HEY 5.1 Straling en bronnen

• Natuurkunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

5.1 Straling en bronnen

Les 1

Leerdoelen

Je leert de eigenschappen van ioniserende straling herkennen.

Je leert de verschillende soorten straling kennen.

Straling

Discussie

Aan welke vormen van straling is ze op dit moment blootgesteld?

Hoe kan ze zich beschermen tegen 
 deze vormen van straling?

Welke vormen van bescherming
zie je?

straling van de zon

straling van mobiel

straling van ipad

elektromagnetische straling

uit discussie straling van ipad en telefoon: radiogolven 

Röntgenstraling

Röntgenstraling

Met straling kun je kanker genezen.

1. Waar
2. Niet waar

Van straling kun je kanker krijgen.

1. Waar
2. Niet waar

Marie en Pierre Curie

Radioactieve stoffen 

Radio = straling

Actief = bezig zijn

alfa-, bèta- en gammastraling (ioniserende straling) komen uit de kern van atomen

Ioniserende straling

Ioniserende straling kan moleculen
(waaronder DNA)
kapot maken. 

infrarood is ioniserende straling

1. waar
2. niet waar

Voorbeelden van ioniserende straling:

1. alfa en ultraviolet
2. alfa en röntgen
3. gamma en radiogolven
4. röntgen en radiogolven

Voorbeelden van deeltjesstraling:

1. alfa en röntgen
2. röntgen en bèta
3. alfa en bèta
4. gamma en röntgen

Ioniserende straling voel je niet

Maar je kunt ioniserende

straling

meten met een
geiger muller teller

Doordringend vermogen van ioniserende straling

Het doordringend vermogen van alfastraling is groter dan van gammastraling

1. waar
2. niet waar

Bescherming tegen straling

Straling gebruiken

Straling kun je ook in je voordeel gebruiken. Bijvoorbeeld in het ziekenhuis om bepaalde ziekten te behandelen of bepaalde processen in het lichaam zichtbaar te maken.

Welke medische techniek gebruikt geen straling?

1. Röntgenfoto's
2. CT-scan
3. Echografie
4. Radiotherapie

Welke natuurkundige ontdekte
de radioactiviteit?

1. Marie Kondo
2. Marie Curie
3. Jim Carrey
4. Mariah Carey

Waar komt straling vandaan?

Natuurlijk: 

• kosmische straling
• aardse straling
• voedsel

Waar komt straling vandaan?

Kunstmatig:

door mensen gemaakt

bv. : bestralingsapparatuur in ziekenhuizen, kerncentrales, tracers, kernwapens

Bestraling vs besmetting

bestraling: blootgesteld aan straling van buitenaf (röntgenfoto, kerncentrales, kosmische straling)

besmetting: straling van binnen (kalium, tracers in PET-scan)

Resultaat: mutaties (ionisatie) van het DNA
Kan leiden tot kanker
Straling kan ook tumoren kapot maken!

Aan de slag

5.1 Straling en bronnen

Maken opdr. 1 t/m 5

5.1 Straling en bronnen

Les 2

Leerdoelen

Je leert de eigenschappen van ioniserende straling herkennen.

Je leert de verschillende soorten straling kennen.

Ioniserend vermogen

genoeg energie om een elektron weg te "kicken" : ion maken

Straling voel je niet

Maar je kunt

radioactieve straling

meten met een
geiger muller teller

Waar komt straling vandaan?

natuurlijke bronnen

- kosmische straling: mix van protonen, elektronen, röntgen-, gamma- en uv-straling

- aardse straling: graniet en gesteentes met uranium en radium, bakstenen, klei, gips

- voedsel: banaan bijvoorbeeld
(kalium)

kunstmatige bronnen

bestralingsapparatuur (in ziekenhuis)
- röntgensapparaten, CT-scan, PET-scan met tracers

rookmelders
- kleine hoeveelheid radioactieve stof

kerncentrales
- radioactief materiaal (goed afgeschermd)

kernwapens

alles samen = achtergrondstraling

UV-straling

Infraroodstraling

radiogolven

röntgenstraling

Microgolven

Bestraling of besmetting?
Albert heeft bij de tandarts een röntgenfoto van een kies laten maken en daarbij een stralingsdosis van 0,005mSv opgelopen.

1. Bestraling
2. Besmetting

Het eten van voedsel uit de omgeving van de kerncentrale van Fukushima is gevaarlijk.



Komt dat doordat het voedsel bestraald is of doordat het voedsel besmet is?

1. bestraald
2. besmet

Bestraling of besmetting?
Betty heeft een handvol paranoten opgegeten. Deze noten bevatten (voor voedingsmiddelen) een opvallend grote hoeveelheid radium.

1. Bestraling
2. Besmetting

Wat is de juiste volgorde van hoog ioniserend vermogen naar laag ioniserend vermogen

1. alpha, beta, gamma
2. gamma, beta, alpha
3. alpha, gamma, beta
4. beta, gamma, alpha

Röntgenstraling heeft een doordringend vermogen.

1. Juist
2. Onjuist

Het doordringend vermogen geeft aan hoe gemakkelijk straling kan doordringen in een stof. Van welke straling is het doordringend vermogen het laagst?

1. Alfa straling
2. Beta straling
3. Gamma straling
4. Röntgen straling

Het doordringend vermogen geeft aan

1. hoelang het duurt om straling te verminderen
2. hoe makkelijk een straling ergens doorheen kan
3. hoeveel straling er is
4. wat straling is.

Aan de slag!

5.1 Straling en bronnen

Maken opdr. 6 t/m 10