Module Zelfzorg Begeleidingsstijlen

• Welzijn
• MBO
• Studiejaar 1

Module Zelfzorg 

Lesaanbod Begeleidingsstijlen

Leerdoelen

• Je hanteert als uitgangspunt bij de begeleiding en ondersteuning de eigen regie en zelfredzaamheid.
• Je past je begeleidingsstijl aan bij de cliënt waarbij je rekening houdt met de mogelijkheden en belastbaarheid
• Je kan diverse begeleidingsdoelen inzetten, passend bij de cliënt en de situatie

Wat typeert jou als begeleider / wat is jouw stijl als begeleider?

Wat is een begeleidingsstijl?

Een vast, herkenbaar patroon in jouw gedrag als begeleider.

Twee vragen staan centraal:

- In hoeverre is er aandacht voor de taak?

- In hoeverre is er aandacht voor de relatie?

'Taakgericht bezig zijn' en 'een goede relatie met de cliënt' gaan goed samen

Gaat perfect samen

Kan best lastig zijn

Nee, het is óf het één óf het ander

Weet niet...

Type begeleiding

1. Autoritair: veel aandacht voor taak, weinig voor relatie.
2. Permissief: veel aandacht voor relatie, weinig voor taak.
3. Autoritatief: veel aandacht voor relatie én taak.

   4. Laissez-faire: verwaarlozend

Permissief begeleiden

Geef vrijheid en vertrouwen

Zorg voor warme en vertrouwde omgeving

Autonomie staat centraal

Aandachtspunten permissieve stijl

• Permissief betekent niet volledig loslaten. 
• Je bent terughoudend, maar ziet wel toe wat er gebeurt.
• De omgeving moet veilig zijn voor de cliënt, met zijn gewoonten en beperking.

Aandachtspunten autoritaire stijl

• Als je autoritair begeleidt, sluit dan aan bij het niveau. 
• Overvraag je de cliënt met je instructie? Of ondervraag je hem juist en voelt hij zich niet serieus genomen?
• Leg uit waarom iets moet gebeuren of waarom de regel er is.

Aandachtspunten autoritaire stijl

• Wees je bewust van jouw reden om autoritaire stijl toe te passen. Is dit in het belang van de cliënt? Of wil je dat hij/zij gehoorzaamt?
  

Autoritatief begeleiden

Democratisch

Jij expert op gebied van begeleiden

Cliënt expert gebied van zijn eigen ervaringen

Indien nodig, grenzen stellen (binnen die grenzen is er onderhandelingsruimte) 

Aandachtspunten autoritatieve stijl

• Valkuil is dat je te veel of te snel je eigen oplossingen inbrengt. 
• Vereenvoudig de vraagstelling of gebruik hulpmiddelen indien nodig. 
• Vraag het aan familie als de cliënt zich moeilijk kan uitdrukken.
• Waak voor overvraging > Neem dan een stukje verantwoordelijkheid op je.

Welke stijl herken je?

• je... stelt weinig eisen en regels,
• controleert niet of nauwelijks,
• bent terughoudend, afwachtend,
• reageert op behoeften, verlangens en wensen van de cliënt,
• creëert een stimulerende, aantrekkelijke omgeving,
• laat de cliënt vrij om zelf te bepalen wat hij doet.

En deze stijl?

• Je reageert op wensen, behoeften, verlangens en initiatieven van de cliënt,
• stelt vragen en luistert,
• beantwoordt vragen, geeft uitleg,
• overlegt met de cliënt,
• neemt beslissingen samen met de cliënt.

En deze?

• Je bepaalt wat moet gebeuren,
• geeft instructie of aanwijzingen,
• stelt grenzen,
• controleert,
• neemt een leidende rol,
• verwacht gehoorzaamheid.

In welke situatie is de permissieve stijl passend?

En de autoritaire stijl?

Motto...

Daar waar je autoritair kunt vermijden, doe dat.

Kun je het met humor oplossen? 

Of zeggen: 'Weet je nog? Dit doen we zo".

Nadelen autoritaire stijl

De cliënt leert niet om zelf te denken/mee te denken.

Weinig keuzevrijheid en autonomie.

Nadelen autoritair

• Cliënt leert niet om mee te denken / te beslissen (ondermijn het zelfvertrouwen)
• Weinig ruimte voor de ervaring van de cliënt
• Keuzevrijheid en autonomie wordt aangetast (angstig, volgzaam op juist opstandig en agressief gedrag)

Nadelen autoritatieve stijl

Niet iedere cliënt kan en wil meedenken.

Het kost tijd om dingen met je cliënt te bespreken en hem/haar keuzemogelijkheid te bieden.

Het vraagt geduld.

Nadelen Autoritatieve

• Neemt tijd en energie
• Vraagt geduld
• Vraagt om creativiteit
• Niet iedere cliënt wil meedenken
• Als een oplossing anders wordt dan de cliënt had bedacht, is er uitleg nodig

Wat is een nadeel van de permissieve stijl?

1. Je werkt niet aan een specifiek doel
2. Het vraagt vertrouwen.
3. Client leert niet omgaan met grenzen van anderen
4. Alle drie de antwoorden zijn juist.

Lijnwandelen

Het is van belang, dat je alle stijlen kunt inzetten als de situatie er om vraagt.

Iedereen heeft zijn of haar voorkeursstijl.  Waar sta jij??

Helemaal achterin het lokaal ga je staan als je voorkeursstijl autoritair is. In het midden als deze autoritatief is. En voorin, als deze permissief is. 

Situationeel begeleiden

Begeleiden is maatwerk! Je:

- past je begeleiding aan aan de situatie zoals die zich voordoet

- streeft ernaar de cliënt zo actief mogelijk te betrekken

- houdt rekening met de (on)mogelijkheden van de cliënt

- geeft, waar dat kan, gehoor aan wensen en behoeften van de cliënt

In de praktijk betekent dat je rekening houdt met..

• De persoon: niveau, speciale voorkeuren/wensen, kwaliteiten, beperkingen. 
• De situatie: waar ben je, met wie? Hoe veilig is de situatie? Bij een taakgerichte situatie ben je in het begin vaak wat sturender.
• De context: wettelijke kaders, beleid en protocollen en beroepscode

Begeleidingsdoelen

Dit gaat over veranderen: gedragsverandering en motivatie.

Motivatie

Zelfdeterminantie theorie

Iedereen is te motiveren, als je maar op de juiste manier stimuleert.

We sluiten af met een stelling...

We maken weer een denkbeeldige lijn.

Ga voorin het lokaal staan, als je het helemaal eens bent met de stelling. Ga achterin staan, als je het helemaal oneens bent. Je kunt ook ergens halverwege staan. 

Waarom koos je deze plek?

Huiswerk

Maak de leeractiviteiten die in de moduleplanning op 7 maart.

14 maart zijn deze opdrachten af.