TH1 - periode 3 - steden

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• mavo, havo
• Leerjaar 1

Hoofdstuk 1;  paragraaf 2 - 3 - 4

Verstedelijking - Steden in Nederland

H1.2 Verstedelijking in Nederland

We spreken van een stad als:

• minimaal 50.000 inwoners
• mensen wonen dicht op elkaar
• stedelijke functies: 
  - voorzieningen
  - veel soorten werk
  - veel aanbod aan huizen
  - veel vervoer naar buiten de stad

https:

Begrippen:

• Verstedelijking / Urbanisatie
• Suburbanisatie            ------>
• Bevolkingsdichtheid
• Forens
   ------>

Verstedelijking of urbanisatie

Nieuwe landbouwmachines op het platteland betekende minder werk.

Veel mensen trokken naar de steden waar wel werk was. 

Die groei van steden noemen we verstedelijking of urbanisatie.

Urbanisatieproces

urbanisatie-suburbanisatie-re-urbanisatie

Wat betekent het allemaal?

urbanisatie/

suburbanisatie

Centrale stad trekt bewoners aan

Agglomeratie: stad met aangegroeide dorpen

Suburbanisatie leidt tot:

Stadsgewest: stad en dorpen met verbindingen/samenwerking

Stedelijk gebied: aan elkaar vast gegroeide stadsgewesten

De Nederlandse stad.

Verstedelijkingstempo

Percentage waarmee de verstedelijkingsgraad jaarlijks toeneemt.

Paragraaf 3: Nederlandse stadswijken

De opbouw van een Nederlandse stad

1. Binnenstad
2. 19e eeuwse wijken
3. Hoogbouwwijken ('60 en '70)
4. Laagbouwwijken ('70 en '80)
5. Vinex-wijken

1. Binnenstad

Nauwe straatjes met winkels en cafés. 

Er wonen niet veel mensen. 

Stadcentrum

1. Ontstaan Middeleeuwen (1100)
2. Kenmerken:
   - Smalle straatjes
   - Kronkelende wegen
   - Vaak kerk en marktplein
   - Resten oude stadsmuur

2. 19e eeuwse wijken

Gebouwd tussen 1800 en 1900

Krappe woningen, veel huizen op een klein gebied

- Goedkopere woningen

- Veel jongeren/studenten en niet-westerse allochtonen

De arbeiderswijken

1. Ontstaan na 1850 (fabrieken)
2. Dicht bij het centrum
   - vaak direct rond centrum
   - vroeger lagen daar fabrieken
   
3. Vrij kleine woningen
4. Vrij duur (door ligging) 
5. Weinig groen

Vooroorlogse wijken

1. Ruime huizen, minder dicht op elkaar.
2. Liggen tegen de arbeiderswijken aan. 
3. Daarbuiten liggen de naoorlogse wijken.

3. Hoogbouwwijken

Gebouwd in jaren '60-'70

Flats met lage huren; armere mensen

- Wijken zien er soms verwaarloosd uit

De naoorlogse wijken 

• Woningnood
• 1950 - 1970
• Voornamelijk jonge gezinnen
• Vaak hoogbouw

4. Laagbouwwijken

Gebouwd in jaren '70-'80

- Veel woonerven

- Huizen zijn hier wat duurder

Jaren 70 wijken

• Luxere huizen
• Veel eengezinswoningen
• Grotere huizen
• Vaak met veel groen en eigen tuinen.
• Rust en veiligheid 
  (vb. vaak een woonerf)

5. Vinex-wijken

Gebouwd rond 2000

- Nieuwbouw

- Villa's, maar ook huurwoningen

Nieuwbouw

• Verste van stadskern af
• Vaak in de buurt van of direct aan de grote wegen
• Grote huizen
• Rustig met veel speelruimte en veel openbaar vervoer.

stadscentrum

arbeiderswijken

naoorlogse wijken

nieuwbouwwijken

jaren-`70-wijken

vooroorlogse wijken

Maak de volgende zin af:
"Hoe verder van het centrum af...."

H 1.4

Steden en hun omgeving 

Stad en platteland

Vroeger een duideijke scheiding tussen stad en platteland. 

De stad heeft invloed op het platteland rondom de stad, noemen we overgangsgebied. 

Stedelijke uitbreiding 

De stad slokt de omliggende dorpjes op. 

VB. Heerlen / Hoensbroek

Noemen we een agglomeratie

Ertussen: overgangsgebieden

Stedelijk netwerk 

stadsgewest

^{De dorpjes erom heen hebben een sterke relatie met de grote stad in het midden. Voor: voorzieningen, werkgelegenheid ed.} 

stedelijk netwerk

Stadsgewesten komen steeds dichter bij elkaar te liggen. Er zijn nauwe contacten tussen. 

Agglomeratie

Aan elkaar vast gegroeide stad en dorpen

Dit komt door het verstedelijken van een bepaald gebied. 

Maastricht - Heerlen

Rooterdam - Den Haag - Amsterdam 

Hengelo - Enschede 

Eindhoven - TIlburg 

Groningen - Assen 

Arnhem - Nijmegen

Welk begrip?

1. Stad
2. Agglomeratie
3. Stadsgewest
4. Stedelijk gebied

Een gebied met weinig bebouwing en veel open ruimte noem je?

1. Stad
2. Verstedelijking
3. Landelijk gebied
4. Agglomeratie

Als stadsgewesten (bijna) aan elkaar vastgegroeid zijn noem je dat?

1. Agglomeratie
2. Landelijk gebied
3. Een stedelijk gebied
4. De Randstad

Een kenmerk van een landelijk gebied is?

1. Er zijn veel voorzieningen
2. Verstedelijking
3. Agglomeratie
4. Er zijn weinig voorzieningen

Hoe noem je Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht samen?

1. Stadsgewest
2. De Randstad
3. Agglomeratie
4. Het Groene hart

Welk begrip?

1. Stad
2. Agglomeratie
3. Stadsgewest
4. Stedelijk gebied

Welk begrip?

1. Stad
2. Agglomeratie
3. Stadsgewest
4. Stedelijk gebied

Andere vormen van
verstedelijking

voorbeeld hierboven:
gated communities

Vorm 1: 
Geplande steden

Er is niet altijd een historische binnenstad.

Bijv. Geplande steden. Deze steden zijn eerst getekend en daarna gebouwd. Ze kennen geen historische binnenstad en zijn relatief jong. 

Kenmerken: geplande stad

> Vaak rechtlijnige plattegronden

> Relatief jonge steden

> Wegen zijn breed en recht
> Vaak letterlijk op een tekentafel gemaakt
> Voorbeelden in Nederland: Lelystad en Almere

Flevoland 

Almere 

Vorm 2: De Medina

In Arabische landen. Het oude stadscentrum noem je daar de medina. Vaak ommuurd. Buiten de muren ligt het nieuwe centrum. 

Medina in Fés

Fés

Vorm 3: Gated Communities

= vrij vertaald --> Een gemeenschap binnen poorten.

Gated Communities

Kenmerken:
- In landen waar een groot verschil is tussen arm en rijk.
- Rijke mensen wonen in wijken met muren, toeganspoorten, beveiliging en camera's. 

- Reden is veiligheid en status 

- Nadeel: raakt vervreemd van rest van bevolking en leven dus gescheiden (segregatie) 

Gated Communities

Door de enorme criminaliteit gaan de rijken samen wonen in woonwijken. Hieromheen wordt een hek gebouwd en de bewoners betalen gezamenlijk de beveiliging. Dit worden gated communities genoemd, oftewel omheende gemeenschappen. Hoewel de meeste gated communities zich bevinden in de rijke buurten (zie kaart), kunnen ze dus ook ontstaan vlakbij arme buurten of favela's. Ze zijn immers afgescheiden van armere wijken (zie foto).

Omdat de overheid zich vanaf de jaren '80 heeft teruggetrokken en zich minder heeft bemoeid met stedelijke planning, kregen projectontwikkelaars meer ruimte om plekken voor de rijken te ontwikkelen. Daardoor werd er wel minder geregeld voor de armere groepen, waardoor die vaak op de slechtste plekken kwamen te wonen.

Gated communities vind je dus vooral in rijkere buurten (maar soms ook in armere buurten) en naast grote uitvalswegen. Hierdoor kunnen de inwoners zich makkelijk verplaatsen door de stad.

!

Vorm 4: Sloppenwijken 

Sloppenwijken

Kenmerken: 

- Vaak aan bestaande wijken vastgebouwd door bewoners

- Vaak gemaakt van afval en alles wat men kan vinden
- Niet gepland door gemeente en dus illegaal
- Vaak gesloopt door gemeente of stad, soms toegestaan

- Pure armoede