H7.3 Ecosystemen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Hoofdstuk 7 Ecologie

7.3 Ecosystemen

Leerdoelen

1. Je kunt de voedselrelaties en de informatienetwerken in een ecosysteem beschrijven
2. Je kunt de energiestroom door een ecosysteem beschrijven

Voedselketen

Een voedselketen geeft de voedselrelaties in een ecosysteem weer. De voedselketen geeft aan hoe een reeks populaties met elkaar verbonden zijn. 

Voedselweb

• In een ecosysteem lopen diverse voedselketens door elkaar
• De diverse voedselketens vormen dan een voedselweb

• Planten beschermen zichzelf tegen vraat van insecten d.m.v. signaalstoffen. De signaalstoffen worden opgevangen door de planten in de omgeving die vervolgens gifstoffen produceren tegen de insecten.

Van individu tot ecosysteem

individu: 1 dier/plant

populatie: de organismen van 1 soort

levensgemeenschap: alle organismen in een bepaald gebied

ecosysteem: biotische en abiotische factoren in bepaald gebied

Energiestromen

• Elke schakel in een voedselketen heet een trofisch niveau.
• In het eerste niveau bevinden zich de autotrofen. Zij produceren organische stoffen uit anorganische stoffen d.m.v. fotosynthese.
• De autotrofen worden daarom de producenten genoemd.
• De overige trofische niveau's worden consumenten genoemd.

Om de positie binnen de voedselketen aan te geven wordt in de trofische niveau's van de consumenten aangegeven in welke orde ze zitten.

• De 1e groep consumenten worden de consumenten van de 1e orde genoemd. De 2e groep consumenten van de 2e orde etc. 

Consument 3e orde

Consument 2e orde

Consument 1e orde

Producenten

Fytoplankton

Kleine vissen

Leguaan

Slang

Toppredator

Energiestromen

• Opbouw van organische moleculen uit kleinere moleculen wordt assimilatie genoemd.
• Bij assimilatie wordt energie vastgelegd.
• De afbraak van grote organische moleculen naar kleine moleculen wordt dissimilatie genoemd. 
• Bij dissimilatie komt energie vrij. 
• Producenten kunnen glucose vormen vanuit anorganische stoffen. Dit noemen we koolstofassimilatie. 
• Bij voortgezette assimilatie wordt van glucose nog grotere organische stoffen gevormd zoals vetten, eiwitten en koolhydraten.
• Voor voortgezette assimilatie hebben planten en dieren mineralen nodig

Waar halen producenten de energie vandaan dat nodig is voor de koolstofassimilatie?

Wat is de chemische formule van fotosynthese?

+

+

H2O (water)

CO2 (koolstofdioxide)

C6H12O6 (glucose)

O2 (zuurstof)

Energiestromen

Assimilatie

Dissimilatie

Verbranding

Opbouw

van o.a. glucose

Fotosynthese

Afvaleters

• Dode resten van organismen kunnen worden gegeten door afvaleters (detrivoren). 
• De afvaleters zijn net als alle andere dieren consumenten in de voedselketen.

Reducenten

De overgebleven dode resten worden door bacteriën en schimmels (reducenten) afgebroken tot anorganische stoffen (koolstofdioxide, water, mineralen). Dit proces heet mineralisatie. Producenten hebben de mineralen weer nodig voor de assimilatie. Reducenten sluiten dus de kringloop.

Kringloop van stoffen

Piramiden en stromen in ecosytemen

De organismen per trofisch niveau kun je weergeven in een ecologische piramide.

In de afbeelding zie je het aantal organismen en het totale gewicht van alle organische stoffen (Biomassa) per trofisch niveau.

Piramide van aantallen

Piramide van biomassa

Energiestroom

• In een voedselpiramide wordt een deel van de biomassa doorgegeven aan het volgende trofische niveau.
• Bij iedere stap gaat energie verloren door dissimilatie, afgestorven weefsel en onverteerd weefsel (ontlasting).

Grondsoorten

zand

klei

veen

löss

Zand

zand  = verweerd steen

gemengd met organisch materiaal geschikt voor landbouw

grijze tot gelige kleur

nat zand plakt niet aan je handen

Niet geschikt voor planten- en groenteteelt.

-

Zand is geschikt voor de teelt van bloembollen (bv lelies) en maïs. 

+

Huiswerk

Maak opdracht 14 t/m 21 in de online methode

Leerdoelen:

1. Je kunt de voedselrelaties en de informatienetwerken in een ecosysteem beschrijven
   
2. Je kunt de energiestroom door een ecosysteem beschrijven

Voedselweb/

voedselnet

Piramide van biomassa

piramide van biomassa

energie verlies

• bij verbranding in cellen komt energie vrij voor dit organisme
• afvalstoffen verdwijnen uit de keten (andere keten)
• de bouwstoffen worden verder gegeven 

Ons ecosysteem

Onderdelen

Planten:  Kick, Rhidian, Danee en Zoey

Dieren: Lies, Linn, Lindsy, Lieke en Anne

Omgeving: Stijn, Niek, Daan en Lale

Samen: klimaatverandering

Planten

Welke planten komen er in het gebied voor?

Welke planten zijn aangeplant, welke komen van nature voor

Hoe verspreiden de planten zich

Welke omgeving hebben deze planten nodig

Welke planten zijn eetbaar?

Dieren

Welke dieren komen er in het gebied voor?

Hoe leven de dieren samen in het gebied? Wie eet wie?

Hoe planten de dieren zich voort? 

Welke omgeving hebben de dieren nodig?

Maakt dit de dieren sterker of zwakker naarmate de aarde opwarmt?

Omgeving

Waaruit is de bodem opgebouwd?

Wat is de zuurtegraad in het gebied

Waardoor wordt dit beïnvloed

Hoeveel licht schijnt er in het ecosysteem

Waar komt het water vandaan?

In kaart brengen

Je hebt een aantal soorten gevonden
Zoek op internet (of je camera) plaatjes van deze soorten (planten en dieren team) en print ze uit
We tekenen het ecosysteem op een groot blad (omgeving team)
Plaatjes in het ecosysteem plakken (op de juiste plek)
Daarna maken we de kaart van 50 jaar later