Kwaliteitszorg lesuur 1 Theorie

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 4

Deelopdracht Kwaliteitszorg

Aan het einde van deze deelopdracht kun je:

1.  Benoemen wat kwaliteit van zorg voor jou betekent.

 

2.  Uitleggen hoe je de kwaliteit van zorg kunt verbeteren en wie je daarvoor binnen je organisatie nodig hebt.

3. Aantonen dat je kennis hebt van kwaliteitskaders en wat dit betekent voor je organisatie op mesoniveau.

Aan het einde van deze les kun je:

1.  Benoemen wat kwaliteit van zorg voor jou betekent.
   
   
2.  Uitleggen hoe je kwaliteit van zorg kunt verbeteren en wie je daarbij nodig hebt.
   
   
3.  Aantonen dat je kennis hebt van kwaliteitskaders en hun betekenis op mesoniveau.
   
   
4.  De PDCA-cyclus toepassen op praktijksituaties.
   
   
5.  Reflecteren op je rol in het bewaken en verbeteren van zorgkwaliteit.

🩺 Werken aan kwaliteit van zorg

Tijdens het eerste uur leer je:

✅ Wat kwaliteit van zorg betekent;

✅ Wat kwaliteitszorg is en waarom het belangrijk is;

✅ De niveaus: micro – meso – macro;

✅ Wat de PDCA-cyclus inhoudt;

✅ Wat het Generiek Kompas en de Wkkgz zijn.

Lesprogramma

Lesuur 1 Theorie

Lesuur 2 Kwaliteit herkennen in de praktijk

Lesuur 3 Verwerking en presenteren

"Wat is volgens jou het verschil tussen ‘zorg geven’ en ‘goede zorg geven’?"

🩺 Zorg geven

• Iets doen wat nodig is, zoals wassen, medicijnen geven of iemand helpen uit bed.
• Taken uitvoeren volgens de planning.
• Gericht op het uitvoeren van zorg.

🌟 Goede zorg geven

• Je doet niet alleen wat nodig is, maar ook hoe je het doet telt: met aandacht, respect en afstemming.
• Je kijkt naar wat iemand persoonlijk nodig heeft, niet alleen naar de standaard handeling.
• Je houdt rekening met kwaliteit, veiligheid en communicatie.
• Je denkt mee, je reflecteert, je past je aan.
• Je werkt bewust aan verbetering: dát is waar kwaliteitszorg begint.

➡️ Zo kun je het afronden of doorpakken:

“Zorg geven doet iedereen. Maar wat maakt jou tot een goede zorgverlener? Dáár gaan we het vandaag over hebben.”

Kwaliteit: Wat bedoelen we eigenlijk?

Kwaliteit is een waardeoordeel — een mening dus! 

Bijvoorbeeld: “Deze zorg was goed.” Maar… wat is goed?

🧠 Belangrijk om te onthouden:

Kwaliteit is subjectief: het hangt af van je verwachtingen en ervaringen.

Kwaliteit van zorg: de ervaring telt

Het draait om de zorgvrager (de cliënt of patiënt):

• Sluit de zorg aan bij wat iemand nodig heeft?
• Is de cliënt tevreden met hoe je iets doet?

🎯 Iedereen beleeft zorg anders

Wat voor de één goed voelt, is voor de ander misschien niet genoeg.

 Kwaliteit van zorg is wat de cliënt ervaart, kwaliteitszorg zorgt dat dit goed geregeld is.

🏥 Kwaliteit van zorg	🧩 Kwaliteitszorg
Gericht op de zorginhoud en zorgrelatie	Gericht op het borgen en verbeteren van zorg
Wordt ervaren op micro-, meso- en macroniveau	Vindt plaats op alle niveaus
Persoonlijk, betekenisvol voor de zorgvrager	Procesmatig en meetbaar
Gebaseerd op ervaringen en behoeften	Gebaseerd op richtlijnen, kaders en systemen
Concreet in de uitvoering	Ondersteunend via beleid, protocollen, toetsing

Wat is kwaliteitszorg?

Kwaliteitszorg is alles wat een organisatie doet om blijvend goede zorg te leveren.

💡 Voorbeelden:

• Werken volgens protocollen
• Problemen analyseren en verbeteren
• Leren van fouten of incidenten

🔁 Belangrijk: het is een cyclisch proces – je bent er nooit klaar mee!

Jouw rol in kwaliteitszorg

Jij speelt een grote rol in kwaliteit! Hoe?

• Volg je beroepscode & richtlijnen
• Reflecteer op je werk: wat ging goed, wat kan beter?
• Werk goed samen met collega’s
• Communiceer professioneel

🗨️ Stelling:

“Zorgkwaliteit begint bij jezelf.” Eens of oneens?

Hoe werk jij aan kwaliteit?

✅ Protocollen en procedures volgen

✅ Zorgplannen opstellen én gebruiken

✅ Scholing en trainingen volgen

✅ Feedback geven én ontvangen

✅ Fouten of bijna-fouten melden (MIC/MIM)

✅ Kwaliteitssystemen gebruiken (bv. HKZ, ISO)

🎯 Kwaliteit = bewust bezig zijn met beter worden

Kwaliteitszorg op 3 niveaus

Microniveau

Direct contact met de cliënt → hier maak jij echt het verschil

Mesoniveau

Hoe je team of afdeling zorgt dat jij je werk goed kunt doen

Macroniveau

Regels, wetten en afspraken in Nederland over wat goede zorg is

🔍 Microniveau

Jij merkt dat een cliënt zich angstig voelt bij het wassen. Je past je benadering aan door rustig uit te leggen wat je doet en extra tijd te nemen.

🧠 Wat is hier “micro”?

• Het gaat om direct contact tussen jou en de cliënt
• Jij beïnvloedt de kwaliteit van zorg op dat moment
• Het draait om persoonlijke aandacht en beleving

🏥 Mesoniveau

De zorginstelling waar jij werkt introduceert een nieuw zorgplan-format waarin cliënten zelf hun doelen mogen beschrijven.

🧠 Wat is hier “meso”?

• De organisatie creëert voorwaarden voor betere zorg
• Jij als zorgverlener krijgt hulpmiddelen om cliëntgerichter te werken
• Het is een structurele verandering binnen de afdeling of instelling

🏛️ Macroniveau 

De overheid voert een nieuwe wet in die bepaalt dat alle zorgverleners verplicht scholing moeten volgen over privacy (AVG).

🧠 Wat is hier “macro”?

• De maatregel komt van de landelijke overheid
• Het geldt voor alle zorginstellingen en zorgverleners in Nederland
• De wet beïnvloedt hoe zorg verleend wordt in het hele land

💬 Wat merk jij ervan?

• Je moet een (online) cursus volgen
• Er komen nieuwe protocollen op je werk
• Je let bewuster op hoe je omgaat met cliëntgegevens

Wie zijn betrokken bij kwaliteit?

• Patiënten en cliënten: geven feedback en stellen eisen
• Zorgprofessionals: voeren zorg uit
• Zorginstellingen: organiseren en controleren
• Beroepsverenigingen: maken richtlijnen
• Overheid: stelt regels & houdt toezicht

📌 Kwaliteit is teamwork!

Hoe weet je of zorg goed is?

👉 Daarvoor gebruiken we kwaliteitsinstrumenten: hulpmiddelen om te meten, vergelijken én verbeteren.

📊 Voorbeelden uit de praktijk: 

• PREMs – meten wat de cliënt ervaart (zoals vriendelijkheid, wachttijd)
• PROMs – meten het resultaat van zorg (zoals pijnvermindering of herstel)
• CQ-index – vergelijkbare metingen op landelijk niveau (kwaliteit in cijfers!)
• Zorgkaart Nederland – soort “Zalando-review”, maar dan voor zorg
• Incidentmeldingen (MIC/MIM) – leer van fouten (veilig en zonder straf)
• Kwaliteitsvisitaties – collega’s uit andere instellingen komen meekijken

“Mag jij zomaar alles vertellen?”
Een collega vraagt aan jou op de gang:
“Wat heeft meneer De Vries eigenlijk precies?”

Jij twijfelt… mag je dat zomaar zeggen?

🗨️ Wat vind jij?

🔘 Is dit een voorbeeld van kwaliteit?

🔘 Op welk niveau speelt dit?

💡 Keuzemogelijkheden voor studenten:

Microniveau

→ Jij kiest om de privacy van de cliënt te beschermen.

Mesoniveau

→ De instelling heeft regels en een protocol over geheimhouding.

Macroniveau

→ De Wet BIG en AVG zeggen dat je gebonden bent aan beroepsgeheim.

✅ Goed antwoord:

Dit raakt alle drie de niveaus, maar het begint bij jou (micro) en is onderbouwd door wetten (macro) en beleid (meso).

Valt “Goedemorgen zeggen" onder kwaliteit?”
Je zegt 's ochtends vriendelijk:
“Goedemorgen meneer Jansen, heeft u goed geslapen?”

💡 Klassikale keuzes (via hand opsteken of online poll):

Ja, dit is kwaliteit – op microniveau

→ Het is persoonlijk, gericht op de cliënt en bevordert vertrouwen.

Ja, maar ook mesoniveau

→ Misschien is er een teamafspraak over cliëntgericht begroeten.

Nee, dit is gewoon normaal gedrag

→ (Levert discussie op over normen vs. kwaliteit)

Wat heeft werksfeer met kwaliteit te maken?

In jullie team zijn er spanningen. Er wordt niet goed samengewerkt, en fouten worden snel afgeschoven.

💡 Antwoordmogelijkheden:

Microniveau

→ Jij werkt fijner → je bent geduldiger en attenter voor de bewoner.

Mesoniveau

→ Een team dat goed samenwerkt, kan beter zorg afstemmen en fouten voorkomen.

Macroniveau

→ De Inspectie Gezondheidszorg (IGJ) let zelfs op werksfeer bij controles!

“De zorgverlener kiest de kleding van de bewoner”
Je collega legt kleding klaar voor meneer De Wit
zonder hem iets te vragen.
Jij vraagt je af: is dat oké?

Microniveau

→ Het gaat om het contact tussen zorgverlener en cliënt. Autonomie is hier belangrijk.

Mesoniveau

→ Als de instelling beleid heeft over zelfredzaamheid of belevingsgerichte zorg, kan dit meespelen.

Macroniveau

→ Wetten zoals de Wkkgz leggen nadruk op keuzevrijheid en respect voor de cliënt.

💬 Klassikale discussie:

Wat als de cliënt dementerend is of zelf niet meer kiest?

Wat als een bewoner liever niks zegt, maar zich toch ongemakkelijk voelt?

Wat is het verschil tussen helpen en bepalen?

Ontwikkelingen bijhouden in je vakgebied hangt samen is kwaliteitszorg op....

1. Microniveau
2. Mesoniveau
3. Macroniveau
4. Daar heeft het niet mee te maken

Deelnemen aan een intervisie met collega's valt onder......

1. Microniveau
2. Mesoniveau
3. Macroniveau
4. Heeft niet te maken met niveaus

🔄 PDCA staat voor:

Plan – Do – Check – Act

👉 Het is een model waarmee je stap voor stap werkt aan kwaliteitsverbetering.

✅ Je gebruikt het om plannen te maken, uit te voeren, te controleren en bij te sturen.

🔁 Doordat het een cyclus is, blijf je continu verbeteren.

Plan: Wat willen we bereiken?

🎯 Doel: Minder fouten bij het toedienen van medicatie

🔍 Analyseer het huidige probleem:

• Hoe vaak komen fouten voor?
• Waar gaat het mis?

📋 Bepaal concrete verbeterdoelen

Do: Wat gaan we doen?

📚 Training geven aan collega’s over veilig medicatiegebruik

✔ Inhoud training:

• Dubbelcheck-procedures
• Juiste registratie
• Alertheid bij risicomedicatie

🤝 Betrek het hele team

Check: Werkt het?

📊 Meet of het doel is behaald:

• Minder meldingen van medicatiefouten?
• Feedback van collega’s?

📈 Vergelijk gegevens vóór en na de training

ACT ✅ Doel behaald?

• Maak training vast onderdeel van inwerken                                                               ❌ Doel niet (helemaal) behaald?
  
  
• Extra ondersteuning bieden
  
  
• Beleid aanpassen
  
  
• Herhaling of verdieping van de training

📌 Waarom is dit belangrijk?

• Je voorkomt fouten en risico’s
• Je werkt systematisch aan betere zorg
• Je zorgt dat kwaliteit geen toeval is
• Je sluit aan bij de verwachtingen van cliënten, collega’s én de organisatie

🧠 Kwaliteitszorg = bewust blijven verbeteren.

Maar... waar werk je dan precies aan?

Nu weet je hóe je kunt verbeteren (PDCA). Maar wat moet je verbeteren?

Wat is goede zorg? Waar moet je op letten?

📌 Daarvoor gebruiken zorgorganisaties het Generiek Kompas.

👉 Het Generiek Kompas geeft richting aan wat kwaliteit van bestaan is en hoe je daar samen met anderen aan werkt.

Wat is het Generiek Kompas?

🧭 Het Generiek Kompas is een hulpmiddel voor zorgverleners, cliënten en organisaties.

🎯 Doel: samen zorgen voor goede zorg en kwaliteit van bestaan – thuis, in de wijk, of in het verpleeghuis.

👥 Het kompas vervangt sinds 2024 het oude kwaliteitskader voor verpleeghuiszorg en wijkverpleging.

✅ Het is minder strikt, en geeft juist ruimte voor professionele keuzes en samenwerking met het netwerk.

De 5 bouwstenen van het Generiek Kompas

📌 Elk van deze bouwstenen kun je verbeteren met de PDCA-cyclus.

🧑‍🦽 Wensen en behoeften kennen

                                        – Wat wil de cliënt? Wat kan die zelf? Wat past bij zijn of haar leven?

🧑‍🤝‍🧑 Netwerken bouwen

                                        – Samenwerken met mantelzorgers, familie, collega’s

🧑‍⚕️ Werken met divers personeel

                                        – De juiste zorgverlener op de juiste plek

🔁 Leren en ontwikkelen

                                        – Blijven verbeteren, open sfeer

📊 Inzicht in kwaliteit

                                         – Meten, bespreken en verbeteren wat beter kan

📘 Wkkgz = Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg

➡️ Deze wet zorgt ervoor dat iedereen recht heeft op goede, veilige en transparante zorg.

📌 Doel van de wet:

• Betere klachtafhandeling
• Veilige meldcultuur voor fouten en incidenten
• Meer rechten voor zorgvragers
• Meldplicht bij ernstig disfunctioneren of geweld

🧠 De Wkkgz hoort bij de kwaliteitszorg op macroniveau (landelijk beleid).

Wat regelt de Wkkgz concreet?

📌 1. Klachten goed geregeld

                            – Klachtenfunctionaris

                            – Onafhankelijke geschillencommissie

📌 2. Veilig fouten melden

                             – Interne meldprocedure

                             – Leren van incidenten

📌 3. Zorgvrager sterker

                            – Recht op openheid bij fouten

                            – Recht op informatie over kwaliteit

📌 4. Verplichte meldingen

                           – Geweld of disfunctioneren melden bij IGJ

Wat is het Generiek Kompas?

1. Hulpmiddel voor goede zorg
2. Een zorgverlenersorganisatie
3. Strikte regels voor zorg
4. Een type medicijn

Wat zijn kwaliteitskaders?

1. Ondersteunend voor beleid en protocollen
2. Enkel van toepassing op micro-niveau
3. Richtlijnen voor zorgkwaliteit
4. Persoonlijke voorkeuren van zorgverleners

Wie zijn betrokken bij kwaliteit van zorg?

1. Zorgprofessionals en patiënten
2. Enkel overheid
3. Enkel beroepsverenigingen
4. Alleen zorgverleners

Wat is een voorbeeld van kwaliteitszorg?

1. Wettelijke regels negeren
2. Zorg zonder evaluatie
3. Problemen analyseren en verbeteren
4. Feedback negeren

Wat is de PDCA-cyclus?

1. Plan – Design – Check – Act
2. Prevention – Design – Control – Act
3. Plan – Do – Check – Act
4. Plan – Do – Control – Assess

Hoe herken je goede kwaliteit van zorg in de praktijk?

1. Alles loopt volgens planning en afspraken.
2. De cliënt is tevreden met de zorg die hij/zij ontvangt.
3. De zorgverleners communiceren duidelijk met elkaar en met de cliënt.
4. Er worden zo min mogelijk fouten gemaakt.

Verdieping: Vraag of studenten voorbeelden uit hun BPV kunnen geven bij hun keuze.

Voorkeursantwoorden: B. De cliënt is tevreden met de zorg + C. De zorgverleners communiceren duidelijk

Uitleg: Tevredenheid van de cliënt is een belangrijke graadmeter voor kwaliteit. Duidelijke communicatie binnen het team en met de cliënt draagt direct bij aan veiligheid en goede afstemming.

Wat draagt het meeste bij aan het verbeteren van kwaliteit van zorg?

1. Regelmatige bijscholing en training van zorgverleners.
2. Goede communicatie binnen het team.
3. Feedback van cliënten en naasten.
4. Het strikt volgen van kwaliteitskaders.

Voorkeursantwoord: B. Goede communicatie binnen het team

Andere waardevolle antwoorden: A en C

Uitleg: Veel incidenten in de zorg komen voort uit miscommunicatie. Heldere afstemming binnen het team is cruciaal voor veilige en kwalitatieve zorg. Feedback en scholing ondersteunen dit.

Aan het einde van deze les kun je:

1.  Benoemen wat kwaliteit van zorg voor jou betekent.
   
   
2.  Uitleggen hoe je kwaliteit van zorg kunt verbeteren en wie je daarbij nodig hebt.
   
   
3.  Aantonen dat je kennis hebt van kwaliteitskaders en hun betekenis op mesoniveau.
   
   
4.  De PDCA-cyclus toepassen op praktijksituaties.
   
   
5.  Reflecteren op je rol in het bewaken en verbeteren van zorgkwaliteit.

🧭 Volgend lesuur: Kwaliteit herkennen in de praktijk

• Filmpje “Just a Routine Operation” 
• Bespreking filmpje 
• Casus meneer Witteman (in groepjes) 
• Interviewvoorbereiding (deelvragen maken)