Atomen - Straling gebruiken

• Natuurkunde
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

Straling gebruiken

Ga rustig zitten

Je jas en telefoon zijn aan de kapstok / in de kluis

Je boek en pen liggen op tafel

Wat weten we al?

Wat atomen zijn / waaruit ze bestaan

Dat instabiele atomen ioniserende straling uitzenden

Dat ioniserende straling schadelijk is omdat het moleculen kapot kan maken

Dat elke radioactieve stof een halveringstijd heeft, en steeds minder actief wordt

Wat leren we vandaag?

Welke soorten radioactieve straling er zijn

Waar die soorten straling allemaal doorheen kunnen

Waarvoor we straling nuttig kunnen gebruiken

Ioniserende straling heeft zoveel energie dat het DNA kapot kan maken.

Niet heel chill, maar wel handig als je van bepaalde cellen af wil - zoals kwaadaardige kankercellen.

We leren over 3 soorten ioniserende straling:

- Alfastraling (veel energie, maar kan je makkelijk stoppen)

- Bètastraling (komt niet door een boek heen)

- Gammastraling (kan je alleen afremmen met bv. lood, en dan nog niet volledig)

Welke soort is (van buitenaf) het minst gevaarlijk voor een mens?

1. Alfastraling
2. Bètastraling
3. Gammastraling

Welke soort wordt waarschijnlijk gebruikt bij bestraling van een patiënt?

1. Alfa
2. Bèta
3. Gamma

Het doordringend vermogen van gammastraling is heel groot.

Alfa- en bètastraling komen niet of nauwelijks door je huid heen.

Als je gaat bestralen van buitenaf het lichaam, moet je dus gammastraling gebruiken.

De bestraling is ook schadelijk voor al het gezonde weefsel. Hoe krijg je voldoende straling bij de kwaadaardige cellen, zonder alles onderweg kapot te maken?

Bestraling van binnenuit kan ook.

Daarna is de patiënt zelf een tijdje radioactief.

Ook mogelijk: een tracer in het lichaam die zich hecht aan bv. ontstekingen, en die gammastraling uitzendt. Met 'foto's' van buitenaf zie je waar de tracer zit.

Welke straling is van binnenuit het meest gevaarlijk voor je?

1. Alfa
2. Bèta
3. Gamma

Alfastraling heeft de meeste energie en kan de meeste schade doen (op korte afstand).

Een tracer moet gammastraling uitzenden. Je kan ook iemand bestralen van binnenuit - dan heb je alfa- of bètastraling nodig.

Wat is voor bestraling van binnenuit een goede halfwaardetijd voor de gebruikte stof?

1. 24 seconden
2. 18 minuten
3. 21 dagen
4. 2 jaar

Tot slot: röntgenfoto's.

Uitgezonden straling wordt geabsorbeerd door de botten en doorgelaten door spieren en vetweefsel.

Als je dan een foto maakt van de schaduwen, zie je de botten wel, en de rest niet/nauwelijks.

Aan de slag

Maak: Paragraaf 8.3, opdrachten 1 t/m 9 en 12.

Hoe: in je werkboek, gebruik Binas waar nodig.

Met wie: je mag rustig overleggen met je buur.

Hoe lang: tot het einde van deze les.

Klaar? Maak in je online boek de opgaven 'Test jezelf' bij deze paragraaf (8.3).