Par. 6.2 Van nederzetting tot bisschopsstad

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

De Middeleeuwen

Tijd van Steden en Staten (1000-1500)

In het wit zie je een stadspoort. Ging je in de Middeleeuwen een stad binnen, dan moest je door de stadspoort. In veel steden werd een hoge en prachtig versierde kerk gebouwd. Op de achtergrond zie je de binnenkant van zo’n kerk.

Programma

1. Uitleg par. 6.1

2. Opdrachten maken en inleveren

Lesdoel

1. Wat was de betekenis van Willbrord voor Utrecht?

2. Hoe werd Utrecht een handelsstad?

Hoe is Utrecht ontstaan?

• In de Romeinse tijd kon je er in Utrecht bij laag water door de rivier de Rijn waden. Romeinse soldaten noemden dit een "trajectum" = oversteekplaats.
• In de loop der eeuwen veranderde de naam Trajectum in Traject en later in Utrecht.

Standensamenleving

De samenleving was gedeeld in drie groepen, de standen. Ieder had zijn eigen plek en taak

• 1. Geestelijken
• 2. Adel (hoge en lage adel. 

Koning, graaf, hertog, leenmannen, ridders...

• 3. Boeren

De Geestelijkheid

• Hoge geestelijken (kregen ook gebieden in leen)

De paus

De bisschoppen

• Lage geestelijken (leefden heel eenvoudig)

De priesters

De monniken en nonnen

Missionarissen

• Prediken in andere gebieden
• Hoge en lage geestelijken
• Naar Nederland gekomen om de Friezen te bekeren, want de Franken wilden hun gebied uitbreiden (en de Franken waren christelijk).
• Friezen hadden een polytheïstische geloof.
• Bonifatius en Willibrord

Bonifatius

Engelse missionaris.

Predikten aan de Friezen (Nederland en Duitsland).

Hakte de heillige Donareik. Gevolg = Friezen bekeerden tot het christendom. 

Willibrord

Engelse missionaris. 

Doel: het christelijke (katholieke) geloof aan de Friezen verspreiden (desnoods met geweld).

Tijdgenoot van Bonifatius.

Willibrord in Utrecht

• Hij bouwde een nieuw kerk in Utrecht, Sint Maarten.
• Steeds hogere en grotere kerken.
• Stadsbranden.

Blij met de stad!

• Alle inwoners van een graafschap moesten gehoorzaam zijn aan de heer.
  
• Ook de inwoners van steden, maar die wilden liever eigen baas zijn.
  
• De heer vond een machtige en rijke stad helemaal niet erg: al die rijkdom!
  
• De inwoners van de stad en heer maken afspraken, vastgelegd in stadsrechten.

De stad Dordrecht kreeg in 1220 stadsrechten van graaf Willem I van Holland. Daarmee is het één van de oudste steden van Nederland

Stadsrechten

Document waarmee burgers van een stad het recht kregen om zelf hun stad te besturen. 

Voordelen

• Het bestuur van de stad zelf regelen. 
• Rechtspreken
• Stad organiseren
• Eigen markt
• Stadsmuren
• Geen tol betalen op wegen, rivieren of vaarten.

Nadelen

• Belasting betalen aan de graaf.
• Een deel van het geld afstaan dat de stad verdiende met boetes.
• De heer helpen bij oorlog (met soldaten, geld of goederen te geven)

Utrecht

De stad kreeg in 1122 stadsrechten van keizer Hendrik V.

De inwoners van de stad mocht nu de stad besturen en bepalen wie poorter (burger) was. 

Gotiek

In het jaar 1230: de burgers van Brugge begonnen aan het bouwen van een grote kerk.

Een gotische kerk is gebouwd in de vorm van een kruis. De kerk is enorm hoog, heeft hoge, spitse ramen en is van binnen en buiten versierd. 

Hoger, beter, mooier

• In de Middeleeuwen waren de meeste mensen in Europa christenen
• Mensen wilden erg graag na hun dood in de hemel komen.
• Om hun God te eren bouwden ze hoge kerken.
• Ook konden ze zo laten zien hoe rijk de stad was.

Dom van Utrecht

De kerk werd na de stadsbrand in 1253 opnieuw opgebouwd:

- Dunne muren, hoge splitse ramen. Luchtbogen voor ondersteuning. 

- Statussymbool van de bisschoppen.