6.2 Het oog

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Thema 6 Waarneming en gedrag

6.2 Het oog

Noem voorbeelden van externe en interne prikkels.

Wat houden de volgende termen in:
- drempelwaarde
- adaptatie

Leerdoelen

• Je kunt de delen van een oog beschrijven en hun functie toelichten.
• Je kunt de beeldvorming door ooglenzen beschrijven en de pupilreflex toelichten.
• Je kunt de bouw en werking van het netvlies beschrijven en toelichten hoe je diepte kunt zien.

Het oog

125 miljoen zintuigcellen

verstelbare lens

2 miljoen neuronen

Bouw en bescherming

• Wenkbrauwen en wimpers: bescherming tegen stof en zweet
• Harde oogvlies: bescherming binnenkant
• Traanklieren: bescherming tegen uitdroging/reiniging - staat in verbinding met traanbuizen en neusholte
• Oogkassen: bescherming met vet erin

• Hoornvlies: licht kan oog binnenvallen

1. Iris: gekleurde gedeelte (pigment)
2. Pupil: groter of kleiner oiv spieren iris

Doorsnede

(Binas 87C1+2)

• Glasachtig lichaam: gelei

Binnen harde oogvlies

• Vaatvlies: bloedvaten
• Netvlies: lichtreceptoren -> gele vlek
• Blinde vlek: oogzenuw

Licht -> lens -> receptoren netvlies -> impulsen -> sensorische neuronen -> gezichtcentra grote hersenen -> verwerking = beeld rechtopstaand en ware grootte

Accomoderen

Scherp beeld op het netvlies door veranderen vorm van de ooglens

Straalvormig lichaam met kringspieren (accomodatiespieren)

• Veraf: kringspieren ontspannen, lensbandjes gespannen - de ooglens is plat 
• Dichtbij: kringspieren trekken samen, lensbandjes ontspannen - de ooglens is bol

Lichtbreking

Bij overgang van ene naar ander medium (gas, vloeibaar, vast)

F = brandpunt (hier komen lichtstralen bij elkaar)

f = brandpuntsafstand

Positieve lens: bol -> buigen lichtstralen naar elkaar toe = convergeren (f = positief)

Negatieve lens: hol -> spreiden lichtstralen = divergeren (f = negatief)

v = voorwerpafstand

b = beeldafstand

Beenvissen kunnen hun ooglenzen in de richting van het netvlies trekken = kleinere beeldafstand

Amfibieën kunnen hun ooglenzen naar de voorkant van hun ogen trekken = grotere beeldafstand

Oogafwijkingen

Bijziend

Oogbol te lang/hoornvlies en lens breken lichtstralen te sterk af -> correctie = holle (-) lens

Verziend

Oogbol te kort/ hoornvlies en lens breken lichtstralen niet voldoende af -> correctie = bolle (+) lens

Het huiswerk deel 1

Bestudeer blz. 70 t/m 77.

Maken + nakijken opdr. 7 t/m 15.

Pupilreflex

Het netvlies

Binas tabel87C3

Pigmentcellen: absorbeert licht = bescherming zintuigcellen

Lichtreceptoren (Binas 27A)

• Staafjes: over hele netvlies (niet gele vlek), lage prikkeldrempel = contrasten waarnemen -> onscherper
• Kegeltjes: hogere drempelwaarde, rood/groen/blauw, vooral in gele vlek = kleuren en details waarnemen -> scherp

Donkeradaptatie en nachtblindheid

De staafjes zijn veel gevoeliger voor licht dan de kegeltjes,

oftewel: de staafjes hebben een lagere drempelprikkel dan de kegeltjes

want; 1 vs. 10^3 microlux 

Stereoscopie (diepte zien) - Binas tabel 87C4

Optisch chiasma

Leerdoelen behaald??

• Je kunt de delen van een oog beschrijven en hun functie toelichten.
• Je kunt de beeldvorming door ooglenzen beschrijven en de pupilreflex toelichten.
• Je kunt de bouw en werking van het netvlies beschrijven en toelichten hoe je diepte kunt zien.

Het huiswerk deel 2

Bestudeer blz. 77 t/m 81.

Maken + nakijken opdr. 17 t/m 21.