Herhalen genetica en evolutie

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

In een karyogram zie je:

1. Alle cellen van de mens
2. alle chromosomen van de mens
3. alle allelen en genen van de mens

Deze karyogram is
van een...

1. Man
2. Vrouw

Je fenotype wordt bepaald door je genotype en je omgeving

1. Juist
2. Onjuist

Karel heeft krullen, zijn broer heeft steil haar.
Hij wil weten of krullen een dominante of een recessieve eigenschap zijn.
Bekijk de stamboom van Karel.
Karel kan de conclusie van de vorige vraag uit de kruising halen tussen de personen ...

1. 3 en 4
2. 5 en 6

Twee witte Leghorns worden met elkaar gekruist.

De stamboom geeft de resultaten van deze kruising weer.

Wat is het genotype van de ouders?

1. Beide hebben genotype AA
2. Beide hebben genotype aa
3. Beide hebben genotype Aa
4. Eén van beide heeft genotype AA, de ander Aa.

Gekoppelde genen 

 

1. 0
2. 1/8
3. 1/4
4. 1/2

MULTIPELE ALLELEN:
De ouders van Bert hebben bloedgroep A en B; Bert heeft bloedgroep B. De ouders van Anneke hebben bloedgroep A en 0; Anneke heeft bloedgroep A.

Bert en Anneke trouwen en krijgen samen een kind. Hoe groot is de kans dat hun kind bloedgroep B heeft?

1. 25%
2. 50%
3. 75%
4. 100%

Bert heeft bloedgroep B, dat betekent dat de ouder met bloedgroep A heterozygoot IAi moet zijn (anders had Bert wel een allel A gehad). Bert heeft het allel i geërfd van deze ouder, en heeft dus genotype IB i. Anneke heeft van de bloedgroep 0-ouder zeker i geërfd, van de andere ouder IA. Het gaat dus om deze kruising: IBi x IAi:

De kans op een bloedgroep B kind is dus 25%, IBi namelijk.

Zoek uit:
Kan deze eigenschap autosomaal overerven?
Kan deze eigenschap X-chromosomaal overerven?

1. wel autosomaal wel X- Chromosomaal
2. wel autosomaal niet X- chromosomaal
3. niet autosomaal wel X - chromosomaal
4. niet autosomaal niet autosomaal

Tweelingen.
Fons zegt: twee-eiige tweelingen hebben allebei hetzelfde genotype.
Maarten zegt: een-eiige tweelingen hebben allebei hetzelfde fenotype.
Wie heeft gelijk?

1. Maarten heeft ongelijk
2. Fons heeft ongelijk
3. Fons heeft gelijk
4. Beide hebben ongelijk. Twee-eiig is ontstaan uit 2 bevruchte eicellen. Fenotype tussen individuen is altijd verschillend.

Is uit de stamboom af te leiden of dit allel autosomaal of X-chromosomaal overerft?

1. Ja, de ziekte erft autosomaal over.
2. Ja, de ziekte erft X-chromosomaal over.
3. C. Nee, dit is niet hieruit op te maken.

                       X-chromosomaal (meestal) als:

• Als vader dominant is voor een eigenschap dan heeft hij alleen dominante dochters.
• Als moeder recessief is voor een eigenschap dan heeft zij alleen recessieve zonen.

Autosomaal als:

• Als vader dominant is en recessieve dochters heeft, erft de eigenschap autosomaal over.
• Als moeder recessief is en dominante zonen heeft, erft de eigenschap autosomaal over.

Wat is er gebeurt bij een twee-eiige tweeling?

1. Er zijn bij de eisprong 2 eitjes vrijgekomen, die beide zijn bevrucht
2. De vrijgekomen eicel (tijdens eisprong) is door 2 spermacellen bevrucht.
3. Na bevruchting en eerste delingen van de cel, splitst het klompje cellen zich in 2en, en beide klompjes groeien uit tot een apart kind.

Hiernaast zie je een voorbeeld van een intermediaire kruising.

1. juist
2. onjuist
3. niet te zeggen

Wie zijn mannen in deze stamboom?

1. Alle personen weergegeven met een vierkant
2. Alle personen weergegeven met een rondje

Wat is het genotype van
nummer 7 in de stamboom?

1. AA
2. Aa
3. aa

Hoe noem je het als een allel dat homozygoot voorkomt geen levensvatbaar individu oplevert?

1. gekoppelde overerving
2. draagster
3. letale factor
4. multipele allelen

Een man heeft bloedgroep AB, zijn vrouw heeft bloedgroep A. Haar vader heeft bloedgroep A en haar moeder 0.
Wat is de kans dat hun kind bloedgroep 0 heeft?

1. 0%
2. 25%
3. 50%
4. 100%

Verhoudingen bij kruisingen

• Is één ouder heterozygoot (Aa) en de andere ouder homozygoot recessief (aa), dan krijg je de volgende genotypen, fenotypen en verhoudingen:
  

genotypen Aa = 50%, aa = 50%

verhouding genotypen Aa : aa = 1 : 1

verhouding fenotypen 1 : 1

• Zijn beide ouders heterozygoot (Aa), dan krijg je de volgende genotypen, fenotypen en verhoudingen:

genotypen AA = 25%, Aa = 50%, aa = 25%

verhouding genotypen AA : Aa : aa = 1 : 2 : 1

verhouding fenotypen 3 : 1

Effect op verhouding

= Allel dat bij homozygote toestand niet levensvatbaar is. 

Voorbeeld: 

• kuifkanaries  

Verhouding 2:1 (letale factor telt niet mee)

Wat betekent het als een gen X-chromosomaal is?

1. Dan kan het gen niet op de X-chromosoom voorkomen
2. Dan kan een man de eigenschap niet hebben
3. Dan ligt het gen op het X-chromosoom
4. Dan kan een vrouw de eigenschap niet hebben

Bij mensen is het allel voor kleurenblindheid recessief en X-chromosomaal. Een kleurenblinde vrouw krijgt een kind van een kleurenziende man. Hoeveel kans hebben zij op een kleurenblind kind?

1. 100%
2. 75%
3. 50%
4. 0%

Wat vind je nog moeilijk en wil je nog oefenen?

het indelen van organismen

• gebaseerd op kenmerken

• 3 domeinen: bacteriën, archaea, eukaryoten
• prokaryoten = bacteriën + archaea    (geen celkern)
  
• eukaryoten (wel celkern): 3 rijken --> schimmels, planten, dieren
• rijk --> stam --> klasse -->orde --> familie --> geslacht --> soort
  

Welke celkenmerken hebben planten?

1. celkern en celwand
2. celkern en bladgroenkorrels
3. celkern en celwand
4. celkern, celwand en bladgroenkorrels

Wat is geen celkenmerk van een bacteriën?

1. Celwand
2. Celkern
3. Celmembraan
4. Cytoplasma

Wat zijn plasmiden?

1. Eencellige archea
2. Kleine kringvormige chromosomen bij schimmels
3. Kleine kringvormige chromosomen bij bacteriën
4. plastic staafjes om mee te roeren.

Wat zijn de celkenmerken van schimmels?

1. celwand
2. celkern
3. bladgroenkorrels

Stamboom slangen.
Met welk soort vertoont soort 2 de meeste verwantschap?

1. 1
2. 3
3. 4
4. 6

Welke groep is de volgende groep in het rijtje van de indeling van groepen:
Domeinen > Rijken > Stammen > Klassen > ...........

1. geslachten
2. ordes
3. soorten
4. families

Dieren kun je verder indelen. Bijvoorbeeld insecten en vissen. Hoe wordt de kleinste groep dieren (bijv. honden genoemd?

1. organismen
2. cluster
3. familie
4. soort

Bij welke groep organismen bevatten de chromosomen geen eiwitmoleculen?

1. archaea
2. bacteriën
3. planten
4. schimmels

wetenschappelijke naam = twee delig =

1. Soortnaam + geslachtsaanduiding
2. geslachtsnaam + soortnaam
3. geslachtsnaam + soortaanduiding
4. soortaanduiding + geslachtsnaam

De naam van organismen geef je door geslacht + soort aan te geven.
Welke van onderstaande soorten zijn het meest verwant?

1. Plantago major
2. Parus major
3. Parus caeruleus

Zijn reducenten autotroof of heterotroof?

1. autotroof
2. heterotroof

De eerste cel was een (1) (kies een rijk)
en (2) (autotroof/heterotroof)

1. Bacterie, heterotroof
2. Plant, heterotroof
3. Plant, autotroof
4. Bacterie, autotroof

Wat is autotroof en heterotroof?

1. autotroof: gebruikt CO2 en stoot het niet uit heterotroof: verbruikt geen CO2 en stoot wel uit
2. autotroof: kan uit organische stoffen energie halen heterotroof: kan uit anorganische stoffen organische stoffen maken
3. autotroof: kan uit anorganische stoffen organische stoffen maken (zelf energie produceren) heterotroof: kan dat niet (niet zelf energie produceren)
4. autotroof: heeft geen zuurstof nodig heterotroof: heeft wel zuurstof nodig

Waar gaat de evolutie theorie vanuit?

1. Variatie in erfelijke eigenschappen natuurlijke selectie, ontstaan van nieuwe soorten en verdwijnen van soorten.
2. van het scheppen van nieuwe soorten.
3. van het gelijk blijven van soorten en het groeien van soorten
4. van de overleving van de sterkste soorten.