Herhaling basiskennistoets A3a 2025

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Herhaling basiskennistoets A3a 2025

Les 1:  Weer en klimaat, systeem aarde en actieve aarde

Onderwerpen

B250 – centrum / periferie

B63 – Buys-Ballot

B73: Klimaatsysteem van Köppen

B59: Stijgingsregens

B71: Koufront / warmtefront

B60: Windsysteem

B65: Moesson

B59: Stijgingsregens

- Wat is neerslag? 

- Waar komt het vocht vandaan dat uiteindelijk regen vormt?

B59: Stijgingsregens

Komt bij gebieden voor met de sterkste instraling van de zon

--> Is rondom de evenaar!

Warme lucht stijgt op koelt af kan minder waterdamp bevatten

= Stijgingsregens 

Andere vormen van neerslag

1. Stuwingsneerslag 

Als lucht over een hoger gelegen gebied waait, moet het stijgen en condenseert waterdamp tot regen

2. Frontale neerslag 

Als warme en koude lucht botsen, wordt de warme lucht omhoog geduwd. Waterdamp in de warme lucht condenseert en vormt regen

Dus 3 vormen van neerslag

Warmte front

Koufront

B60 & B65: Windsysteem & moessons

- Rond de evenaar stijgingsregens: warme lucht stijgt op.

Wat vormt zich daar: 

Een tekort aan lucht aan het aardoppervlak, of juist teveel lucht aan het aardoppervlak?

B60 & B65: Windsysteem & moessons

Dus waar lucht opstijgt, is een tekort aan lucht. 

Hier ontstaat een lagedrukgebied.

Om het tekort aan te vullen zuigt een lagedrukgebied lucht aan: 

wind!

Deze lucht komt van gebieden met een luchtoverschot: hoge druk!

Grote windsystemen

Drukverschillen ontstaan door verschillen in temperatuur.

Dat kan op kleine schaal gebeuren, zoals binnen Europa.

Maar over het algemeen is er op aarde een duidelijk patroon van een dominante luchtdruk. Hierdoor ontstaan er de grote windsystemen.

Het is bij de polen namelijk altijd koud, en rond de evenaar altijd warm

Verdeling Lage- en Hogedrukgebieden over de aarde

Corioliseffect

Wet van Buijs Ballot:

1. lucht stroomt van hoge druk naar lage druk
   
2. De wind heeft een afbuiging door het corioliseffect

NH noordelijk halfrond -> rechts
ZH  zuidelijk halfrond -> links

Wet van Buys-Ballot

Lagedrukgebieden hebben aan de grond een aanzuigende werking van lucht uit de omgeving. Hogedrukgebieden stoten aan het aardoppervlak juist lucht af naar buiten toe.

B65: Moesson

Wat weten we nu?

- Waar de zon het sterkst instraalt, krijg je stijgingsregens

- Die stijging van lucht leidt tot een lage drukgebied

- Lage druk zuig lucht aan van een hoge drukgebied

Vraag: waardoor ontstaan de seizoenen op de wereld?

Het L-drukgebied verplaatst zich

• De loodrechte zonnestand varieert tussen 23,5 NB en 23,5 ZB. 
• Oorzaak van de seizoenen!
• Bij de evenaar: lage drukgebied door sterke opwarming.
• Lagedrukgebied verplaatst zich tussen de twee keerkringen onder invloed van de loodrechte zonnestand
• Verschuivend lagedrukgebied heet: ITCZ

Nat of droog?

En waarom?

Aanlandige- of aflandige wind?

Noord-oost moesson

Droog

L-drukgebied op Z-halfrond

(steenbokskeerkring)

Nat of droog?

En waarom?

Aanlandige- of aflandige wind?

Zuid-west moesson

Nat

Lage drukgebied op N-halfrond (kreeftskeerkring)