Alle werkwoordsvormen

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Welkom!

Lesprogramma:

1. werkwoordspelling: alle vormen.

2. lezen 

Lesdoelen

Aan het eind van deze les...

• kan jij onderscheid maken tussen de verschillende werkwoordsvormen: 
• persoonsvorm 
• voltooid deelwoord
• onvoltooid deelwoord 
• bijvoeglijk gebruikt (on)voltooid deelwoord
• gebiedende wijs

Een keuze..

Gosse: zodra we starten met het onderdeel 'bijvoeglijk naamwoord' doe je even mee.

Dan mag je nu verdergaan met de opdrachten:

Cursus 7 Spelling, alle opdrachten van par. 1 t/m 3

Stroomschema pvvt

Stroomschema pvvt

Maar...

.. wat nou als het geen persoonsvorm is?

Voltooid deelwoord

• Een voltooid deelwoord begint vaak met ge- / ver- / be- / ont-.
  

• In een zin met een voltooid deelwoord staat altijd een ander werkwoord (hulpwerkwoord) --> hebben / zijn / worden.

Voltooid deelwoord

Verschil pv & voltooid deelwoord

Onvoltooid deelwoord

• De situatie / handeling is nog steeds bezig (= onvoltooid)

• Een onvoltooid deelwoord spel je als infinitief + d:

       >     Zingend

       >      Lopend

       >      Huilend

Bijvoeglijk naamwoord

Van voltooide en onvoltooide deelwoorden kun je een bijvoeglijk naamwoord maken: een gelopen race, een lopende band.

• Regel: een -e achter het woord. Spel het bn zo kort en eenvoudig mogelijk: de verbrande hand; de vergrote kamer (niet vergrootte)
• Soms moet je voor de uitspraak -tt of -dd schrijven: het bekladde behang
• Voltooide deelwoorden die op -en eindigen veranderen niet als je ze als bijvoeglijk naamwoorden gebruikt. De -n blijft dus staan: de gelopen race (niet: de geloopte race)

BN: voltooid & onvoltooid

Voltooid: de deur is geverfd

onvoltooid: lopend belt hij zijn moeder

de geverfde deur

de gewonnen wedstrijd

het  belastende bewijs

een lopend vuurtje

Gebiedende wijs

• Zinnen met een opdracht/bevel erin.
• In zinnen met een gebiedende wijs staat geen onderwerp!

• Ik-vorm (tt): Luister naar je leraar. / Kijk goed uit!/ Doe de deur dicht. / Pas op!

Importwerkwoorden (1)

• Engelse werkwoorden die in het Nederlands gebruikt worden, vervoeg je alsof het Nederlandse werkwoorden zijn.
• Gebruik voor het voltooid deelwoord de verlengproef, 

       bijv. Ik heb vooral gerelaxt.  ;   Heleen heeft gisteren nog gejogd.

• Laat de Engelse uitgangs-e staan, als je uitspraakproblemen krijgt:
  

       bijv. breakdancen – hij heeft vroeger gebreakdancet.

       bijv. gamen - Zij heeft vandaag nog gegamed.

Importwerkwoorden (2)

• Spel het onvoltooid deelwoord als infinitief + d(e) 

       bijv. Een zware blessure fakend schreeuwde de spits het uit.

     

• Spel het bijvoeglijk naamwoord zo kort mogelijk:

       bijv. pamperen - De gepamperde jongeren.

       

       

Laat ook hier de uitgangs-e staan, als je uitspraakproblemen krijgt: 

bijv. faken - De gefakete blessure.

Zelf aan de slag

Maak Cursus 7, par. 2 en 3 (alle opdrachten).

Ben je klaar?

1. Huiswerk ander vak afmaken.

2. Lezen in je lit. roman

onvolledige zinnen

Zinnen zonder persoonsvorm of onderwerp worden soms gebruikt om een tekst dynamischer te maken. ‘Zinnen’ van slechts enkele woorden zijn informeel. 

In columns en andere vlotte teksten komen ze wel voor, maar in zakelijke teksten zijn ze in de meeste gevallen niet zo op hun plaats.

In wervende teksten bijvoorbeeld wordt dat weleens gedaan, als bewuste stijlkeuze. 

- Natuur is belangrijk. Voor u. Voor mij. Voor ons allemaal.

- Sommigen doen hun best te slagen. Om hun ouders te plezieren. Voor een baan.

- Anderen doen nauwelijks hun best. Want geen zin.

Een nieuw werkwoord

De oudste werkwoorden in het Nederlands zijn sterke werkwoorden = klinkerverandering in de verleden tijd. 

Modern Nederlandse werkwoorden zijn altijd zwak. De Kofschip-regel dus.

Dat betekent dat je zelfs bij het vervoegen van een onbekend en nieuw werkwoord de spelling kunt vaststellen: je volgt gewoon de regels van de werkwoordspelling!

Bedenk zelf een nieuw werkwoord en maak de vervoeging

• Geef in woordenboekstijl de betekenis van dit werkwoord. (bijvoorbeeld: ver·bin·den (verbond, heeft verbonden) 
• Laat zien hoe het vervoegd moet worden.
• Geef twee voorbeeldzinnen met het nieuwe werkwoord waarin het op verschillende vormen wordt gebruikt.