4.4 Zenuwstelsel (2025)

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

H4 Waarnemen en reageren

Welke twee zintuigen werken samen om voedsel te proeven?

Uit welke drie lagen bestaat de huid?

Welke vier zintuigen zitten er in je huid?

Welke twee processen in de huid dragen bij aan afkoelen van het lichaam?

Welke twee processen in de huid dragen bij aan opwarmen van het lichaam?

Leerdoelen 4.4 Zenuwstelsel

• Je kunt de delen van het centraal zenuwstelsel benoemen en van elk deel de functie beschrijven.
• Je kunt de bouw, de ligging en de werking van zenuwcellen uitleggen.

• Je kunt beschrijven uit welke delen de hersenen bestaan en wat de functie is van elk deel.
• Je kunt uitleggen wat de invloed is van alcohol, drugs en medicijnen op de hersenen.

Het zenuwstelsel

Zenuwen + ruggenmerg + hersenen

1. Prikkel
2. Zintuig
3. Impulsen via zenuwen
4. Centraal zenuwstelsel; ruggenmerg -> hersenstam -> grote hersenen = bewust waarnemen
5. impulsen via zenuwen
6. Spieren/klieren = reactie

Zenuwcellen: lange uitlopers zodat impulsen zeer snel doorgegeven kunnen worden

Zenuwcellen

Gevoelszenuwcellen: zintuig -> CZS

• Cellichaam ligt buiten ruggenmerg

Schakelzenuwcellen: binnen hersenen en ruggenmerg

Bewegingszenuwcellen: hersenen/ ruggenmerg -> spieren of klieren

• Cellichaam ligt binnen ruggenmerg

Zenuwen

Gevoelszenuwen: uitlopers van gevoelszenuwcellen

Bewegingszenuwen: uitlopers van bewegingszenuwcellen

Gemengde zenuwen: uitlopers van gevoelszenuwcellen en bewegingszenuwcellen

Hersenen

Grote hersenen

• Hersenschors
• Bewustwording en bewuste reacties

Kleine hersenen

• Coördinatie en evenwicht

Hersenstam

• Verbindt grote/kleine hersenen met ruggenmerg
• Onbewuste levensprocessen en reflexen

fMRI: kijken naar het brein in actie

Geniet met mate

Alcohol: werkt verdovend op hersencellen (vrijer gevoel) en bij teveel alcohol ademhalingscentrum verlamd (dood)

Medicijnen: suf en traag (let op rijden in verkeer)

Drugs: 

• THC bindt aan receptoren (in gebieden concentratie, geheugen en aandacht) = dopamine =  ontspanning
• XTC (MDMA): noradrenaline, dopamine en serotonine = euforisch, maar op lange termijn sterven hersencellen af

 

Huiswerk voor do 15 mei

Aantekeningen 4.4 afmaken

Bestudeer blz. 39 t/m 53.

Maken + nakijken opdr. 6 t/m 17 + 20 t/m 29.

Uit welke drie onderdelen bestaat het zenuwstelsel?

Vorm-functie denken:
Welke vorm hebben zenuwcellen en hoe draagt deze vorm bij aan de functie?

Wat is de functie van gevoelszenuwcellen?

Wat is de functie van schakelzenuwcellen?

Wat is de functie van bewegingszenuwcellen?

Wat kun je vinden binnen de gemengde zenuwen?