8.3/8.4

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g
• Leerjaar 3

Welkom!

Planning

1. Magister

2. Terugblik

3. Leerdoelen van vandaag

4. Uitleg

5. Check

6. (Zelfstandig) werken

7. Afsluiten

Gedrag 

alles wat een mens of dier doet

soms erfelijk bepaald: 

erfelijke factor (genen

Gedrag

combinatie van: 

erfelijke factoren                                    leerprocessen

     aangeboren gedrag                             aangeleerd gedrag

Bij dieren ook wel                                                                      

 het instinct genoemd                                                                      

Leerdoelen

1. Je kunt de 4 manieren van leren benoemen 

2. Je kunt uitleggen hoe de 4 manieren van leren in zijn werk gaan. 

3. Je kunt de verschillende soorten gedrag duiden.

4. Je kunt uitleggen waarom sociaalgedrag zo belangrijk is voor het overleven van een soort. 

Leren op verschillende manieren

1. Imprenting

2. Conditionering

3. Gewenning

4. Trial and error

Wat gebruiken we het meest in school?

leerproces: inprenting 

Een korte periode (de gevoelige periode)
waarin bepaalt gedrag wordt geleerd. 

Bijvoorbeeld het herkennen van je ouders. 

leerproces: conditionering

Aanleren van gedrag door een beloning of straf. 

nieuw verband wordt aangeleerd 

nieuw gedrag wordt aangeleerd 

leerproces: gewenning

Een reactie op een prikkel wordt aan- of afgeleerd
door de prikkel te herhalen.

leerproces: trial and error

proefondervindelijk leren:

leren door toevallige ontdekkingen. 

Youtube
Thorndikes Puzzle box

Zebrarups eet Sint Jakobskruid. 

Vogels vinden hem niet lekker

Prikkels

Prikkels: Alle veranderingen in je omgeving waar je op kan reageren. 

- Inwendige prikkels

- Uitwendige prikkels 

Sociaal gedrag

Gedrag van soortgenoten naar elkaar toe.

- Taakverdeling

- Territoriumgedrag

- Paringsgedrag

- Broedzorg

- Rangorde

Taakverdeling

- Soortgenoten in een groep hebben niet hetzelfde gedrag, maar de taken zijn verdeeld. 

- Door samen te werken vergroten ze hun overlevingskansen. 

Territoriumgedrag

- Gedrag om je territorium (eigen plek) te beschermen tegen indringers.

- Meestal door dreigen, soms door agressief gedrag (vechten).

- https://schooltv.nl/video/focus-op-biologie-gedrag-bestuderen/#q=gedrag%20territorium 6:20

Paringsgedrag

Baltsgedrag: Om een partner aan te trekken voor de paring begint. 

Broedzorg

- Verzorgen van de jongen dus nest bouwen en voeren.

Rangorde

Rangorde = plaats van een dier in een groep

Dominante dieren staan bovenaan in de rangorde.

Onderdanige dieren staan onderaan.

Rangorde voorkomt conflicten in de groep.

Bij kippen noemen we het de pikorde. 

Wat is dit voor
gedrag

1. territoriumgedrag
2. Broedzorg
3. baltsgedrag
4. imponeergedrag

Mensen en dieren vertonen beide territoriumgedrag

1. waar
2. niet waar

Dit is een voorbeeld van

1. dreiggedrag
2. vluchtgedrag
3. baltsgedrag
4. territoriumgedrag

Welke vorm van gedrag is dit?

1. Voortplantingsgedrag
2. Broedzorg
3. Baltsgedrag
4. Territoriumgedrag

Een voorbeeld van een gedragsketen is paringsgedrag

1. Waar
2. Niet waar

Wat is de leider van de groep

1. Dominant
2. Onderdanig
3. Rangorde
4. De grootste

Check

Sociaal gedrag =

Taakverdeling =

Territoriumgedrag = 

Paringsgedrag =

Broedzorg = 

Rangorde = 

Werktijd: maken 8.3 en 8.4