Grammatica - Taalkundig

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 1

Grammatica

Taalkundig

Werkwoorden

Werkwoorden zijn doe-woorden. Ze vertellen je wat iemand of iets doet of wat er gebeurt. Zonder werkwoord heb je geen goede zin.

Een werkwoord heeft verschillende vormen. Het past zich aan, aan wie of wat het doet.

Wat is het werkwoord in de volgende zin?

Ik keek gisteravond naar een spannende film.

1. ik
2. gisteravond
3. keek
4. film

Wanneer hebben we weer les op school?

1. hebben
2. weer
3. les
4. school

Het sneeuwde dinsdag even!

1. het
2. sneeuwde
3. dinsdag
4. even

Typ het werkwoord:

Ik maak een ommetje met de hond vandaag.

Wij drinken morgen samen een drankje.

Dit weekend maak ik een sneeuwpop.

Maken Blok 1 - Grammatica - 1.4

Persoonsvorm

Er zijn drie manieren om de persoonsvorm in een zin te vinden.

   

Vraagproef	maak van de zin een vraag met precies dezelfde woorden
Tijdproef	zet de zin in een andere tijd (tegenwoordige of verleden tijd)
Getalproef	verander het aantal in de zin (enkelvoud of meervoud)

Maak van de zin een vraag:

De nieuwe fiets wordt geleverd.

Schrijf de zin in een andere tijd:

De nieuwe fiets wordt geleverd.

Verander de zin in het enkelvoud of meervoud:

De nieuwe fiets wordt geleverd.

Lidwoord en zelfstandig naamwoord

Een zinsdeel bestaat uit één of meer woorden. In een zinsdeel kan een werkwoord staan, maar er zijn ook andere woordsoorten: het lidwoord en het zelfstandig naamwoord.

Zelfstandige naamwoorden zijn woorden voor mensen, dieren, planten en dingen.

Ook namen zijn zelfstandige naamwoorden: namen van mensen en dieren, maar ook namen van plaatsen, rivieren en landen.

Zelfstandig naamwoord 

Lidwoorden

Er zijn drie lidwoorden: de, het, een.

Lidwoorden horen bij zelfstandige naamwoorden.

Het lidwoord een kun je bijna altijd gebruiken.

Bij het meervoud hoort altijd de.

Noteer van de volgende zin de zelfstandig naamwoorden:

Tijdens de zomervakantie wordt Amsterdam overspoeld door toeristen.

Noteer van de volgende zin de lidwoorden:

In het lokaal van meneer Van Wageningen op de eerste verdieping werd het digibord vervangen.

Onderwerp

Het onderwerp van de zin is een persoon, dier of ding die iets doet.

Zo vind je het onderwerp:

1. Zoek de persoonsvorm (pv).

2. Vraag: wie (wat) + persoonsvorm?

Het antwoord op die vraag is het onderwerp.

Wat is het onderwerp in de volgende zin:

Mijn moeder brengt mij met de auto naar de training.

1. de auto
2. mij
3. mijn moeder
4. moeder

Wat is het onderwerp in de volgende zin:

In de achtertuin bouwt mijn opa een hok voor onze hond.

1. de achtertuin
2. mijn opa
3. een hok
4. onze hond

Wat is het onderwerp in de volgende zin:

Met haar baantje in het restaurant verdient Fatima een aardig extraatje.

1. Fatima
2. haar baantje
3. het restaurant
4. een aardig extraatje

Wat is het bijvoeglijk naamwoord in de volgende zin:

Nederlanders zijn de langste mensen op aarde.

1. Nederlanders
2. langste
3. mensen
4. aarde

Wat zijn de bijvoeglijk naamwoorden in de volgende zin:

Een interessant weetje: een struisvogel heeft de grootste ogen van alle landdieren.

Werkwoordelijk gezegde

Alle werkwoorden samen vormen het werkwoordelijk gezegde (wg)

Soms is het werkwoordelijk gezegde maar één werkwoord (de persoonsvorm), soms zijn het er meer.

Wat is het werkwoordelijk gezegde in de volgende zin:

Een klein kind zou door de aderen van een blauwe vinvis kunnen zwemmen.

1. zou
2. zou zwemmen
3. kunnen zwemmen
4. zou kunnen zwemmen

Wat is het werkwoordelijk gezegde in de volgende zin:

Zal ik morgen samen met Ahmed gaan schaatsen?

Voorzetsels

Voorzetsels zijn meestal korte woorden.

Ze geven vaak aan:

een plaats: in / op/ naar (de kast)

een tijd: na / tijdens / in (de pauze)

een reden of oorzaak: door / vanwege (de regen)

Maken Blok 6 - Grammatica - 6.4

opdracht 10, 11, 12 en 14!