Markt en overheid 4
Markt en overheid
1 / 29
next
Slide 1: Slide
EconomieMiddelbare schoolhavoLeerjaar 4
This lesson contains 29 slides, with text slides and 1 video.
Lesson duration is: 50 minItems in this lesson
Markt en overheid
Slide 1 - Slide
Lesdoelen - les 9
- Uitleggen waarom de overheid een maximumprijs vaststelt.
- Uitleggen dat bij een maximumprijs een vraagoverschot ontstaat en het vraagoverschot grafisch aangeven.
- Uitleggen waarom de overheid een minimumprijs vaststelt.
- Uitleggen dat bij een minimumprijs een aanbodoverschot ontstaat en het aanbodoverschot grafisch aangeven.
- Verklaren dat het mechanisme van vraag en aanbod kan leiden tot inefficiënte uitkomsten.
- Beschrijven dat de overheid kan ingrijpen m.b.v. prijsregulering en dit ingrijpen grafisch onderbouwen.
Slide 2 - Slide
H4 De markt levert niet altijd de juiste prijs
Waarom bemoeit de overheid zich soms met de prijs op een markt?
Kernwoorden:
- ingrijpen in de markt
- minimumprijs
- maximumprijs
- belastingheffing
Slide 3 - Slide
Ingrijpen in de markt
- Regulering van (vooral) de monopoliemarkt. Dit is vooral nodig bij natuurlijke monopolies.
- Mededingingswet. Kartelvorming en prijsafspraken zijn per wet verboden.
- Minimumprijzen ter bescherming van producenten.
- Maximumprijzen ter bescherming van consumenten.
Slide 4 - Slide
Minimumprijs
De EU heeft voor een aantal landbouwproducten een minimum- of garantieprijs ingesteld.
De EU garandeert een bepaalde minimumprijs voor producten.
Slide 5 - Slide
Slide 6 - Video
Een minimumprijs ligt
..............................
..............................
de evenwichtsprijs.
Bij een minimumprijs is het
aanbod groter
dan de vraag,
zodat er een
aanbod groter
dan de vraag,
zodat er een
.........................overschot
ontstaat.
Dit wordt vaak opgekocht door de overheid.
Dit wordt vaak opgekocht door de overheid.
Slide 7 - Slide
Een minimumprijs ligt
boven de evenwichtsprijs.
Bij een minimumprijs is het
aanbod groter
dan de vraag,
dan de vraag,
zodat er een aanbodoverschot
ontstaat.
Dit wordt vaak opgekocht door de overheid.
Slide 8 - Slide
Voorbeeld
Op een markt met volkomen concurrentie geldt het volgende marktmodel:
qv = -p + 500
qa = 2p - 250
Slide 9 - Slide
Er wordt een prijs van 300 ingesteld.
Er ontstaat een aanbodoverschot:
qa = .............................
......................................
qv = .............................
......................................
De overheid koopt het
overschot op. Dit kost:
............................................
............................................
Slide 10 - Slide
Er wordt een prijs van 300 ingesteld.
Er ontstaat een aanbodoverschot:
qa = 2 x 300 – 250 = 350
qv = - 330 + 500 = 200
De overheid koopt het
overschot op.
Dit kost:
150 x 300 = € 45.000
Slide 11 - Slide
Maximumprijs
Bij een maximumprijs ligt de prijs ..................................... de evenwichtsprijs en ontstaat er een .......................................
.................................. .
Slide 12 - Slide
Maximumprijs
Bij een maximumprijs ligt de prijs onder de evenwichtsprijs en ontstaat er een vraagoverschot / aanbodtekort.
Slide 13 - Slide
Voorbeeld
Stel dat de markt voor brood als volgt kan worden weergegeven:
qa = 80p - 40
qv = -40p + 200
(q in duizenden broden
en p in euro’s per brood)
Slide 14 - Slide
Stel dat de overheid de evenwichtsprijs te hoog vindt.
Ze stelt daarom een maximumprijs van € 1,50 in.
Het aanbodtekort:
qv = ...................................
...........................................
qa = ...................................
...........................................
qa - qv = ............................
...........................................
Slide 15 - Slide
Stel dat de overheid de evenwichtsprijs te hoog vindt.
Ze stelt daarom een maximumprijs van € 1,50 in.
Het aanbodtekort kun je
als volgt berekenen:
qv = -40 x 1,50 + 200 = 140
qa = 80 x 1,5 – 40 = 80
140 – 80 = 60 (x 1.000)
60.000 is het aanbodtekort
Slide 16 - Slide
Belastingheffing
De overheid grijpt ook in door belasting te heffen.
Door een belastingheffing op een product (bijvoorbeeld bij externe effecten), schuift de aanbodlijn omhoog.
Bij elke aangeboden hoeveelheid, wil de aanbieder de oorspronkelijke prijs + de heffing.
Door een belastingheffing op een product (bijvoorbeeld bij externe effecten), schuift de aanbodlijn omhoog.
Bij elke aangeboden hoeveelheid, wil de aanbieder de oorspronkelijke prijs + de heffing.
Slide 17 - Slide
Belastingheffing
- De overheid grijpt ook in door belasting te heffen.
- Door een belastingheffing op een product (bijvoorbeeld bij externe effecten), schuift de aanbodlijn ....................... .
- Bij elke aangeboden hoeveelheid, wil de aanbieder de oorspronkelijke prijs + de heffing.
Slide 18 - Slide
Voorbeeld 1: belastingheffing volkomen concurrentie
Stel dat het volgende geldt op een markt:
qv = -2p + 8
qa = 2p – 4
Als de overheid een heffing instelt van €1 per product, schuift de aanbodlijn omhoog.
Slide 19 - Slide
De evenwichtsprijs
wordt nu ...............
en is dus gestegen
met ...................... .
De consument
betaalt dus
..................................
..................................
= .................. % van de heffing
.
.
Slide 20 - Slide
De evenwichtsprijs
wordt nu € 3,-
en is dus gestegen
met € 0,50.
De consument
betaalt dus
€ 0,50 / € 1 x 100%
= 50% van de heffing
.
.
Slide 21 - Slide
Voorbeeld 2: belastingheffing prijszetter
Door belasting te heffen, worden de kosten voor een aanbieder hoger.
Slide 22 - Slide
Bekijk de grafiek die de situatie van een monopolist weergeeft.
Het consumentensurplus
wordt gegeven door
ABC = 450 x (10-5,5) / 2
= 1012,5
Het producentensurplus
wordt gegeven door
BCDE = 450 x (5,5 – 1)
= 2025
Het totale surplus is dus 1012,5 + 2025 = 3037,5
Slide 23 - Slide
Stel dat de belasting €1,- per product is.
GTK = MK wordt dan nu € 2,-.
De consument betaalt ook
een gedeelte van de
belasting.
De prijs stijgt van € 5,50
naar € 6,-, dus met € 0,50.
De consument betaalt dus ....... % van de belasting.
Slide 24 - Slide
Stel dat de belasting €1,- per product is.
GTK = MK wordt dan nu € 2,-.
De consument betaalt ook
een gedeelte van de
belasting.
De prijs stijgt van € 5,50
naar € 6,-, dus met € 0,50.
De consument betaalt dus 50% van de belasting.
Slide 25 - Slide
Het consumentensurplus daalt en wordt nu gegeven door AFG = 400 x (10-6) / 2 = 800
Het producenten-
surplus daalt ook
en wordt nu
gegeven door
FGHI =
400 x (6 – 2) = 1600
Het totale surplus is dus nu 800 + 1600 = 2400
Slide 26 - Slide
De overheid
verdient met deze
heffing:
400 x €1 = € 400
Als ze dit zodanig
besteden dat dit
de afname van het
totale surplus compenseert,
is het gebruik van het belastinggeld doelmatig.
Slide 27 - Slide
Het totaal van alle surplussen daalt altijd door belastingheffing.
Voor belastingheffing: CS + PS = 3037,5
Na belastingheffing: CS + PS + belastingopbrengst = 2400 + 400 = 2800
Het welvaartsverlies door belastingheffing is dus 3037,5 – 2800 = 237,50
Slide 28 - Slide
Dit kun je ook in de grafiek zien:
Vierkant CFGJ gaat van
het CS naar het PS.
Vierkant EIHK gaat
van het PS naar de
overheid.
Vlak BDFK is dus het
welvaartsverlies.
Dit is gelijk aan: (450 – 400) x (5,50 – 1) + (6 – 5,50) x 50 / 2 = 225 + 12,5 = 237,50
