5.3

• Scheikunde
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

phet.colorado.edu

§5.2 Reactievergelijkingen opstellen

Leerdoelen

• Je kunt de systematische naamgeving gebruiken om een naam of molecuulformule van een stof te noteren.
• Je kunt de reactievergelijking van een verbrandingsreactie opstellen.
• Je kunt een reactievergelijking opstellen op basis van een omschrijving.

Het periodiek systeem

Systematische naamgeving

• Waarom hebben we een systematische naamgeving bedacht voor atomen en moleculen?
• Chemici gebruiken afspraken om met elkaar te communiceren. 
• Ze willen ingewikkelde zaken zoals reacties en stoffen kort kunnen beschrijven. 

We kennen verschillende uitgangen

Laatste element in de formule	uitgang
O	oxide
Cl	chloride
S	sulfide
F	fluoride
I	jodide
P	fosfide

Er zijn verschillende telwoorden

getal	telwoord
1	mono
2	di
3	tri
4	tetra
5	penta

MONOrail, MONOpoly

TRIangel

TETRis

PENTAgon

Welke regels gelden er?

• Het telwoord komt voor de naam van het element
• Het telwoord mono laten we weg voor het eerste element
• Bij metaaloxiden geef je een naam zonder telwoorden  
• Bijvoorbeeld  Na₂O = natriumoxide
• Bij een verbinding tussen Cl, S, F, I en P hoef je geen telwoord te gebruiken, maar het mag wel. 
• Als de naam van een stof eindigt met 1 O dan schrijf je monoxide ipv mono-oxide        (koolstofmonoxide)

Triviale namen

-water (diwaterstofmonoxide)

-keukenzout (natriumchloride)

-natronloog (natriumhydroxide)

Zie de Binas

Stappenplan systematische naamgeving (b.v S₂F₅)

1.  Noteer de cijfers uit de formule met daarbij het juiste telwoord
2. Noteer de symbolen en de juiste naam erachter
3.  Zet de telwoorden en namen in de juiste volgorde achter elkaar

Stappenplan systematische naamgeving (b.v S₂F₅)

1.  Noteer de cijfers uit de formule met daarbij het juiste telwoord
2. Noteer de symbolen en de juiste naam erachter
3.  Zet de telwoorden en namen in de juiste volgorde achter elkaar

2: di  

5: penta

Stappenplan systematische naamgeving (b.v S₂F₅)

1.  Noteer de cijfers uit de formule met daarbij het juiste telwoord
2. Noteer de symbolen en de juiste naam erachter
3.  Zet de telwoorden en namen in de juiste volgorde achter elkaar

2: di                S: zwavel

5: penta       F: fluoride

Stappenplan systematische naamgeving (b.v S₂F₅)

1.  Noteer de cijfers uit de formule met daarbij het juiste telwoord
2. Noteer de symbolen en de juiste naam erachter
3.  Zet de telwoorden en namen in de juiste volgorde achter elkaar

2: di                S: zwavel           dizwavelpentafluoride

5: penta       F: fluoride

Geef de systematische naam van 

P2Cl5

Geef de systematische naam van 

NO2

Stappenplan molecuulformule (b.v. trizwavelpentachloride)

1. Noteer de naam van de elementen met het symbool erachter
2. Zet het bijbehorende cijfer achter het telwoord 
3. Zet de symbolen met de juiste index in de goede volgorde achter elkaar

Stappenplan molecuulformule (b.v. trizwavelpentachloride)

1. Noteer de naam van de elementen met het symbool erachter
2. Zet het bijbehorende cijfer achter het telwoord 
3. Zet de symbolen met de juiste index in de goede volgorde achter elkaar

zwavel: S                                     

chloride: Cl      

Stappenplan molecuulformule (b.v. trizwavelpentachloride)

1. Noteer de naam van de elementen met het symbool erachter
2. Zet het bijbehorende cijfer achter het telwoord 
3. Zet de symbolen met de juiste index in de goede volgorde achter elkaar

zwavel: S           tri: 3                            

chloride: Cl      penta: 5

Stappenplan molecuulformule (b.v. trizwavelpentachloride)

1. Noteer de naam van de elementen met het symbool erachter
2. Zet het bijbehorende cijfer achter het telwoord 
3. Zet de symbolen met de juiste index in de goede volgorde achter elkaar

zwavel: S           tri: 3                              S3Cl5

chloride: Cl      penta: 5

Geef de molecuulformule van distikstofmonoxide

Geef de molecuulformule van fosforpentabromide

Verbrandingsreacties

stappenplan reactievergelijking opstellen

Stap 1: Lees de beschrijving van de reactie (eventueel: markeer de reagerende stoffen)

Stap 2: Noteer de beginstoffen en noteer de reactieproducten

Stap 3: Zet de beginstoffen en reactieproducten in een reactieschema (woorden)

Stap 4: Vervang de stofnamen door molecuulformules

Stap 5: Maak de reactievergelijking kloppend

Voorbeeldopdracht 4 (boek) 

Bij de productie van ijzer in een hoogoven reageert 500 kg ijzeroxide (Fe2O3) met koolstof. De reactieproducten zijn ijzer en koolstofmonoxide. Hoeveel kg ijzer wordt er geproduceerd?

Vragen

Aan de slag

Maak de opgaves bij paragraaf 5.2 in de ONLINE methode.