Slikscholing Mirte en Merle

Slikken met Mer en Mir 
Welkom bij onze slikscholing! 
Veel plezier :)
1 / 53
next
Slide 1: Slide
LogopedieHBOStudiejaar 3

This lesson contains 53 slides, with interactive quizzes, text slides and 1 video.

time-iconLesson duration is: 90 min

Items in this lesson

Slikken met Mer en Mir 
Welkom bij onze slikscholing! 
Veel plezier :)

Slide 1 - Slide

Leerdoelen
- Na het einde van één slikscholing van 90 minuten, weten minor-studenten van de studie verpleegkunde oncologie de fysiologische slik en afwijkende slik, herkennen signalen en gevolgen van kauw- en slikproblemen algemeen en bij verschillende ziektebeelden en weten ze wat de rollen zijn van de logopedist en verpleegkundige bij oncologische patiënten met een slikstoornis.

- Na het einde van één slikscholing van 90 minuten, kunnen minor-studenten van de studie verpleegkunde oncologie adviezen geven omtrent eten en drinken bij oncologische patiënten met een slikstoornis, compensatietechnieken toepassen bij oncologische patiënten met een slikstoornis en weten ze wat de beste manier is om voeding en vloeistoffen aan te reiken aan oncologische patiënten met een slikstoornis.

Slide 2 - Slide

Inhoud
- Kennismaking 
- Anatomie
- Slikfases en fysiologische slik 
- Signalen en gevolgen kauw- en slikproblemen 
- Ziektebeelden bij slikstoornissen 
- Oncologie 
- Praktijkgedeelte 
- Evaluatie 
- Afsluiting 

Slide 3 - Slide

Kennismaking 

Slide 4 - Slide

Wat weet jij over de anatomie van het slikken? 

Slide 5 - Slide

Neusholte 
Oesophagus
Velum
Epiglottis
Tong 
Keelholte/Farynx
Mondholte
Luchtpijp/trachea
Strottenhoofd/ Larynx

Slide 6 - Drag question

Anatomie 

Slide 7 - Slide

Slikken
Op een veilige manier voedsel transporteren van mond naar maag. Dit betekent dat onderweg het voedsel niet terechtkomen in de luchtwegen

Slide 8 - Slide

Wat is de juiste volgorde van de fases van het slikken?
A
Voorbereidende orale fase - Faryngeale fase - Orale transportfase - Oesofageale fase
B
Oesofageale fase - Faryngeale fase - Orale transportfase - Voorbereidende orale fase
C
Voorbereidende orale fase - Orale transportfase - Faryngeale fase - Oesofageale fase
D
Faryngeale fase - Voorbereidende orale fase - Orale transportfase - Oesofageale fase

Slide 9 - Quiz

Fase 1: Voorbereidende orale fase 
- Belangrijk: afhappen, kauwen en verzamelen
- Bewust en willekeurig 
Drinken
- Vloeibare bolus wordt in de mond genomen,
- Lippen, wangen en zachte verhemelte sluiten
- Keel is afgesloten --> geen lekkage
Voedsel
- Afhappen en in mond brengen
- kauwbewegingen, beweging tong
- Verkleinen van voedsel en speeksel toevoegen
- Bolus op tong verzamelen

Slide 10 - Slide

Fase 2: Orale transportfase 
- Verplaatsen bolus naar begin strottenhoofd 
- Bewust en willekeurig 
Drinken 
- Vloeibare bolus vanaf de voorzijde van de tong naar de
orofarynx duwen via golfbewegingen
- De keelholte wordt geopend
Voedsel 
-Voedselbrok/bolus vanaf de tong naar de orofarynx duwen
via golfbewegingen
- Openen van keelholte
- bolus vorming duurt gemiddeld één tot ongeveer tien seconden 

Slide 11 - Slide

Fase 3: Faryngeale fase 
- Onbewust en onwillekeurig 
- Bolus richting slokdarm: passeert de gehemeltebogen 
- Slikreflex wordt ingezet 
- Neusholte afgesloten door zachte gehemelte tegen 
de keelwand
- Strottenhoofd naar voren en omhoog (larynx)
- Stembanden sluiten 
- Strottenklepje daalt over luchtwegen (afsluiting)
- Ademhaling stopt even

Slide 12 - Slide

Fase 4: Oesofageale fase 
- Onbewust en onwillekeurig 
- Bolus richting de maag 
- Door peristaltiek slokdarm en zwaartekracht naar maag 
- Velum (huig), strottenklepje en larynx oorspronkelijke stand
- Ademhaling wordt hervat 
- Ontspannen bovenste slokdarmsfincter 

Slide 13 - Slide

Dysfagie
"Door verminderd functioneren van structuren, spieren of zenuwen in het orale, faryngeale en/of oesofageale gebied met als gevolg problemen met transport en/of beveiliging kunnen één of meerdere consistenties (van vloeibaar tot vast) niet, moeilijk of niet veilig van mond naar maag gebracht worden. Hierdoor ontstaat een verhoogd risico op aspiratiepneumonie, dehydratie en/of malnutritie'' (De Bodt et al, 2019)

Slide 14 - Slide

Wat zou er kunnen gebeuren bij een afwijkende slik?

Slide 15 - Open question

Slide 16 - Video

Wat denk jij dat signalen van kauw- en slikproblemen zijn?

Slide 17 - Mind map

Signalen kauw- en slikproblemen
Voorbereidende orale fase en orale transportfase 
- Verminderde functie kaakgewricht (mond open)
- Verminderde lipsluiting en liptonus
- Verminderde tongbeweeglijkheid en/of coördinatie (voedsel blijft in de mond)
- Verminderde wangtonus (hamsteren)
- Verminderde sensibiliteit lippen, tong, wang (voedselverlies en residu)
- Lekkage 
- Verminderde tong/velum afsluiting 
- Afwezige/vertraagde slikinzet 

Slide 18 - Slide

Signalen kauw- en slikproblemen
Faryngeale fase 
- Nasale regurgitatie (voedsel in de neusholte)
- Verlies van vocht en voeding uit de mondholte in de keelholte voor de slikreflex in gang gezet 
- Verminderde larynxheffing
- Onvoldoende sluiting epiglottis 
- Residuvorming in keelholte (aspiratie, penetratie)
Oesofageale fase 
- Refluxklachten 

Slide 19 - Slide

Signalen kauw- en slikproblemen
Algemeen
- Verslikken                                                                                                      - Geen variatie in voeding
- Slikken gaat gepaard met hoesten en kuchen                            - Afzondering: alleen willen eten
- Eten en/of drinken verloopt langzaam                                            - Snel moe tijdens eten/drinken          
- Hamsteren
- Afvallen, regelmatig geen zin in eten
- Er wordt veel gemorst
- Het drinken en/of eten loopt uit de mond
- Er blijven etensresten in de mond achter
- Gevoel dat voedsel blijft steken


Slide 20 - Slide

Welke signalen van kauw- en slikproblemen zijn specifiek voor de faryngeale fase?
A
Verminderde larynxheffing, onvoldoende sluiting epiglottis, residuvorming in de keelholte
B
Refluxklachten
C
Verminderde functie kaakgewricht, knoeien, verminderde lipsluiting, verminderde tongbeweegelijkheid
D
Hamsteren, lekkage, verminderde sensibiliteit, afwezige/vertraagde slikinzet

Slide 21 - Quiz

Gevolgen kauw- en slikproblemen
- Gewichtsverlies 
- Ondervoeding --> negatieve invloed op uithouding en immuunsysteem 
- Minder plezier bij eten en drinken 
- Onaangenaam vinden van eten 
- Angst- of paniekaanvallen tijdens het eten 
- Eten met anderen vermijden 
- Dehydratie 
- Verstikking 
- Aspiratiepneumonie 
- Slechte mondhygiëne --> leiden tot ontstekingen in de mond 

Slide 22 - Slide

Welke ziektebeelden ken je waarbij een slikstoornis kan optreden?

Slide 23 - Mind map


Cerebrovasculair Accident (CVA)

CVA is plotselinge verstoring van de doorbloeding van het hersenweefsel met als gevolg het uitvallen van een deel van de hersenwerking door beschadiging of afsterven. Symptomen duren langer dan 24 uur. CVA kan hemorragisch (bloedig) of ischemisch (niet-bloedig) zijn.  

Slide 24 - Slide

Specifieke kenmerken dysfagie CVA
Orale fase 
- Kauwproblemen 
- Lekkage langs de lippen 
- Verminderde tongcontrole 
Specifieke kenmerken dysfagie CVA
Orale fase 
- Kauwproblemen 
- Lekkage langs de lippen 
- Verminderde tongcontrole 

Faryngeale fase 
- Vertraagde of afwezige initiatie slikreflex 
- Residu
- Toename faryngeale transporttijd 
- Verminderde sensibiliteit 
- Verminderde larynxelevatie 
- Aspiratie 
- Verminderde relaxatie bovenste slokdarmfunctie 
Andere
- Meer problemen met vloeibaar 

Slide 25 - Slide


Dementie 

Dementie duidt de progressieve achteruitgang in de mentale functies, zoals aandacht, geheugen en bewustzijn aan. Dit ten gevolge van een organische ziekte van de hersenen. De kenmerken van dementie zijn vooral: Uitval van gedachten, geheugen, verandering in gevoelens en gedrag. 

Slide 26 - Slide

Specifieke kenmerken dysfagie CVA
Orale fase 
- Kauwproblemen 
- Lekkage langs de lippen 
- Verminderde tongcontrole 
Specifieke kenmerken dysfagie dementie
Orale fase 
- Kauwproblemen 
- Verstoord bolustransport 
- Vertraagde orale fase 
- Lekkage uit de mond 
- Residu
Faryngeale fase 
- Premature lekkage 
- Nasale regurigatie
- Vertraagde of afwezige initiatie slikreflex
- Verminderde laryngeale afsluiting
- Verminderde larynxelevatie
- Verlengde faryngeale fase
- Residu
- Meermaals slikken
- Aspiratie 
Andere
- Gewichtsverlies
- Lange maaltijdduur 

Slide 27 - Slide


Ziekte van Parkinson 

Chronische progressieve degeneratieve ziekte gekenmerkt door stoornissen van extrapiramidale aard. Er ontstaat een dopaminetekort door degeneratie van neuronen in de substantia nigra. Kenmerken van Parkinson zijn: Rigiditeit, rusttremor, hypokinesie, maskergelaat en instabiele houding .

Slide 28 - Slide

Specifieke kenmerken dysfagie Ziekte van Parkinson
Orale fase
- Speekselverlies
- Verminderde lipsluiting
- Problemen met kauwen
- Niet kunnen stoppen met kauwen
- Zwakke tongfunctie
- Residu
- Verstoorde bolusvorming
- Tremoren in mandibula, lippen, tongpunt, tongbasis, zacht gehemelte en larynx
- Hamsteren
- Premature lekkage
- Verminderde sensibiliteit

Faryngeale fase
- Vertraagde initiatie slikreflex
- Residu
- Afwijkende beweging epiglottis
- Verminderde en vertraagde sluiting stemplooien
- Verminderde en vertraagde larynxheffing
- Laryngeale penetratie en aspiratie
- Meermaals slikken

Slide 29 - Slide

Specifieke kenmerken dysfagie Ziekte van Parkinson
Oesofageale fase
- Verminderde, vertraagde of te korte opening bovenste slokdarmsfincter



Andere
- Lange duur maaltijd
- Meer tijd nodig om te drinken
- Slechte hoofdhouding tijdens maaltijd
- Gulzig eten en snel drinken
- Hoesten op speeksel

Slide 30 - Slide


Multipele Sclerose (MS)

Het is een auto-immuun ziekte in de hersenen en het ruggenmerg, waarbij er op verschillende plekken ontstekingen ontstaan. Dit ontstaat door demyelinisatie van de myelinescheden van het centraal zenuwstelsel. Kenmerken van MS zijn vooral hypertonie, spastische verlamming, gevoelsstoornissen, algemene zwakte, ataxie en visusverlies. 

Slide 31 - Slide

Specifieke kenmerken dysfagie CVA
Orale fase 
- Kauwproblemen 
- Lekkage langs de lippen 
- Verminderde tongcontrole 
Specifieke kenmerken dysfagie MS
Orale fase 
- Kauwproblemen
- Onvoldoende lipsluiting
- Verminderde orale sensibiliteit
- Vermindering tongfunctie
- Hamsteren
- Premature lekkage

Faryngeale fase 
- Nasale regurgitatie
- Vertraagde tot afwezige initiatie slikreflex
- Verminderde larynxheffing
- Sensibiliteitsstoornis

Oesofageale fase
- Verminderde relaxatie van de bovenste slokdarmsfincter
- Verminderde oesofageale peristaltiek
- Reflux

Slide 32 - Slide

Oncologie 
- Kanker hoofd- en halsgebied 
- Slikstoornissen als gevolg van grootte en plaats tumor --> behandeling verergerd problemen
- Grootte + plaats tumor --> resectie, radio- of chemotherapie
- Radiotherapie 
--> elektromagnetische straling met hoge energie 
- Chemotherapie
--> medicatie (cytostatica) toegediend
- Kenmerken dysfagie na chemoradiotherapie 
> Orale fase 
> Faryngeale fase 
> Oesofageale fase 

Slide 33 - Slide

Orale kanker na operatie  
- Slikproblemen als gevolg van plaats en omvang verwijdering tumor
- Lokaal resectie minder beperkingen --> uitgebreide resectie meer beperkingen 
- Kan overgevoelig, onbeweeglijk zijn --> problematisch voor het slikken 
- Verminderd gevoel 
- Pijn bij het slikken 
- Verminderd vermogen om voedsel te manipuleren en een samenhangende bolus te vormen
- Verlies van de bolus 
- Slechte lipsluiting 
- Verminderd of afwezigheid gevoel van smaak en/of reuk 

Slide 34 - Slide

Oor-, Neus- en Keelkanker na operatie
- Slikproblemen als gevolg van plaats en omvang verwijdering tumor
- Lokaal resectie minder beperkingen --> uitgebreide resectie meer beperkingen
- Kan overgevoelig, onbeweeglijk zijn --> problematisch voor het slikken 
- Meer problemen in de faryngeale fase 
- Lopen risico op aspiratie
- Pijn bij het slikken
- Verminderd gevoel 
- Verminderde bescherming van de luchtwegen --> wordt vaak gezien bij laryngectomie 
- Faryngeaal residu
- Aanwezigheid tijdelijke of permanente tracheostomiebuis --> eet- en drinkproblemen 

Slide 35 - Slide

Radiotherapie 
- Radiotherapie kan voor, na operatie of als enige behandelmogelijkheid 
- Bijverschijnselen acuut of chronisch 
- 60% patiënten na behandeling minste één symptoom 
- Verhoogde kans gewichtsverlies tijdens of na behandeling 

Slide 36 - Slide

Rol verpleegkundige oncologie
- Verantwoordelijk voor voldoende voeding patiënt 
- Advies voedingsstrategieën opvolgen 
- Verantwoordelijk voor juiste houding en consistentie tijdens maaltijd + aanmoedigen voor orale inname 
- Algemene mondhygiëne toepassen --> na elke maaltijd: orale residu verwijderen + reinigen mondholte
- Toedienen synthetisch speeksel 
- Herkennen en aanpakken van sociale complexe problemen patiënt --> geen verlegenheid + isolement 

Slide 37 - Slide

Rol logopedist oncologie 
- Betrokken van pre-interventie totdat revalidatie is voltooid 
- Mee denken over start behandeling --> besluitvormingsproces (adviserende rol)
- Logopedist beoordeelt patiënt op basis van een basis- of nulmeting 
- Na operatie neemt logopedist voortouw behandeling + advies dysfagie 
- Advies over --> tracheostomie, textuurmodificatie, oro-motorische oefeningen en compensatietechnieken 
- Onderzoek FEES of VFES 
- Slikken trainen of andere sliktechnieken aanleren
- Advies over veilige consistenties na operatie 

Slide 38 - Slide

Deel jouw ervaring :)

Slide 39 - Slide

EN NU IS HET JULLIE BEURT!!

Slide 40 - Slide

Compensatietechnieken 

Slide 41 - Slide

Beste manier van aanbieden voeding
Aanbieden aan de goede zijde 
- Niet aan de aangetaste zijde aanbieden 
- Oraal of faryngeaal residu vermijden 
Aanbieden centraal en posterieur op de tong 
- Bolusvorming en orofaryngeaal transport vereenvoudigen 
Lepeldruk 
- Bevorderen van slikact 
Vast afwisselen met vloeibaar 
- Oraal residu verwijderen door te drinken (mits de patiënt niet aspireert op vloeibaar en/of gemengde consistenties) 
Vasthouden in de mond 
- Bevorderen van orofaryngeaal transport + controle bolusvorming 
Tempo vertragen 
- Opstapelen van residu vermijden 

Slide 42 - Slide

Algemene adviezen 
- Eet rustig met kleine hapjes 
- Leidt de persoon met slikstoornis niet af tijdens het eten of drinken 
- Ondersteun de verlamde kant 
- Eet meerdere kleinere maaltijden per dag 
- Neem of geef pas een volgende hap als de mond leeg is
- Stop onmiddellijk met eten of drinken bij verslikken 
- Blijf na het eten tenminste nog een kwartier rechtop zitten 
- Controleer goed of de mond leeg is na de maaltijd 
-  Zorg voor goede mondhygiëne 
- Geef eventuele aanwijzen voor het slikken 
- Neem voldoende tijd om te eten
- Indien voedsel, speeksel of drinken uit de mond loopt, dep eventuele resten weg (schraap de resten niet met een lepel weg)

Slide 43 - Slide

Weet jij nog andere adviezen die belangrijk zijn bij dysfagiepatiënten?

Slide 44 - Open question

DIT WAS HET DAN :) 

Slide 45 - Slide

Zoek een afbeelding die beschrijft hoe jij de slikscholing hebt ervaren :)

Slide 46 - Open question

BEDANKT VOOR JULLIE AANDACHT :)
Zouden jullie de evaluatie enquête willen invullen die na deze slikscholing beschikbaar is?

Slide 47 - Slide

Referenties 
De Bodt, M., Guns, C., D'hondt, M., Vanderwegen, J., & Van Nuffelen, G. (2019). Dysfagie Handboek voor de klinische praktijk. Apeldoorn: Garant .

Diakonessenhuis. (2021, Maart 15). Beademing tracheostoma informatie naasten. Opgeroepen op Oktober 3, 2021, van diakonessenhuis: https://www.diakonessenhuis.nl/folders/beademing-tracheostoma-informatie-naasten

F. Simmes, A. R.-d. (2007). Mondzrog bij beademingspatiënten op de intensive care als bijdrage aan precentie van Ventilator Associated Pneumonia. Verpleegkunde, 19-30.

Fourrier, F. M., Dubois, D. M., Pronnier, P. M., Herbecq, P. M., Leroy, O. M., Desmettre, T. M., . . . Roussel-Delvallez, M. M. (2005). Effect of gingival and dental plaque atiseptic decontamination on nosocomial infections acquired in the intensive care unit: a double bind placebo controlled multicenter study. Crit Care Med, 1728-1735.


Slide 48 - Slide

Referenties 
Gould, L., & Lewis, S. (2006). Care of head and neck cancer patients with swallowing difficulties. Britisch Journal of Nursing, 1091-1096.

Kalf, H., Rood, B., Dicke, H., & Keeken van, P. (2008). Slikstoornissen bij volwassenen: Een interdisciplinaire benadering . Houten: Bohn Stafleu van Loghum.

Marc de Bodt, C. G. (2015). Dysfagie Handboek voor de klinische praktijk. In C. G. Marc de Bodt, Dysfagie Handboek voor de klinische praktijk (p. 418). Antwerpen - Apeldoorn: Garant.

Marc de Bodt, C. G. (2015). Dysfagie Handboek voor de klinische praktijk. In C. G. Marc de Bodt, Dysfagie Handboek voor de klinische praktijk (pp. 443-444). Antwerpen - Apeldoorn: Garant.

Marc de Bodt, C. G. (2015). Dysfagie Handboek voor de klinische praktijk. In C. G. Marc de Bodt, Dysfagie Handboek voor de klinische praktijk (p. 438). Antwerpen - Apeldoorn: Garant.

Slide 49 - Slide

Referenties 
Marc de Bodt, C. G. (2015). Dysfagie Handboek voor de klinische praktijk. In C. G. Marc de Bodt, Dysfagie Handboek voor de klinische praktijk (pp. 119 + 250-264). Antwerpen - Apeldoorn: Garant.

Marc de Bodt, C. G. (2015). Dysfagie Handboek voor de klinische praktijk. In C. G. Marc de Bodt, Dysfagie Handboek voor de klinische praktijk (p. 295 + 356). Antwerpen - Apeldoorn: Garant.

Marc de Bodt, C. G. (2015). Dysfagie Handboek voor de klinische praktijk. In C. G. Marc de Bodt, Dysfagie Handboek voor de klinische praktijk (pp. 399-400). Antwerpen - Apeldoorn: Garant.

Marc de Bodt, C. G. (2015). Dysfagie Handboek voor de klinische praktijk. In C. G. Marc de Bodt, Dysfagie Handboek voor de klinische praktijk (p. 35). Antwerpen - Apeldoorn: Garant.

Slide 50 - Slide

Referenties 
Marc De Bodt, C. G. (2015). Dysfagie Handboek voor de klinische praktijk. In C. G. Marc De Bodt, Dysfagie Handboek voor de klinische praktijk (p. 397). Antwerpen - Apeldoorn: Garant.

Marc de Bodt, C. G. (2015). Dysfagie Hnadboek voor de klinische praktijk. In C. G. Marc de Bodt, Dysfagie Handboek voor de klinische praktijk (pp. 34-35). Antwerpen - Apeldoorn: Garant.

Medisch Spectrum Twente. (2016, April 26). Tracheostoma. Opgeroepen op Oktober 3, 2021, van Medisch Spectrum Twente: https://www.mst.nl/dbs/folder/c568260c-4947-4b80-829c-bde775128225

Radboudmc. (2016, Oktober 14). Revalidatie bij hoofd hals kanker werkwijze logopedist. Opgeroepen op Oktober 3, 2021, van Radboudmc: https://www.radboudumc.nl/patientenzorg/behandelingen/revalidatie-bij-hoofd-hals-kanker/werkwijze/logopedist


Slide 51 - Slide

Referenties 
slikproblemen: oorzaken en gevolgen. (2021, 6 2). Opgehaald van zorg voor beter: https://www.zorgvoorbeter.nl/eten-en-drinken/slikproblemen/oorzaken-gevolgen

Slikproblemen: oorzaken en gevolgen. (2021, 6 2). Opgehaald van Zorg voor beter: https://www.zorgvoorbeter.nl/eten-en-drinken/slikproblemen/oorzaken-gevolgen

Slikstoornis / dysfagie na hersenletsel. (2008). Opgehaald van Hersenletsel-uitleg: https://www.hersenletsel-uitleg.nl/gevolgen/lichamelijke-gevolgen/slikstoornis-dysfagie

Slikstoornissen bij volwassenen. (sd). Opgehaald van Logopedie: https://www.logopedie.nl/kennis/slikstoornissen-bij-volwassenen/



Slide 52 - Slide

Referenties 
Tergooimc. (2018, Augustus 27). Tracheostoma. Opgeroepen op Oktober 3, 2021, van Tergooimc: https://www.tergooi.nl/patienteninformatie/tracheostoma/

Venticare. (2019, Juni 16). De patient met een trachea canule. Opgeroepen op Oktober 3, 2021, van Venticare: https://venticare.nl/nieuws/de-patient-met-een-trachea-canule.html

Slide 53 - Slide