Algemene oncologie

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Algemene oncologie

Leerdoelen

Je kunt uitleggen 

• Hoe de celgroei in het lichaam kan ontsporen.
  
• Wat de eigenschappen zijn van goed en kwaadaardige tumoren.
  
• Op welke manier kankercellen zich kunnen verspreiden in het lichaam.
  
• Welke onderzoeken nodig kunnen zijn om de diagnose kanker te stellen.
• Op welke manieren kanker kan worden voorkomen of in een vroeg stadium opgespoord kan worden.

Terug naar de basis...

Hoe ziet een cel er ook alweer uit?

Opdracht: 

1. Teken in tweetallen een cel 
2. Benoem wat er in de cel zit met de functie (denk aan celmembraan, cytoplasma, celkern, celorganellen, chromosomen)

Celwand

Andere naam = celmembraan​

​

• grens binnen/buiten cel 
• uitwisseling stoffen met omgeving

Cytoplasma

Cytoplasma = werkplaats van een cel​

Water 70% + vet, eiwit, koolhydraat, vitamine, ​zuurstof, mineralen​

In het cytoplasma zitten celonderdelen = organellen​

Voeren celstofwisseling uit. 

Elk organel eigen taak

Celkern

De meeste cellen hebben een celkern = informatie voor leven

​

23 paren (= 46 chromosomen)​

=> 22 normaal​

=> 1 ‘geslachtschromosoom’​
 

Elke lichaamscel bezit een kern behalve de rode bloedcel.

Ook cellen met meerdere kernen zoals spiercellen en cellen van skelet

Chromosomen

Bevatten DNA​

Erfelijke eigenschappen​

​

​

Terug naar de basis...

CELDELING

Opdracht

1. Zet bij de plaatjes 1 tm 5 van volgorde
2. Beschrijf per plaatje in je eigen woorden wat er gebeurd

Welke risicofactoren
vergroten de kans
om een gezwel te krijgen?

erfelijke factoren. 

virussen. 

chemische stoffen. 

straling. 

voedingsgewoonten. 

Overgewicht 

roken. 

alcohol. 

hormonen als oestrogeen, progesteron en testosteron. 

Risicofactoren 

Leeftijd 

Roken en alcoholgebruik

UV straling

Genetische aanleg

Aanraking schadelijke stoffen (zoals asbest)

Obesitas

Celdeling, waar gaat het mis?

• Chromosomen zijn tijdens het delingsproces erg gevoelig voor beschadiging. 
• Bij beschadiging ontstaat een cel met heel andere eigenschappen (DNA mutatie). 
• Reactie van lichaam = opruimen!
• Gebeurd dit niet: Afwijkende groei in weefsel 

Waar treden beschadigingen op?

• Vooral snel delende cellen gevoelig voor beschadigingen Hierdoor meer kans op fouten

• Dus vaak in huid, spijsvertering, luchtwegen, geslachtsorganen en beenmerg
• Niet snel delende weefsels: zenuw, spier, hart weefsel

Benigne tumor​

• Goedaardig = Benigne​
  
• Langzaam groeiend
• Expansieve groei (​de gevormde cellen dringen omliggende weefsel niet binnen)
• Zaait niet uit​
  
• Bijna nooit dodelijk

Kunnen wel klachten geven (naast slokdarm problemen met slikken/in hersenen omliggende weefsel in verdrukking)

Voorbeelden benigne tumor

• een wrat op de huid
  
• een poliep in de darm
  
• een vleesboom in de baarmoeder.
  
• een knobbel van vetweefsel (lipoom)

Benigne tumor

• Kan wel druk geven omliggend weefsel
• Kan uitgroeien tot maligne tumor (bijv. poliep darm)

Maligne tumor

• Kwaadaardig = Maligne​
  
• Snel groeiend
• Infiltratieve groei​ (agressieve doorgroei in omringend weefsel)
• Onregelmatig oppervlak
• Zaait uit = metastasen ​
  
• Zonder behandeling uiteindelijk dodelijk

Groei kwaadaardige gezwellen

Infiltratie. Agressieve doorgroei in omliggende weefsels en organen. De functies van verschillende weefsels raken verstoord

Hematogene metastasering. Groeit door in bloedvaten rondom het weefsel. In andere organen groeien deze cellen weer uit tot dochtergezwellen

Lymfogene metastasering. Via de lymfe die door het weefsel stroomt, bereiken de kwaadaardige cellen de lymfebanen. De kwaadaardige cellen blijven steken in de eerstvolgende lymfeklieren. 

Naamgeving

Goedaardige gezwellen:​

Latijnse weefselnaam +oom 

(behalve melanoom)

Naamgeving kwaadaardige tumoren​

Van dekweefsel (huid / slijmvliezen / klierweefsel) = 

Latijnse weefselnaam + carcinoom​

Van steunweefsel (bindweefsel / spier / botten) = 

Latijnse weefselnaam + sarcoom

Opdracht

1. Zet de namen op de volgende sheet onder het juiste kopje:
2. Zet vervolgens erachter waar het zich bevind

Benigne  (goedaardig)                                  Maligne (kwaadaardig)

  

Naamgeving

1. basaalcelcarcinoom
2. mammacarcinoom
3. fibrosarcoom
4. myosarcoom
5. lipoom
6. lymfosarcoom
7. adenoom
8. plaveiselcelcarcinoom
9. osteosarcoom
10. coloncarcinoom

Diagnostiek

• Biopt​
  
• Bloedonderzoek ​
  
• Beeldvormend onderzoek ​(CT, MRI, röntgen, echografie, PET scan)

- Is het kanker? ​           - Is het goedaardig of kwaadaardig? ​

- Welk type is het? ​     - Hoe ernstig is het? 

Onderzoek en behandeling zijn volgens protocol obv wetenschappelijk onderzoek. 

adjuvante behandeling: een toegevoegde behandeling die wordt uitgevoerd na een curatieve behandeling, (bv chemo na operatie)

Preventie

Opdracht:

1. Maak 2 tallen
2. Ga op zoek naar 8 symptomen, onderzoeken of preventieve manieren, waarbij je kanker vroeg kunt opsporen. 
3. Schrijf deze uit en vertel in je eigen woorden waarom deze manier kan helpen kanker vroeg op te sporen

-elk zweer die niet snel geneest (mond)

-elke langdurige blijvende heesheid, hoest (mogelijk met bloed in opgehoest slijm) en slikklachten;

-elke onverklaarbare verandering in een voorheen normaal ontlastingspatroon, bloedverlies en/of slijm;

-elke zwelling of elk knobbeltje dat pijnloos is, in bijvoorbeeld borst, zaadballen, hals, oksel, lies, 

-nieuwe of duidelijk veranderende huid, moedervlekken of wrat in vorm, omvang, kleur en/of die gaan jeuken of bloeden;

-elk ongewoon vaginaal bloedverlies of abnormale afscheiding tussen twee menstruaties;

-elke verandering bij het plassen zoals moeilijker kunnen plassen, vaker moeten plassen, pijn bij het plassen of bloed in de urine;

-elke blijvende klacht van maag of darmen;

-elk gewichtsverlies zonder directe aanleiding.

-bevolkingsonderzoek (borstkanker, uitstrijkje, 

Preventie maatregelen:

Preventie maatregelen

• elk zweer die niet snel geneest (mond)
  
• elke langdurige blijvende heesheid, hoest (mogelijk met bloed) en slikklachten;
  
• elke onverklaarbare verandering in een ontlastingspatroon, bloedverlies en/of slijm;
  
• elke zwelling of knobbeltje dat pijnloos is, in bv borst, zaadballen, hals, oksel, lies,
  
• nieuwe of duidelijk veranderende huid, moedervlekken of wrat in vorm, omvang, kleur en/of die gaan jeuken of bloeden;
  
• elk ongewoon vaginaal bloedverlies of abnormale afscheiding tussen twee menstruaties;
  
• elke verandering bij plassen (moeilijker of vaker plassen, pijn bij plassen of bloed in urine;
  
• elke blijvende klacht van maag of darmen;
  
• elk gewichtsverlies zonder directe aanleiding.
• bevolkingsonderzoek (borstkanker, uitstrijkje, darmonderzoek)

Thieme meulenhoff

Pathologie, hoofdstuk 4 'gezwelleer'. 

Opdrachten maken