oefenen tijdvak 5 en 6

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

 tijdvak 5 en 6

Plaats  gebeurtenissen in  chronologische volgorde

1

2

3

4

5

watergeuzen veroveren Den Briel

calvinisten slopen beelden in kerken

luther heeft kritiek op de Paus

hertog van Alva komt naar Nederland

Nederlandse edelen smeken om einde kettervervolgingen

Koppel deze drie gegevens met uitleg aan een (verschillend) kenmerkend aspect uit de zestiende eeuw.

In 1538 stierf de Maastrichtse geleerde Mattheus Herbenus. Zijn bibliotheek bevatte een kostbare uitgave van de Geographica van de Griekse historicus en geograaf Strabo (64 v.Chr.-23 na Chr.), een soort encyclopedie van de toen bekende wereld. De belangstelling van Herbenus past bij twee verschillende kenmerkende aspecten van zijn tijd. Toon dit aan!

Waarom past deze afbeelding bij het kenmerkend aspect: het begin van de Europese overzeese expansie?

Kies drie van deze gebeurtenissen en noem telkens het daarbij passende kenmerkend aspect van de 17e

Bekijk de vier uitspraken (A-D).
Kies de letters van de juiste uitspraken.

1. Humanisme was eerst een beweging van kunstenaars en later ook van geleerden.
2. Humanisten bestudeerden klassieke teksten om hun betekenis te begrijpen.
3. Humanisten vonden de vrijheid en waardigheid van mensen belangrijk.
4. Klassieke auteurs zagen humanisten als geestverwanten.

Bekijk de vier uitspraken
Kies de letters van de juiste uitspraken.

1. In de middeleeuwen was de levenshouding van mensen strak gericht op God en het leven voor de dood.
2. Italiaanse steden waren welvarend door de handel met het Midden-Oosten.
3. Om hun geloof te tonen lieten rijke Italianen de beste kunstenaars voor zich werken.
4. Om hun welvaart te tonen lieten rijke Italianen beelden en schilderijen door kunstenaars maken.

Twee oorzaken van feit A waren feiten ...

Een oorzaak van feit B was feiten ...

Feit E is vooral het gevolg van feit ...

De prent past bij twee kenmerkende aspecten van de tijd van regenten en vorsten. Noem deze twee.

Sleep de begrippen naar de juiste vorm van handel

moedernegotie 

VOC

WIC

specerijen

graanhandel

kaapvaart

Oostzeegebied

Driehoekshandel

Indonesië

Welk kenmerkend aspect of onderdeel daaruit, hoort NIET bij de 16e eeuw?

1. Het veranderende mens- en wereldbeeld van de Renaissance
2. het begin van een nieuwe wetenschappelijke belangstelling
3. De wetenschappelijke revolutie
4. De protestantse reformatie en splitsing van de christelijke kerk

Welk kenmerkend aspect of onderdeel daaruit, hoort NIET bij de 16e eeuw?

1. Het begin van de Europese expansie
2. De hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de Klassieke Oudheid
3. Het conflict in de Nederlanden
4. De bijzondere plaats in staatkundig en economisch opzicht van de Nederlandse Republiek

Welk kenmerkend aspect of onderdeel daaruit, hoort bij de 17e eeuw?

1. Het streven van vorsten naar absolute macht
2. ‘verlicht denken’ dat wordt toegepast op alle terreinen van de samenleving
3. De opkomst van emancipatiebewegingen
4. het begin van een nieuwe wetenschappelijke belangstelling

sleep de k.a's en de tijden naar het juiste tijdvak

Tijdvak 5 Ontdekkers en hervormers

Tijdvak 6 

Regenten en vorsten

handelskapitalisme en ontstaan wereldeconomie

De Nederlandse Opstand

1600 - 1700

1500 - 1600

Bloei van Nl Republiek in politiek, economie en cultuur

De Reformatie

De Europese overzeese expansie 

hernieuwde oriëntatie klassieke erfgoed

Welk kenmerkend aspect of onderdeel daaruit, hoort bij de 17e eeuw?

1. Wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en wereldeconomie
2. Voortbestaan van het ancien régime en verlicht absolutisme
3. De protestantse reformatie en de splitsing van de christelijke kerk
4. De democratische revoluties in westerse landen

Bij welk kenmerkend aspect (of onderdeel daaruit) past deze afbeelding het best?

1. veranderende mens- en wereldbeeld van de Renaissance
2. Rationeel optimisme en ‘’verlicht denken’
3. De reformatie
4. Voortschrijdende democratisering

Deze afbeelding hoort bij..............

1. Tijdvak 5, 15e eeuw
2. Tijdvak 5, 16e eeuw
3. Tijdvak 6, 16e eeuw
4. Tijdvak 6, 17e eeuw

Wat past het best bij het begrip: 'moedernegotie'?

1. Noordzeehandel
2. VOC
3. Specerijen
4. Danzig (Gdansk)

Welk begrip past het best bij: 'doorbraak van een wetenschappelijke manier van denken in de 17e eeuw, waarbij de nadruk ligt op waarneming, proeven doen en logisch nadenken'

1. Renaissance
2. Wetenschappelijke revolutie
3. Verlichting
4. Humanisme

Dit tijdvak heet 'ontdekkers en hervormers'.
Welk kenmerkend aspect hoort bij dit tijdvak?

1. de opkomst van het christendom
2. het begin van staatsvorming en centralisatie
3. hofstelsel en horigheid
4. Geen van de genoemde kenmerkende aspecten is juist.

1 De rijkdommen uit het oosten waren in Europa al lange tijd bekend.
2 Door de ontdekkingsreizen kwam in Europa een winstgevende specerijenhandel met Azië op gang.
3 Het katholieke geloof was en is een belangrijke godsdienst in Spanje.
4 In Afrika waren slavernij en slavenhandel al lang heel gewoon.
5 In het katholieke Spanje werden de islam en het jodendom verboden.
6 Omstreeks 1500 dreven Europeanen steeds minder handel via de Middellandse Zee.

Welke van bovenstaande feiten gaat over continuïteit?

1. 1, 3 en 4
2. 1, 4 en 6
3. 3, 4 en 5
4. 2, 3 en 4

Lees de 3 feiten over de tijd omstreeks 1500:
A. Europeanen maakten ontdekkingsreizen naar Oost-Azië.
B. Europeanen kregen een winstgevende specerijenhandel met Azië in handen.
C. Europeanen dreven minder handel via de Middellandse Zee.

1. Feit C is een gevolg / oorzaak van feit A.
2. Feit A is een gevolg op korte / lange termijn van feit B.
3. Feit A is een directe / indirecte oorzaak van feit B.

1. 1. oorzaak, 2. lange, 3. indirecte
2. 1. gevolg, 2. lange, 3. indirecte
3. 1. oorzaak, 2. korte, 3. indirecte
4. 1. oorzaak, 2. lange, 3. directe

'Handel tussen drie plaatsen, zoals tussen Afrika, Amerika en Europa'.

Welk woord hoort bij bovenstaande omschrijving?

Deze opdracht gaat over een gevolg van de Europese expansie.

Wat was het gevolg van de Europese expansie voor planten en dieren?

1. Amerikaanse dieren zoals lama's en koeien werden op grote schaal naar Europa gehaald om ze hier te fokken.
2. Belangrijke Amerikaanse gewassen zoals maïs en de aardappel werden verdrongen door Europese planten.
3. Europeanen ontdekten dat Amerikaanse gewassen niet bestand waren tegen het Europese klimaat.
4. Gewassen zoals suikerriet en dieren zoals varkens en paarden werden geïntroduceerd in Amerika.

Zo rond 1450 kwam er een andere manier om boeken te produceren.

➤ Welk voordeel heeft deze manier van produceren gehad voor o.a. Maarten Luther?

➤Luther werd uit de kerk gezet.

1. Juist
2. Onjuist

➤De paus was het meestal wel eens met de ideeën van Luther.

1. Juist
2. Onjuist

Gebruik de bron

Dit beeld stelt David voor, een figuur uit de Bijbel. Dit beeld is gemaakt aan het begin van de Tijd van ontdekkers en hervormers.

➤Waarom past dit beeld zo goed bij de ideeën van de Renaissance? 

Gebruik de bron 

1. Het is een beeld dat bij een Bijbelverhaal hoort. In de Renaissance waren de Kerk, de Bijbel en het christendom belangrijker dan tijdens de Middeleeuwen.
2. Kunstenaars uit de Renaissance wilden net zulke kunst maken als kunstenaars in de Oudheid. En dit beeld ziet er uit als een écht mens, net als de beelden uit de Tijd van Grieken en Romeinen.
3. David leefde in Noord-Italië, waar de Renaissance begon.
4. David leefde in de Oudheid. In de Renaissance was er veel aandacht voor de Oudheid.

Deze vraag gaat over de Republiek der Nederlanden in het tijdvak Regenten & Vorsten.

1 De stadhouder maakte alle belangrijke beslissingen.
2 Een absoluut vorst had de macht in handen.
3 Het volk mocht stemmen in verkiezingen.
4 Rijke burgers waren heel machtig.
5 Wie uit een voorname familie kwam, kon regent worden.

Welke cijfers passen bij het bestuur van de Republiek?

1. 4 en 5
2. 1 en 4
3. 2 en 3
4. 2 en 5

In welk tijdvak hoort deze afbeelding thuis?

1. Tijd van ontdekkers en hervormers
2. Tijd van regenten en vorsten
3. Tijd van pruiken en revoluties
4. Tijd van burgers en stoommachines

Waarom noemen we 1672 het rampjaar?

1. Engeland viel de Republiek binnen
2. De gebroeders de Witt werden vermoord door een mensenmassa
3. Duitsland viel de Republiek binnen
4. Frankrijk viel de Republiek binnen

Wie had in de Republiek de functie van legerleider?

1. De stadhouder
2. De raadspensionaris

Lees de bron op de volgende pagina, de bron is geschikt als illustratie bij twee kenmerkende aspecten van de vroegmoderne tijd. Licht dit toe door:
- het kenmerkende aspect van de zestiende eeuw te noemen waarbij deze bron past en
- uit te leggen welk kenmerkend aspect van de zeventiende eeuw al in de bron herkenbaar is.

Koppel deze drie gegevens met uitleg aan een (verschillend) kenmerkend aspect uit de zestiende eeuw.

In 1538 stierf de Maastrichtse geleerde Mattheus Herbenus. Zijn bibliotheek bevatte een kostbare uitgave van de Geographica van de Griekse historicus en geograaf Strabo (64 v.Chr.-23 na Chr.), een soort encyclopedie van de toen bekende wereld. De belangstelling van Herbenus past bij twee verschillende kenmerkende aspecten van zijn tijd. Toon dit aan!

Waarom past deze afbeelding bij het kenmerkend aspect: het begin van de Europese overzeese expansie?

Kies drie van deze gebeurtenissen en noem telkens het daarbij passende kenmerkend aspect van de 17e