Renaissance

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Renaissance

1400 - 1600

Renaissance

Late middeleeuwen of vroege renaissance?

- De kerk en het christelijke geloof verliezen terrein.

- Geloof maakt plaats voor  verstand.

- Burgerij steeds rijker/machtiger door handel.

- Zelfbewustzijn en cultureel besef neemt toe,

de burger gaat zich ontplooien.

Renaissance = wedergeboorte

Italië

Kunstenaar niet meer anoniem

Wetenschap opnieuw een plek in de samenleving

Eerste universiteiten

algemene kenmerken renaissance

• burgerij wordt nieuw machtsfactor naast kerk en adel
  
• mens staat centraal
  
• ontdekkingsreizen
  
• uitvinding boekdrukkunst
  
• wetenschappen worden ontwikkeld, eerste universiteiten ontstaan
  
• kunst statussymbool van de rijke koopmansklasse + maecenassen (rijke burgers die kunstenaars opdrachten geven, onderhouden)
  
• stadstaten in Italië
  
• bloeiende handel
  
• kunstenaars niet langer anoniem
  
• kunstenaars eerste wetenschappers; eerste kunstacademies ontstaan
  
• uomo universalis / homo universalis 
• herwaardering onderzoek klassieke beschaving (Grieken en Romeinen)
  

bouwkunst

Timpaan

Fries

Halfzuil

Architraaf

Kapiteel

- rustica (grove stenen onderaan het gebouw).

- wekt de illusie dat het gebouw lager is.

 

Palazzi

- Geometrisch grondplan

- Symmetrie

kenmerken bouwkunst renaissance

• gebruik klassieke elementen: timpaan, architraaf, zuil, kapiteel, halfzuil, pilaster, rondboog, fries, triglief, metope, koepel.
• gebouwen zijn symmetrisch
  
• wiskundige vormen, vooral cirkel en vierkant (hoe symmetrischer de vorm hoe meer schoonheid hoe meer goddelijk)
• gulden snede vaak als maatstaf (1:1,618)
  
• rustica (grove steen in de onderste laag om gebouw minder hoog te doen lijken)
  
• nadruk op horizontale belijning
  
• ver uitstekende daklijst (om gebouw minder hoog te laten lijken)
  
• ‘functionele’ versiering; versiering die nadruk legt op bepaalde vormen, symmetrie, e.d.
  
• Vrij sobere versiering
  
• centraalbouw of basilicavorm bij kerken
  
• palazzi (grote burgerlijke ‘appartementencomplexen)
  
• lantaarn op koepel
  
• koepel vaak afsluitend element bij kerk
  
• balustrade
  

Vanaf de vroege renaissance verandert de positie van de kunstenaar (en wetenschappers). Welke verandering markeren voor kunstenaars de overgang van de middeleeuwen naar de renaissance?

Schilderkunst vroege renaissance 

Humanisme

Humanisme is een filosofische en ethische houding die de waarde van mensen benadrukt en in het algemeen de voorkeur geeft aan kritisch denken en bewijs (rationalisme en empirisme) boven acceptatie van dogma of bijgeloof.

''laten we altijd alles wat we gaan schilderen ontlenen aan de natuur''

Illusie van ruimtelijkheid

Trompe-l'oeil

verkortingen

Welke techniek heeft de schilder gebruikt om diepte te creëren?

Centraal prespectief

- een- of twee- puntsperspectief

- Natuurlijke middelpunt

- christelijke onderwerpen

 

Benoem drie elementen die je herkend uit de klassieke oudheid.

Schoonheid orde en harmonie 

- klassieke mythologie

- gelijkmatige belichting

- Figuren zijn strek afgebakend (komen bijna los van de achtergrond) 

- gedetailleerde voorstelling van de werkelijkheid

- pastel kleuren 

Hoogrenaissance schilderkunst

                                                                1500

Minder uitgebalanceerd 

Minder ingetogen 

Atmosferisch perspectief

koelere kleuren

vagere vormen

'homo universalis'

de alleskunner

Leonardo da Vinci 

Onderzoek naar natuur

Waaraan kun je zien dat Michelangelo ook een homo universalis is?

kenmerken schilderkunst

• evenwichtig, harmonieus kleurgebruik
  
• veelal tertiaire kleuren, pastelkleuren
  
• evenwichtige composities zoals symmetrisch, driehoekscompositie, evenwicht tussen horizontalen en verticalen.
  
• allegorie
  
• mythologische, sacrale en profane thema’s
  
• duidelijke vormbegrenzing (de figuren lijk je uit te kunnen knippen);
  
• tekenachtige schilderwijze
  
• duidelijke plasticiteit in figuren
  
• kunstenaar onderzoekt anatomie door in lijkenhuis lijken na te tekenen en te ontlenen
  
• prentkunst ontwikkelt zich sterk door uitvinding boekdrukkunst
  
• landschap krijgt prominentere rol binnen veel schilderijen
  
• materialen: olieverf, fresco, tempera, krijt, e.d.
  

Beeldhouwkunst

Je ziet hier een beeld uit de renaissance. Noem 3 kenmerken die je herkend van de klassieke beeldhouwkunst.

Klassieke elementen

- Contrapost houding

- Veel aandacht voor anatomie

- Gebruik van marmer

- Mythologische thema's 

Noem 2 verschillen en noem 2 overeenkomsten tussen de beelden.

Vroege renaissance 

Brons

Hoog renaissance 

Marmer

Statische compositie

- Symmetrische compositie 

- Horizontale compositie 

- Verticale compositie

- Driehoeks compositie

Welke compositie zie je hier?

1. Driehoeks compositie
2. Verticale compositie
3. Horizontale compositie
4. Symmetrische compositie

Welke compositie zie je hier?

1. Driehoeks compositie
2. Verticale compositie
3. Horizontale compositie
4. Symmetrische compositie

Welke compositie zie je hier?

1. Driehoeks compositie
2. Verticale compositie
3. Horizontale compositie
4. Symmetrische compositie

- Religieuze thema's 

- Vrij goede stofuitdrukking 

- Ingetogen gezichtsuitdrukking 

- invloed van de klassieke beeldhouwkunst, o.a. in mythologische thema’s, gebruik contraposto, materiaalkeuze, aandacht voor anatomie

- vooral gebruik brons en marmer, i.p.v. steen en hout (zoals in de middeleeuwen)

vooral vrijstaande beelden

- naakte beelden om anatomie beter te kunnen laten zien, mythologische thema’s uit te kunnen werken, e.d.

juiste lichaamsverhoudingen

- gezichten tonen ingetogen emotie

- naast religieuze thema’s ook profane en mythologische thema’s

- over het algemeen statische composities, zoals symmetrisch, driehoek, verticaal, horizontaal

- veel contraposto; drukt ontspannenheid, rust uit; is statisch, maar niet stijf; lichte beweging

- marmer veelal gepolijst

- vrij goede stofuitdrukking