T1B2 hormonale regulatie

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

BS2 Hormonale regulatie

Lesprogramma

• Korte herhaling vorige les
• Bespreken opdrachten BS1
• Uitleg BS2
• Zelfstandig werken aan opdrachten

Wat is homeostase?

Geef aan: positieve of negatieve terugkoppeling.

De bloedsuikerspiegel wordt constant gehouden.

1. positieve terugkoppeling
2. negatieve terugkoppeling

negatieve feedback

positieve feedback

Positieve of negatieve terugkoppeling?

1. positief
2. negatief

Huiswerk bespreken

Thema 1

BS2 Hormonale regulatie

 

Leerdoelen:

• Je kunt beschrijven op welke manieren hormonen de cellen en weefsels van organismen kunnen beinvloeden.
• Je kunt de werking van hormoonklieren en hun hormonen beschrijven. 
• Je kunt beredeneren hoe organen reageren op hormonen.

Hormonale regulatie

Langzaam

Moleculen via bloedvaten

Ongericht

Zenuwstelsel

Snel

Impulsen via zenuwen

Zeer gericht

Communicatie tussen organen

Hormonen

Hormoonklier: endocriene klieren die hormonen produceren

Hormoon: signaalstof

Doelwitorganen hebben receptoren voor dat hormoon.

Klieren

• Exocriene klier: product wordt afgegeven door een afvoerbuis
• Endocriene klier: product wordt afgegeven aan het bloed

Hormoonstelsel = endocrien

Typen hormonen

Peptidehormonen

• Eiwit
• Receptoreiwit op celmembraan nodig
• Second messenger
• Beïnvloedt genexpressie

Steroïdenhormonen

• Vet (lipide)
• Kan direct door celmembraan
• Receptoreiwit op kernmembraan
• Beïnvloedt genexpressie

Werking van hormonen

Aan de slag

• Lees BS2 t/m blz. 15 en vul begrippenlijst aan
• Maak opdr. 5 t/m 9
• Lees blz. 16 t/m 18  en vul begrippenlijst aan
• Maak opdr. 10, 11 en 12

Hypofyse uitvergroot

Ligging hypofyse

De hypofyse:

• De hypothalamus is een onderdeel van de hersenen.
• Beinvloedt de hypofyse

• De hypofyse is de hormoonklier
• Er is een hypofyse voorkwab en een achterkwab

hypothalamus en hypofyse achterkwab

neurohypofyse

= hypofyse achterkwab

De hypothalamus maakt de neurohormonen oxytocine en ADH

via uitlopers van zenuwcellen komen de neurohormonen inde hypofyse 

Hypofyse voorkwab = adenohypofyse

maakt hormonen aan onder invloed van de hypothalamus

Hypothalamus maakt releasing of inhibiting hormonen aan

via het bloed naar de hypothalamus

Hypofyse

Releasing-, inhibiting- en neurohormonen

Releasing-hormonen: stimuleren de voorkwab van de hypofyse tot het maken van FSH, LH en groeihormonen. Ze ontstaan in de hypothalamus

Inhibiting-hormonen: remmen aanmaak hormonen door hypofyse

Neurohormonen: geproduceerd door neuronen, gaan naar hypofyseachterkwab en gaan direct het bloed in (ADH en oxycine)

BINAS 89A

Regeling door hormoon ADH

hoe werkt ADH?

Dus hoe werkt ADH?

• ADH stimuleert water resorptie
• ADH wordt afgegeven aan de hand van de osmotische waarde
• Hoge osmotische waarde, dan wordt er ADH afgegeven, want het lichaam moet vocht vast houden.
• Lage osmotische waarde, dan wordt er weinig tot geen ADH afgegeven, want het lichaam moet vocht kwijt raken.

schildklier 

* produceert thyroxine

TSH           schildklier

thyroxine           TSH
+ thyroxine           + stofwisseling 
- thyroxine            - stofwisseling 

aan de slag

Lees blz. 18 en 19

Maak opdr. 13 t/m 15

Lees blz. 21 en 22

Eilandjes van Langerhans (alvleesklier)

alfa-cellen produceren glucagon en beta-cellen produceren insuline

• Door insuline meer glucosetransporteiwitten in celmembraan.
• Insuline stimuleert omzetting glucose naar  glycogeen, vetten en eiwitten (dus: daling bloedsuikerspiegel).
• Glucagon stimuleert omzetting glycogeen naar glucose.

EPO

    onvoldoende zuurstof in bloed 

          productie epo (door nier)

rode beenmerg: productie rode bloedcellen 

bijnieren

bij stress productie adrenaline door merg 

* effect op cellen van meerdere organen: 

 - bevordert dissimilatie

 - bevordert omzetting glycogeen in glucose

 - snellere hartslag en ademhaling

 - bloedvaten verwijden

productie cortisol door schors ;

- onderdrukt afweer

- verhoogt glucose in bloed

aan de slag

Maak opdr. 17 t/m 20