Wonen in Nederland

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Wonen in Nederland

Domein Leefomgeving

Theorie

Leefomgeving - Water:

1. De Lage Landen bij de zee (kustbescherming)

2. Grote rivieren in de Lage Landen (rivieren en wateroverlast)

Leefomgeving - Stedelijke gebieden:

3. Leefbaarheid in stedelijke gebieden (Nederlandse steden)

4. De Randstad: toekomstige topregio? (Randstad)

Lesdoel

• Hoe kun je de leefbaarheid van (woonwijken in) stedelijke gebieden beïnvloeden?
  
• Hoe kan de Randstad in 2040 een duurzame en concurrerende topregio in Europa worden en wat zijn de gevolgen daarvan voor het gebied?
  

H3 Leefbaarheid in Stedelijke gebieden

Wonen in Nederland

Domein Leefomgeving

Lesdoel

• Welke soort wijken hebben zich de afgelopen eeuwen in de stedelijke gebieden gevormd? 
  
• Welke stedelijke processen liggen daaraan ten grondslag? 
  
• Welke kenmerken in de verschillende soorten wijken zijn van belang voor de leefbaarheid ervan? 
  
• Met welke problemen, die verband houden met de leefbaarheid, hebben steden te maken en hoe probeert de overheid hier zicht op te krijgen? 
  
• Hoe worden problemen rondom de leefbaarheid aangepakt? 
  
• Hoe ontwikkelt de stad van de toekomst zich in een tijd waarin – naast de economie – kennis, duurzaamheid en creativiteit een steeds belangrijkere rol vervullen? 
  
• Hoe proberen stadsbesturen de huidige vraagstukken die samenhangen met de nieuwe ontwikkelingen aan te pakken?
  

Nederland: stedelijke ontwikkeling

Stedelijke ontwikkeling

Urbanisatie: eind 19e, begin 20e eeuw, industriele revolutie

Suburbanisatie: jaren '60, welvaartstoename en komst auto

Re-urbanisatie: eind 20e eeuw

De stad

Functies?

De stad

Opbouw: 

Opbouw:

1a. Historische binnenstad: middeleeuwen, weinig wonen, compacte bebouwing. 

1b. Stadscentrum: centrale zakenwijk (station)

2. Oude woonwijken 19e eeuw: arbeiderswoningen, industriële revolutie, klein en donker, weinig voorzieningen -> gerenoveerd. Villa's verder van centrum af. 

Opbouw:

3. Oude woonwijken 1900-1940: urbanisatie zet door, woningwet, betere voorzieningen. Hoe verder van centrum, hoe groter. Jaren 30 woningen: groot met tuin (nu erg in trek). 

4. Naoorlogse wijken: woningnood -> snel en goedkoop, hoogbouw. 

Na jaren '60 welvaartstijging, dus koopwoningen. Jaren '70 individuele woonwensen (bloemkoolwijken, woonerven etc.)

+ Suburbanisatie: vertrekken jonge gezinnen uit stad naar nieuwe woonwijken rand stad en omliggende dorpen -> aanwijzen groeikernen. 

Re-urbanisatie

Suburbanisatie: verpaupering door wegtrekken koopkrachtige, jonge gezinnen. Armere, laagopgeleide bevolking blijft achter. 

-> Compactestadbeleid:

aantrekkelijk maken van de binnenstad

+ bouw Vinex-wijken: 

grootschalige nieuwbouwprojecten aan de rand van de stad. 

Vernieuwen stad

Uiterlijk stad veranderd constant door ontwikkelingen op verschillende gebieden. (Achterliggend doel: verbeteren leefbaarheid)

Stadsvernieuwing: renovatie en saneren, opknappen wijk 

Herstructurering: herinrichten wijk, aanpakken woningen en openbare ruimte -> aantrekken hoger opgeleide bevolking -> gentrification

Leefbaarheid

hoe aantrekkelijk is een gebied om te wonen.

Weergegeven in buurtprofiel

Buurtprofiel

• Woningkenmerken
  
• Bewonerskenmerken
  
• Kenmerken van de woonomgeving
  

Woningkenmerken

• ouderdom
• eigendom
• woningtype
• staat van onderhoud

Bewoners

kenmerken

• Grootte huishouden
• Etniciteit
• Inkomen
• Gezinsfase
• Leeftijd bewoners

Woningkenmerken/bewonerskenmerken

Oudere, goedkopere, slecht onderhouden huurwoningen (flatwijken, vooroorlogse wijken) -> arme mensen (niet-westerse allochtonen, alleenstaande ouders, ouderen)

duurdere, goed onderhouden koopwoningen (jaren '30, vinex, monumentale stadswoningen -> hoger inkomen (gezinnen met kinderen en autochtonen)

Kenmerken woonomgeving

Openbare ruimte en mate van wijkvoorzieningen. 

Beïnvloeden sociale cohesie en sociale veiligheid. 

Sociale Cohesie

Het gevoel van saamhorigheid. Elkaar kennen en betrokken zijn bij elkaar. 

Sociale veiligheid

De beleving van de openbare ruimte bepaald ook de leefbaarheid.

Objectief: de cijfers rondom criminaliteit.

Subjectief: gevoel van veiligheid, verschilt per persoon. 

-> verbeteren: verandering inrichting openbare ruimte 

(toezicht, overzichtelijk, toegankelijkheid)

Stad van de toekomst

• Kennisstad
  
• Creatieve stad
  
• Duurzame stad
  
• Slimme stad
  

De stad

Concurrentie om de ruimte

Drie voorwaarden:

• Goede leefbaarheid
• stedelijke economische ontwikkeling
• duurzame inrichting

Kennisstad

Van industrie naar kenniseconomie

> Innovatie

> Zakelijke dienstverlening

-> Science Park aan rand stad

-> Duale arbeidsmarkt: kloof hoog en laag opgeleid. 

Creatieve Stad

Creatieve sectoren aantrekken.

Broedplaatsen: industrieel erfgoed

-> Gentrification

proces waarbij nieuwe bewoners worden aangetrokken. Nieuwe woningen en buurtvoorzieningen. 

Nieuwe bewoners hebben hogere inkomens en opleidingen. 

De wijk wordt aantrekkelijker, maar het jaagt ook oude bewoners weg. 

Duurzame stad

Leefbare steden voor toekomstige generaties.

• Groene energie
  
• Recycling
  
• Tegengaan lucht- en watervervuiling
  

Smart City

Hoe?

Publiek-Private samenwerking (PPS)

Samenwerking tussen:

Overheid (publiek): vertegenwoordigd belang van de bewoners

Bedrijfsleven (privaat): kostenbewust, meer specialistische kennis en efficiënter.