HAVO 5 Geluk compassie en mededogen

• Filosofie
• Godsdienst
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4,5

HAVO 5

De zoektocht naar geluk

Kernvraag

Wat is geluk en hoe bereiken we het?

Lesplanning

- Deel 1: Hedonisme en posthedonisme.

- Deel 2: Naastenliefde en mededogen.

- Deel 3: Geluk als lot.

Kan geluk en ongeluk ook samen gaan?

Matteüs 5:3-12 (De Zaligsprekingen) 

 "Gelukkig wie nederig van hart zijn, want voor hen is het koninkrijk van de hemel. Gelukkig de treurenden, want zij zullen getroost worden. Gelukkig de zachtmoedigen, want zij zullen het land bezitten. [...]"

In de filosofie zijn er diverse theorieën over wat geluk is en hoe je het  kan  bereiken in combinatie met actuele  levensvragen 

We starten met een terugblik op de theorie die al is behandeld:

Aristoteles: Geluk als het goede leven (eudaimonia)

Geluk is het bereiken van je volledige potentie en het leiden van een deugdzaam leven (zoals eerlijkheid, moed en rechtvaardigheid). Mensen bereiken geluk door te leven volgens hun waarden en door hun talenten te ontwikkelen.

Welke deugd hoort bij geluk volgens Aristoteles?

1. Matigheid
2. vriendelijkheid
3. Afgunst
4. Moed

Wat is volgens Aristoteles geluk?

1. Zoveel mogelijk genieten
2. Leven volgens je waarden
3. Leiden van een eenvoudig leven
4. Rijkdom vergaren

                                    Epicurus: Geluk als genot en rust

Geluk is het vermijden van pijn en het vinden van innerlijke rust. Dit bereik je door eenvoudige genoegens te zoeken en onnodige verlangens te vermijden....

Hoe bereik je gelukkig zijn volgens Epicurus?

1. Rijkdom vergaren
2. Je talenten gebruiken
3. Complexe doelen nastreven
4. Onnodige verlangens vermijden

Wat is volgens Epicurus geluk?

1. Vermijden van genot
2. Vinden van innerlijke rust
3. Verlangen naar materiële rijkdom
4. Altijd gelukkig zijn

Stoïcijnen: Geluk als acceptatie

Geluk komt door vrede te vinden in jezelf, ongeacht wat er om je heen gebeurt. Mensen bereiken dit door controle te hebben over hun gedachten en emoties en zich niet te laten leiden door zaken  waar ze geen invloed op hebben.

Waar vinden Stoïcijnen geluk?

1. In externe gebeurtenissen
2. Bij andere mensen
3. In jezelf
4. Bij innerlijke vrede

Wat is een belangrijk principe van de Stoïcijnen?

1. Controle hebben over gedachten en emoties
2. Geluk komt door de mensen om je heen
3. Geluk komt van materieel bezit
4. Emoties zijn altijd negatief

Bentham (Utilitarisme) : 

Geluk als het grootste voordeel

Geluk is het vergroten van plezier en het verminderen van pijn, voor jezelf én anderen. Je bereikt dit door keuzes te maken die voor zoveel mogelijk mensen goed zijn.

Hoe bereikt men geluk volgens Bentham?

1. Door regels te volgen
2. Door plezier te vergroten en pijn te verminderen
3. Door macht te verwerven
4. Door luxe en rijkdom te vergaren

Wat is het doel van utilitarisme volgens Bentham?

1. Individuele vrijheid boven alles
2. Pijn vermijden voor een grote groep
3. Kennis is het hoogste goed
4. Geluk nastreven voor zoveel mogelijk mensen

Geluk is vooral:

Individueel

Gezamenlijk

Iets daar tussen in

Het grote gebod

Mattheus 22:37-40: Heb de Heer, uw God, lief met heel uw hart en met heel uw ziel en met heel uw verstand. Dat is het grootste en eerste gebod. Het tweede, daaraan gelijk is: heb uw naaste lief als uzelf. Deze twee geboden zijn de grondslag van alles wat er in de Wet en de Profeten staat. 

Wat betekenen deze woorden voor vandaag?

Wat betekent voor jou solidariteit en naastenliefde?

Wat is solidariteit en naastenliefde

Met solidariteit bedoelen we vaak dat mensen elkaar helpen vanuit een gevoel van saamhorigheid en verbondenheid zonder dat hier onmiddellijk een tegenprestatie tegenover staat. 

Het omkijken naar andere mensen en zich medeverantwoordelijk voelen voor het welzijn van zijn medemens, ongeacht de specifieke kenmerken van die personen is naastenliefde

Mededogen (compassie)

is het lijden van anderen erkennen en vervolgens actie ondernemen om te helpen . Het is een tastbare uitdrukking van liefde voor degenen die lijden of in nood zijn.

Ethische Dilemma's

(ethisch- wat is goed en wat is slecht)

Casus voor beslissing rondom solidariteit en naastenliefde

De dakloze en de winkelier

Omschrijving: Je bent een winkelier en een dakloze persoon vraagt je elke dag om eten. Je wilt helpen, maar je merkt dat andere klanten zich ongemakkelijk beginnen te voelen en sommige zelfs minder vaak komen.

Vragen

1. Wat doe je? Blijf je de dakloze persoon eten geven, of stop je hiermee om je klantenbestand te behouden?
2. Hoe maak je een overwogen keuze tussen de behoefte aan solidariteit met je medemens en de economische realiteit van je bedrijf?

Opdracht

- Lees bladzijde 172.

- Lees het verhaal van Lukas 10: 25-37

- Maak in tweetallen of individueel een eigen actuele versie van het verhaal over naastenliefde en compassie. 

Geluk als lot

Wordt geluk bepaald door krachten buiten jezelf of door jezelf?

Is geluk een lot of een keuze?

opdracht

Ga met elkaar aan de slag met vraag 77-79 en opdracht 82

Antwoord op de kernvraag: 

Wat is geluk  en hoe bereiken we het?

Geluk kan betekenen: goed leven, innerlijke rust vinden, omgaan met tegenslagen of anderen helpen. 

Wat het precies is, hangt af van hoe je ernaar kijkt.