KA32: De sociale kwestie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Hoe wil je werken?

•  Wil je zelfstandig aan het kenmerkend aspect werken? Pak een groene kaart bij de docent en neem achteraan in het lokaal plaats. 
• Wil je meedoen met de uitleg? Dan ga je vooraan in het klaslokaal zitten. 
• Iedereen doet klassikaal met de LessonUp introductie mee - tot en met de slide met terminologie. 

Waarom werden fabrieken bij steden gebouwd?

1. Om grondstoffen te verbergen
2. Dichtbij de arbeiders
3. Toegang tot transportwegen
4. Om het milieu te beschermen

Wat was geen gevolg van de verandering naar een industriële samenleving?

1. Toename van traditionele ambachten
2. Toename van stedelijke bevolking
3. Verhoogde industriële productie
4. Stijging van agrarische productie

Wat is het belangrijkste uitgangspunt van het socialisme?

1. Maximalisatie van winst voor bedrijven
2. Gelijkheid en rechtvaardigheid voor iedereen
3. Beperking van overheidsinvloed
4. Individuele vrijheid boven alles

KA32: De sociale kwestie

Industrialisatie en urbanisatie zorgen ervoor dat fabrikanten veel macht hebben. Arbeiders krijgen te maken met slechte werk- en leefomstandigheden. Er komt een maatschappelijke discussie op gang rondom de 'sociale kwestie'. De stroming die voor hen op gaat komen zijn de socialisten. 

Waarom is de 'sociale kwestie' nog steeds relevant voor de wereld van vandaag?

Leerdoelen KA32

18: Je kunt de levensomstandigheden van arbeiders beschrijven en verklaren.

19: Je kunt uitleggen wat de grote vraag was van de ‘sociale kwestie’.

20:Je begrijpt waarom de midden- en hogere klassen zich zorgen maakten over de sociale kwestie en je kunt uitleggen welke rol de overheid hierin ging spelen.

21: Je weet welke groepen zich inzetten voor de emancipatie van arbeiders en hoe zij dit deden.

Terminologie

• Verslechterende levens- en werkomstandigheden (arbeiders)
• Meer mensen dan banen
• Misbruik door fabrikanten
• Politieke machthebbers, de liberalen: zaak voor 'de markt
• Socialisten komen op voor omstandigheden van arbeiders
• Ontstaan sociale wetgeving

LD: 18

Machineritme

• Voor Franse Revolutie: arbeiders beschermd door gilden
• Daarna: Fabriek bepaalt het werkritme, werken totdat de machine stil stond
• Door hoog verloop & werkloosheid is fabrikant oppermachtig; graag of niet!

LD: 25

LD: 18

Woon-omstandigheden

• Hoge bevolkingsgroei bij industriële centra
• Door enorm snelle urbanisatie werden huizen in hoog tempo gebouwd, vaak meer krottenwijken
• Veel honger, lichaamsgebreken, slechte voeding, eentonig werk
• 'Zwakke' arbeidersklasse met veel ziektes die rondgingen!

LD: 26

LD: 18

Maatschappelijk debat

• Sociaal betrokken burgers gaan opkomen voor arbeiders; bijv. artsen, priesters en schrijvers
• Brengen maatschappelijke discussie op gang; de sociale kwestie!
• Vraag: Heeft de overheid een rol in het verbeteren van omstandigheden voor het volk?

LD: 19/20

Groeiende zorgen

• Slechte gezondheid zorgt voor een lagere productiviteit
• Hoge armoede en hoge sterfte is slecht voor een land (en economie)
• Dokters en journalisten trekken aan de bel
• Overheid gaat langzaam meer sociale wetgeving invoeren
• Kinderwetje van 'van Houten'

LD: 20

Liberalen tegen socialisten

• Liberalen: Markt lost de problemen op
  
• Socialisten en communisten komen op voor de arbeiders
• Inzetten op algemeen kiesrecht
• Arbeiders verenigen zich in vakbonden
• Staken voor meer loon

LD: 21

Benoem gevolgen van de industriële revolutie voor de levenskwaliteit van de arbeiders.

Leg uit waarom deze ontwikkeling een 'sociale' kwestie wordt genoemd.

Bedenk een reden waarom veel mensen vonden dat je de 'sociale kwestie' niet aan 'de markt' kon overlaten.

Philips

Wat heeft de sociale kwestie te maken met (de beginjaren van) Philips?

De Philips-Marx connectie

• Lion Philips, vader van Gerard en Anton Philips, was financier van Karl Marx!
• Marx heeft in de achtertuin van de Philips zijn belangrijkste werk (Das Kapital) geschreven

Leg tot slot uit wat het verband is tussen de industriële revolutie en de sociale kwestie.

Hoe stond de liberaal tegenover armoede?

1. Armoede moet door de staat bestreden worden.
2. Armoede is een persoonlijk falen.
3. Armoede is een maatschappelijke verantwoordelijkheid.
4. Iedereen heeft recht op gegarandeerde steun.

Wat streeft Marx na met klassenloosheid?

1. Gelijkheid voor alle mensen
2. Meer economische ongelijkheid
3. Onderdrukking van de arbeidersklasse
4. Beperking van persoonlijke vrijheden

Wat is een belangrijk verschil tussen communisten en sociaaldemocraten?

1. Communisten zijn voor individuele vrijheid.
2. Sociaaldemocraten zijn tegen sociale gelijkheid.
3. Sociaaldemocraten willen de kapitalistische structuur behouden.
4. Communisten streven naar een revolutionaire verandering.