren, inhoud analyseren en evalueren. Deze werkwijze kan de leerling ook toepassen bij het lezen en verwerken van andere romans. De voorkennis is nadrukkelijk benoemd om de leerling bewust te maken van de invloed van het persoonlijke referentiekader.

Het geniet de voorkeur om de opdrachten in groepjes van twee of drie leerlingen te laten maken om zo de dialoog over literatuur op gang te brengen. De relatief ruime opzet van de verschillende onderdelen is dan ook afgestemd op een verwerking door meerdere leerlingen.

Zie docentenhandleiding, slide 3

                  Voorkennis                        activeren

Afb.: Anton de Kom beeld, Wikimedia

De docent kan ter introductie verwijzen naar de manier waarop de lezer een boek leest: de eigen ervaring, het persoonlijke referentiekader speelt altijd een rol bij de interpretatie. 

Zie docentenhandleiding, slide 4

Fictie en werkelijkheid

De roman is vanzelfsprekend fictie, maar toch zijn er veel werkelijke bestaande gebeurtenissen en personen in verwerkt. Hoe sta je tegenover boeken die op werkelijkheid zijn gebaseerd? Raak je hierdoor meer geboeid of is er weinig verschil met geheel verzonnen werken? Leg je antwoord uit.

Bekijk hier het fragment

Afb.: Suriname, Wikimedia

Tekst

De roman kan ertoe aanleiding geven fictie en werkelijkheid door elkaar te halen. Leerlingen kunnen een voorkeur hebben voor boeken die zijn gebaseerd op iets wat een zekere kern van waarheid heeft. Wat zijn de opvattingen hierover en hoe wordt De man van veel in dit kader gezien?

De leerlingen geven in algemene zin hun mening over fictie en werkelijkheid. Vervolgens spitst het gesprek zich toe op het realiteitsgehalte (en de beleving daarvan) in De man van veel.

Z1e docentenhandleiding, slide 5

Anton de Kom en Paramaribo

Anton de Kom is in Suriname een belangrijke historische figuur. Ga via Google Maps na hoe zijn naam op vele plaatsen aanwezig is in het straatbeeld van de hoofdstad Paramaribo. Noteer ten minste drie voorbeelden.

Afb.: Universiteit van Suriname, Wikimedia

Op Google Maps zijn meerdere locaties vindbaar, bijvoorbeeld:

Anton de Kom Universiteit van Suriname

Anton de Kom Straat

Anton de Kom Huis

Anton de Kom Plein

Standbeeld van Anton de Kom (bij de Anton de Kom Straat)

Anton de Kom Museum

Anton de Kom brug (over Surinamerivier)

Zie docentenhandleiding, slide 6

De Ramaerkliniek

Afb.: postcardsfrom

Het verhaal speelt zich grotendeels af in de Ramaer-kliniek in Den Haag. Anton de Kom is in 1939 gedurende drie maanden opgenomen in deze psychiatrische inrichting. Uit onderzoek blijkt dat een op de drie mensen ooit in zijn leven geconfronteerd wordt met een psychiatrische aandoening. Noteer een aansprekend voorbeeld van zo’n aandoening en geef hierbij een mogelijke oorzaak. Beschrijf vervolgens enkele opvallende kenmerken van deze psychiatrische aandoening.

De leerlingen geven een voorbeeld van een psychiatrische aandoening en noemen daarbij de oorzaak en een of meer opvallende kenmerken. 

Er zijn legio voorbeelden te nomen, het gaat erom dat de leerlingen enig inzicht krijgen in de aard van psychiatrische aandoeningen.

Zie docentenhandleiding, slide 7

Anansi

De avonturen van de spin Anansi zijn in onder andere Suriname een interessant middel om aan kinderen bepaalde boodschappen of ideeën over te brengen. Geef een voorbeeld van een sprookje dat jij vroeger hebt gehoord of gelezen. Welke boodschap had zo’n sprookje volgens jou willen overbrengen?   

Op internet zijn vele verhalen van de spin Anansi te vinden. Zoek een van deze verhalen en geef in een drietal zinnen de inhoud weer. Verschilt de kern van deze inhoud wezenlijk van het sprookje dat jij in het eerste gedeelte van deze opdracht had gekozen?

Bekijk hier een fragment waarin illustratrice Noni Lichtveld vertelt over Anansi

Afb.: A is van Anansi, bol

Oranjehotel en Vught

In 1944 werd Anton de Kom in den Haag door de Duitsers gearresteerd en overgebracht naar de gevangenis in Scheveningen, het Oranjehotel, en vervolgens overgebracht naar Kamp Vught. Omschrijf in een aantal zinnen de leefomstandigheden in het Oranjehotel en Kamp Vught. 

Bekijk hier het fragment

Afb.: Oranjehotel, Wikimedia

Het verzet tegen onrecht hield voor De Kom niet op bij de grenzen van Suriname. G=Hij weigerde zich neer te leggen bij de Duitse bezetting in WOII, wat hem uiteindelijk het leven kostte. 

De kern van de zinnen die de leerlingen noteren:

- gevangenschap

- onderdrukking

- willekeur

- vernedering

- marteling en dood

- (maar ook) hoop en verzet

Zie ook docentenhandleiding, slide 9

                     Inhoud                           verwerken

Afb.: Anton de Kom beeld, Wikimedia

Ik sterf nog liever!

Tegen de agenten die hem naar de psychiatrische inrichting willen afvoeren, zegt Anton: “Ik sterf nog liever dan dat ik met jullie meega!” (p. 18). De reactie van Anton de Kom op zijn gedwongen opname is zeer heftig. Wat zijn de redenen voor zijn verzet? 

Bekijk hier het fragment

Afb.: pxhere

Er zijn verschillende redenen te noemen die de heftig reactie van De Kom kunnen verklaren.

Anton de Kom verzet zich tegen de opname omdat hij (1) niet bekend is met de redenen voor deze (2) onverwachte opname. Daarbij vermoedt hij dat dit (3) de zoveelste poging van de Nederlandse regering is om zijn verzet (tegen het onrecht in Suriname) te breken.

Zie ook docentenhandleiding, slide 11

Angst

Eenmaal opgenomen in de kliniek krijgt De Kom voor langere tijd slaapmedicijnen toegediend. Hij heeft daarbij erg veel last van ernstige nachtmerries. Geef een drietal voorbeelden van de gebeurtenissen in deze angstdromen. 

Afb.: Stuart Anthony, Flickr

De leerlingen geven een drietal voorbeelden van de nachtmerries tijdens de Koms gedwongen roes.

- de dode Javaan (Waar is mijn kind?)

- dode mannen, vrouwen kinderen die wel iets met Anton van doen hadden

- de aan een vleeshaak opgehangen man

- Het liedje “Vuursteen, brand me niet’ dat verwijst naar de marteling van kinderen.

Zie ook docentenhandleiding, slide 12

Wie zijn de echte helden?

Anton de Kom vertelt zijn oma over Michiel de Ruyter, die op school als belangrijk zeeheld is behandeld. De oma neemt Anton mee naar ‘t galgenveld in Paramaribo en zegt hem dat hier de echte helden zijn gestorven. Wat bedoelt zij daarmee? 

Bekijk hier het fragment

Afb.: Bruegel the Elder, Triumph of Death, Flickr

#Amy Kun jij hier een fragment plaatsen waarin de ruwe behandeling van slaven wordt behandeld, m.n. de (dood)straf?

Rituelen

Halverwege zijn opname in de inrichting ruimt Anton de Kom ’s avonds zijn kleding op, heel precies en volgens een vast ritueel. Waarom zijn deze handelingen voor De Kom zo belangrijk en wat zegt dit over zijn genezingsproces?

Afb.: pixabay

Caravaggio

Tijdens een van zijn wandelingen door de inrichting ziet Anton de Kom een schilderij dat hem doet denken aan het schilderwerk van Caravaggio. Bekijk het fragment over Caravaggio en beredeneer waarom deze werken zo’n indruk maakten op De Kom.

Afb.: Judith Beheading Holofernes - Caravaggio, Wikimedia

#Amy, hier graag een kort fragment of een korte afbeelding van/over Caravaggio.

Eersteklas

Als je goed kijkt, is onrecht overal te vinden, ook in de psychiatrische inrichting waar Anton de Kom is opgenomen. Er blijkt op een bovenverdieping een zogeheten ‘eersteklasvleugel’ te bestaan, waarin de rijkere patiënten verblijven. Hoe staat Anton de Kom ten opzichte van dit gegeven, hoe reageert hij?

Dilemma: onwetenheid of kennis? 

Anton spreekt veelvuldig met zijn arts, waarbij het op een bepaald moment gaat over onwetendheid en kennis. Anton de Kom suggereert dat onwetendheid soms beter kan zijn dan kennis. De arts stelt dat De Kom juist het tegenovergestelde beweert. Heeft de arts gelijk? Leg je antwoord uit.

                                                         Bekijk hier het fragment

Afb.: The temptation of Eve, Flickr

#Amy: iets van martelingen maar niet te heftig?

Het beest getemd?

Tegen het einde van de roman spreekt Anton de Kom over ‘het beest’ in hemzelf. Wat bedoelt hij met het ‘beest’ en heeft hij dit onder controle?

Afb.: pixabay

                   Evaluatie

Afb.: Anton de Kom beeld, Wikimedia

Herkenning en beleving

Waardoor werd je het meest geboeid: de manier waarop Anton de Kom in de inrichting werd behandeld of de manier waarop de Nederlandse regering met Antons verzet is omgegaan? Leg je antwoord uit. 

Afb.: wallpaperflare

Jouw oordeel

Geef De man van veel samen een waardering uitgedrukt in sterren (vijfpuntsschaal). Beargumenteer vervolgens jullie keuze. Wat vonden jullie goed en wat juist minder goed? Heeft de discussie jullie individuele oordeel veranderd, en zo ja, hoe? Probeer voorbeelden en argumenten te halen uit jullie reacties op de discussievragen.

Afb.: pixabay

Cultureel perspectief

Volgens sommige wetenschappers kan een cultuur alleen begrepen worden door iemand die zelf tot die cultuur behoort. In hoeverre vind je dat jij vanuit jouw persoonlijke achtergrond voor jezelf een goed beeld hebt kunnen vormen van de toenmalige situatie in Suriname?

Bekijk hier het fragment

Afb.: Proloog

#Amy, hier graag een fragment over de discussie rond The Hill We Climb (discussie rond vertaling eventueel)

Schrijf drie dingen op die je in deze les hebt geleerd.

Meer weten?

Kijk dan ook eens hier naar ...

Bekijk de lijst met alle fragmenten voor alle boeken van 

de Transkoloniale Leeslijst 2023 op Beeld & Geluid op School.