1/2 H1 §2: Kiezen we voor vrijheid of meer gelijkheid?

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

H1: Parlementaire democratie

§2: Kiezen we voor meer 

vrijheid of meer gelijkheid?

Planning

1. Bespreken
   
2. Introductie §2
3. Leerdoel(en)
4. Aan de slag
5. Volgende les

Next up?

1. Bespreken
2. Introductie §2
3. Leerdoel(en)
4. Aan de slag
5. Volgende les

10 min.

SOMtoday

• Lees > totstandkoming politieke beslissing
• Maak opdr. 8, 10 en 13 op pagina 13 t/m 15.

dilemma.secure.malmberg.nl

Next up?

1. Bespreken
2. Introductie §2
3. Leerdoel(en)
4. Aan de slag
5. Volgende les

10 min.

WERKVORM

Wat weet je al over 'stemrecht' in Nederland?

WERKVORM

WAT GAAN WE DOEN

____________________________________________

• Jullie gaan allemaal staan.
• Je krijgt een kaartje met een personage.                   Dit kaartje houd je geheim!
• Er worden vijf jaartallen beschreven. 
• Jullie maken telkens voor dat jaartal de keuze of het personage op je kaartje toen mocht stemmen of niet.   Zo ja: dan ga je zitten.                                                 Zo nee, dan moet je blijven staan.
• Vertel de klas wat voor eigenschappen je     personage heeft als je wél mocht stemmen. 

HERHALING

Als gevolg van de wetenschappelijke revolutie

Het verstand is belangrijk en moet 

goed gebruikt worden door iedereen.  

• Mensen horen vrij te zijn en mensenrechten te hebben.

• Scheiding van kerk, staat en rechtspraak. 
• Meer macht voor het volk.

De Verlichting        vanaf ±1700

Mensen krijgen steeds meer kritiek op de willekeur, uitbuitingen en machtsmisbruik van koningen, de Kerk en de adel            LIBERALISME

1789: Verklaring rechten mens & burger

1798: Staatsregeling Bataafse Volk

1775: Verklaring Onafhankelijkheid

Nederland krijgt een grondwet

en wordt dan een:

constitutionele (=grondwet)

monarchie (= land met vorst)

"Macht van de monarch 

ligt vast in de grondwet"

Wij leven in 2024 in basis nog steeds volgens de grondwet van 1815.

NL | BE | LU

Revolutiejaar 

1848

De liberalen komen tot de conclusie:

"Alles is weer hetzelfde als vóór de Franse Revolutie!"

Overal weer koningen en ondanks 'grondwetten' weinig democratie

           2e poging om te komen tot vrijheid (= liberalisme), ook in Nederland ...

Grondwet 1848

• Thorbecke (= een liberaal!)

• Nederland wordt een parlementaire democratie.
• Een klein deel van de burgers koos elke 4 jaar het parlement       (= de volksvertegenwoordiging).
• Ministers voeren         parlementaire besluiten uit.

LIBERALISME

liberté  |     egalité    |      fraternité    

vrijheid | gelijkheid | broederschap

• Nederland heeft tot 1887 censuskiesrecht.
• = bepaalde belastingbijdrage levert kiesrecht.
• 'No taxation without representation'. 

• Kiesrecht: De 'middenklasse' = de 'rijke mannen'.
• Maar ... de meeste mensen zijn arme arbeiders ...

SOCIALISME 

(& FEMINISME)

Grondwetswijziging 1887 (= het 'rubberen artikel').

= Kiesrecht op basis van: 

"kenteekenen van geschiktheid en maatschappelijke welstand."

Kieswet 1896: stemrecht verkrijgbaar op de volgende gronden:

• het betalen van een bepaald bedrag aan belastingen
• het bezit van een bepaald bedrag aan spaargeld
  
• het behaald hebben van bepaalde examens
• het ontvangen van een bepaald bedrag aan loon
  
• het bezit van een woning

SOCIALISME 

(& FEMINISME)

Grondwetswijziging 1887 (= het 'rubberen artikel').

= Kiesrecht op basis van: 

"kenteekenen van geschiktheid en maatschappelijke welstand."

Kieswet 1896: stemrecht verkrijgbaar op de volgende gronden:

• het betalen van een bepaald bedrag aan belastingen
• het bezit van een bepaald bedrag aan spaargeld
  
• het behaald hebben van bepaalde examens
• het ontvangen van een bepaald bedrag aan loon
  
• het bezit van een woning

• 1917: algemeen  (mannen) kiesrecht
• 1919: ook vrouwen   mogen stemmen

Cliphanger

Waarom hebben we een grondwet?

Als

eerst

Daarna

Daarna

Als

laatst

Thorbecke schrijft een nieuwe grondwet

Vrouwen krijgen actief kiesrecht

Mensen met kentekenen van geschiktheid mogen stemmen

Algemeen kiesrecht 

Next up?

1. Bespreken
2. Introductie §2
3. Leerdoel(en)
4. Aan de slag
5. Volgende les

10 min.

Leerdoel(en)

• Je kunt de belangrijkste waarden achter het liberalisme, de sociaaldemocratie en de christendemocratie uitleggen.

Kernbegrippen:

• politieke stromingen
• ecologisme

Next up?

1. Bespreken
2. Introductie §2
3. Leerdoel(en)
4. Aan de slag
5. Volgende les

10 min.

Aan de slag

1. Maak opdracht 1 t/m 3 op pagina 16. 
2. Lees de leertekst op pagina 17 t/m 19.                            (tot: Links of rechts?)
3. Maak opdracht 1 t/m 4 op pagina 21.
4. Optioneel: Lees de leertekst van §1.                      (vanaf: Wie lost het probleem op?)

Next up?

1. Bespreken
   
2. Introductie §2
   
3. Leerdoel(en)
   
4. Aan de slag
5. Volgende les (§2, SOM)

05 min.