Introductie in Ethiek

• Verpleging en verzorging
• Middelbare school
• vmbo b, k, g
• Leerjaar 3

Ethiek 

Lesprogramma

* Introductie Ethiek

*  Verschil ethiek en moraal

* Wat zijn waarden en normen?

* Morele/ethische dilemma's

* Ethische vragen

Wat weet je over het vak Ethiek?

Ethiek

''Nadenken over wat goed en fout handelen is''

Ethiek is onderdeel van filosoferen. Grondlegger: Socrates, Athene (469 v.Chr.)

Welke waarden kom je
in deze situatie tegen?

Wat is moraal?

Moraal

''Het totaal van waarden en normen dat in de samenleving als vanzelfsprekend aanvaardbaar gedrag wordt gezien.''

Dus het gaat over hoe je je hoort te gedragen.

Geef een voorbeeld van een
'morele dilemma'

Dilemma

Joost is een hele leuke jongen.

Hij heeft het 2 maanden geleden uitgemaakt met jouw beste vriendin, en daar heeft ze nog steeds verdriet van.

Nu vraagt Joost jou mee naar de film.

Je weet niet of je dat nou wel moet doen.

Formuleer wat voor jou de ethische vraag is en welke twee waarden hier botsen.

Mag je liegen om iemand zijn leven te redden?

Mag je verkeersregels negeren als je écht haast hebt.

Ethisch handelen

• Ethiek gaat in principe over goed en kwaad.
  
• Maar: ieder mens zal in gelijke gevallen anders oordelen.
  
• Belangrijkste vraag:
  
• Welke optieken en visies spelen een rol bij ethisch handelen?
  

Ethiek en optieken

Ethiek heeft te maken met wat wij goed en fout vinden

Dan is natuurlijk belangrijk op welke manier wij iets zien.

Een optiek is een manier van kijken naar de werkelijkheid

I

Ethische optiek

Wanneer je ethisch naar iets gaat kijken dan bedenk je:

Wat is het juiste handelen; welke keuze(s) 

moet ik maken?

Wat juist is, is natuurlijk voor iedereen anders.

Dat heeft te maken met onze normen en waarden

Wat zijn waarden?

1. Gedragregels die bepalen wat goed en fout is voor mensen.
2. Dit zijn overtuigingen die belangrijk zijn voor jou als persoon.

Noem voorbeelden van waarden

Respect voor ouderen is een...

1. Norm
2. Waarde

Ouderen aanspreken met 'u'
is een...

1. Norm
2. Waarde

📏 Waarden en normen

Waarden = dingen die je echt belangrijk vindt in je leven, zoals eerlijkheid. 

Normen = regels of afspraken over gedrag. Vaak komen die voort uit waarden

Voorbeeld: waarde = respect → norm = ‘je zegt u tegen ouderen’.

Normen kunnen verschillen per cultuur of (sub)groep

“Normen zijn regels die horen bij waarden. Als je respect belangrijk vindt, hoort daarbij dat je ouderen netjes aanspreekt. Als je eerlijkheid belangrijk vindt, hoort daarbij dat je de waarheid zegt. Normen zorgen ervoor dat we samen kunnen leven, maar ze verschillen per cultuur.”

Norm is stoppen bij rood stoplicht

Waarde  is ....veiligheid

Voorbeelden

Waarde: Veiligheid.

Norm: ....

Waarde: Privacy.

Norm: ....

www.123test.nl

Wat is jouw top 5 aan waarden uit persoonlijke waardentest en wat zegt dat over jou?

Moraal: waarden + normen

• Iedereen heeft dingen die hij of zij belangrijk en waardevol vindt: je waarden. Voorbeelden van waarden zijn vriendschap, vrijheid, gezondheid, eerlijkheid enz.
  
• Bij je waarden maak je normen: regels die je waarden ondersteunen (bijvoorbeeld bij de waarde eerlijkheid kan de norm horen: nooit liegen)
  
• Samen vormen je waarden en normen je moraal: hoe jij vindt dat mensen zich moeten gedragen

0

Drie opties: Niets doen (kind gaat dood), stuur naar links (oude man aanrijden) of stuur naar rechts (chauffeur opofferen). Wat zou jij doen en waarom?

Ethisch probleem/ dilemma

Een ethisch probleem/dilemma ontstaat wanneer je een keuze moet maken tussen twee waarden.

Beide waarden vind je belangrijk en wil je dus bereiken, maar dat gaat niet: soms ontstaan er situaties waarin je een keuze moet maken omdat beide waarden elkaar tegenspreken of met elkaar botsen.

Trolleyproblem

Je hebt een keuze, maar het is kiezen tussen 2 kwaden. Er zal altijd iemand gekwetst worden of iets lijdt ergens onder.

Waarom kies je voor het één en niet voor het ander? Wat is goed en wat is slecht? Is dat er überhaupt wel?

Heb je zelf ook een trolleyproblem?

Trolley probleem

Hoewel er talloze varianten geformuleerd zijn van het trolleyprobleem, komt het algemeen op het volgende neer: persoon A kan een handeling verrichten die vele mensen kan helpen, maar door dit te doen wordt persoon B onterecht geschaad. De vraag is dan: onder welke omstandigheden is het moreel juist voor persoon A om de rechten van persoon B te schaden in functie van het welzijn van de groep?

Wat doe je?

Trolley

De trolley is op volle snelheid en er is geen mogelijkheid om hem te stoppen.

Persoon 2-6

Deze onbekede personen kunnen niets doen. Ze liggen op het spoor en zijn overgeleverd aan jouw keuze.

Persoon 1

Deze onbekende persoon kan niets doen. Hij ligt op het spoor en is overgeleverd aan jouw keuze.

Jij

Jij bent de enige die verandering kan brengen in de richting van de trolley. Je kan hem niet afremmen, maar je hebt 2 keuzes:

1. Je doet niets. De trolley rijdt door en 5 onbekende personen komen om.
2. Je gebruikt de wissel, de trolley buigt af naar links en 1 onbekend persoon komt om.

Ethiek

• Ethiek: De studie van het Moraal. 
• Wat is goed om te doen?
• Zorg Ethiek: Wat is goede zorg?
                        Beroepscode

Beginsel Ethiek 

• Waarden en gezamenlijke norm is uitgangspunt
• Je zult niet doden
• Je zult niet liegen
• Je hebt recht op privacy

• MAARRRR....

Beginsel Ethiek 

• Je zult niet doden
• Je zult niet liegen
• Je hebt recht op privacy

• MAARRRR....

Beginsel Ethiek 

• Je zult niet doden
• Je zult niet liegen
• Je hebt recht op privacy

• MAARRRR....

Huiswerkopdracht

Lees de literatuur "Moraal en Ethiek" tot aan onderwerp Beroepsethiek en maak van lesbrief "Normen en waarden": leeractiviteit 1 t/m 5

Einde les

Ethische stromingen

Doel -of gevolgentiek

(Consequentialisme)

- Utilitarisme

Bentham

- Epicurisme

Epicurus

Beginselethiek

(handelen vanuit beginselen,  principes of plichten. 

- Plichtsethiek

(Bedoeling/intentie)

- Deontologie

Kant

Deugdethiek

(Karaktervorming)

Aristoteles

Plato

stad &

esch &

filosofie