VMBO - bronnen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Bronnen

Tekstbronnen\beeldbronnen.

Wat moet je op je examen kunnen met bronnen:

Tekstbronnen

1. Informatie uit een een bron halen
2. Representativiteit
3. Bruikbaarheid
4. Betrouwbaarheid

Informatie uit een bron halen

Stappenplan bronnen lezen:

1 Wat voor soort tekst is dit?

2 Wat weet je over de maker?

3 Wanneer en waar is de bron geschreven?

4 Hoe zou je de inhoud van de tekst kort samenvatten?

5 Voor wie is deze tekst bedoeld? Waarom is deze tekst geschreven?

6 Wat voor soort bron is dit?

Stap 2: wat kan je concluderen?

1 Geeft de schrijver vooral feiten of geeft hij vooral meningen?

2 Op welke bronnen baseert de schrijver zich?

3 Bij welke sociale, culturele of politieke stroming hoort de schrijver? Wat heeft hij te maken met het onderwerp / de opdrachtgever / de doelgroep?

4 Had de schrijver er belang bij om feiten te verdraaien?

5 Wat wil de schrijver met de tekst bereiken?

Oefenvraag

Gebruik bron 12.

2p 21 De liefde van de vrouw voor Stalin is opmerkelijk. 

Toch is haar liefde voor Stalin wel te verklaren door een 

onderdeel van de politiek die Stalin gevoerd heeft.

 Geef eerst met behulp van de bron aan waarom de liefde van de

vrouw voor Stalin opmerkelijk is.

 Noem daarna zonder de bron een onderdeel van de politiek van

Stalin waarmee deze opmerkelijke liefde verklaard kan worden.

Doe het zo:

De liefde van de vrouw is opmerkelijk, omdat …

Een onderdeel van de politiek van Stalin is … 

Antwoord

maximumscore 2

Voorbeeld van een juist antwoord is:

• De liefde van de vrouw is opmerkelijk, omdat zij Stalin (als de leider van het land) niet de schuld gaf van allerlei misstanden / zij ondanks alles/alle berichten over misdaden positief bleef over Stalin 1

• Een onderdeel van de politiek van Stalin is (één van de volgende): 1

 dat er (door de propaganda / persoonsverheerlijking) sprake was van indoctrinatie (of een voorbeeld daarvan).

 dat er sprake was van censuur (door het weglaten van informatie hierover).

 dat er sprake was van gratis sociale voorzieningen en onderwijs.

 dat er wettelijke gelijkstelling van mannen en vrouwen was.

 de overtuiging dat de communistische partij (onder leiding van Stalin) het land/de wereld zou verbeteren. 

Representativiteit

Geldt iets voor 1 iemand? 

Of geldt dit voor de hele/ een grote  groep?

Voorbeeld vraag representativiteit

Betrouwbaarheid

Vragen om de betrouwbaarheid vast te stellen..

1. Was de persoon erbij zelf bij? Zelfde plaats?
2. Leefde de persoon in die tijd?
3. Heeft de persoon het meteen opgeschreven?
4. Heeft de persoon er belang bij om de waarheid anders te vertellen? / is deze persoon objectief?
5. Kon de persoon dit zelf hebben ervaren of heeft hij dit van iemand anders?
6. Wordt de bron gecontroleerd door een totalitaire overheid?
7. Komt het uit een wetenschappelijk boek / is het gebaseerd op meerdere bronnen?

Vraag 1

Antwoord

Voorbeeldvraag 2 betrouwbaarheid

Een journalist schrijft in een protestantse krant een artikel met de titel ‘Een bijeenkomst van socialisten’ (1896):

“Nog nooit vonden tijdens een openbare bijeenkomst zulke walgelijke situaties plaats. Van deze situaties doe ik hier uitgebreid verslag. Toen een voorstel werd besproken, begonnen de mensen op de tribune de voorzitter uit te schelden met de woorden ‘Ellendeling! Machtswellusteling! Vuile hond!’ Stokken en hoeden vlogen door de zaal. Met de grootste moeite kon de voorzitter de mensen kalmeren.”

Stel, je doet onderzoek naar socialistische bijeenkomsten rond 1900 en je vindt deze bron. Je twijfelt of de bron betrouwbaar is of niet.

Geef één argument waar uit blijkt, dat dit een betrouwbare bron kan zijn voor jouw onderzoek.

Geef ook één argument waaruit blijkt, dat dit een onbetrouwbare bron kan zijn voor jouw onderzoek.

Antwoord vraag 2 - betrouwbaarheid

Betrouwbaar, want de journalist is een ooggetuige / een tijdgenoot / bij het congres aanwezig

Onbetrouwbaar, want de journalist geeft (als journalist van een protestantse krant/als tegenstander van de socialisten) een gekleurd verslag van de bijeenkomst / hij bekijkt het vanuit zijn eigen (protestantse) perspectief

Vraag 3 betrouwbaarheid

Een Sovjetsoldaat vertelt in 2003 over de Slag om Stalingrad:

Ik herinner me dat het een prachtige, heldere ochtend was. Die dag begonnen de Duitsers de strijd met een gigantische luchtaanval. Ik zag wel tweeduizend vliegtuigen die de stad bombardeerden. Veertigduizend inwoners van Stalingrad kwamen daarbij om. 'De barbaarse aanval', zo noemen we de aanval nog altijd, omdat de bommen zo duidelijk gericht waren tegen onze burgers.

Stel: je doet onderzoek naar de Slag om Stalingrad en je vindt dit verslag. Je twijfelt of het verslag betrouwbaar is of niet.

Geef een argument waaruit blijkt dat dit een betrouwbaar verslag is.

Geef ook een argument waaruit blijkt dat het verslag onbetrouwbaar is.

Antwoord - vraag 3 betrouwbaarheid

.Betrouwbaar, omdat de verteller een ooggetuige/tijdgenoot is/bij de slag (als militair) aanwezig was

Onbetrouwbaar, omdat de verteller (belangrijke) feiten kan zijn vergeten / zich de gebeurtenissen (onbewust/opzettelijk) anders kan hebben voorgesteld / er veel tijd verstreken is tussen de gebeurtenis en het verslag daarover / de verteller partijdig is

Bruikbaarheid

Vraag 1- over bruikbaarheid

Een boekje uit de Sovjet-Unie, vertaald in het Nederlands (1955):

Onze geleerden schrijven nieuwe hoofdstukken in het gouden boek van de Sovjet-wetenschap. De Sovjet-wetenschap staat in dienst van de vrede. Een voorbeeld hiervan is de eerste elektrische centrale ter wereld die op atoomkracht werkt.

Stel: je maakt een werkstuk over de Koude Oorlog. Je hebt onderzoeksvragen bedacht.

Bij welke onderzoeksvraag is de bron bruikbaar?

A Hoe werd propaganda gebruikt tijdens de Koude Oorlog?

B Hoe werkte de containment-politiek in de praktijk?

C Wat was de omvang van het Sovjet-leger?

D Wat was het verschil tussen invloedssferen in Europa?

Vraag over: Bruikbaarheid & betrouwbaarheid

Een beschrijving uit 1966 over Abraham Kuyper:

Hij heeft zich volledig aan de schoolstrijd gegeven. Hij vond dat het onderwijs niet aan de staat zou moeten worden toevertrouwd maar aan de ouders. Het christelijk onderwijs moest voortaan wel door de overheid worden betaald. Hij kwam op voor de 'kleine luyden'. Ik zie hem als een geschenk van God voor ons protestanten.

Stel, je doet onderzoek naar de emancipatie van de protestanten rond 1900 in Nederland. De bron over Kuyper is niet helemaal betrouwbaar, maar wel bruikbaar voor je onderzoek. 

Noem één reden waarom de bron niet helemaal betrouwbaar is voor dit onderzoek. 

Noem ook één reden waarom de bron wel bruikbaar is voor dit onderzoek.

Doe het zo:  

De bron is niet helemaal betrouwbaar voor dit onderzoek, omdat … (noem een reden). 

De bron is wel bruikbaar voor dit onderzoek, omdat … (noem een reden). 

Antwoord - vraag 1 over bruikbaarheid

De bron is niet helemaal betrouwbaar voor dit onderzoek, omdat (één van de volgende): 

− de schrijver niet objectief is /  Kuyper bewondert /  zijn mening over Kuyper geeft ('een geschenk van God')/ tot dezelfde godsdienstige groepering hoort als Kuyper ('ons protestanten'). 

− de schrijver er ongeveer een halve eeuw later pas over schrijft.

De bron is wel bruikbaar voor dit onderzoek, omdat 

-de tekst informatie geeft over de rol van Kuyper (als oprichter/partijleider van de ARP) in de schoolstrijd (als onderdeel van de emancipatie van protestanten)

Zoek nog meer examenvragen over bronnen en oefen ermee!

Www.examenkracht.nl