Leesles / theorie doornemen

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Welkom!

Leg alvast klaar:

• je leesboek;
  
• je leerwerkboek deel B
• je schrift en pen.

Les 5

Toets lezen

Paar theorievragen over 3.3, 4.3 en/of 5.3

1.3 en 2.3 is je basis

Teksten met vragen zoals in de lessen is geoefend.

Schema's achterin je boek: 

alle signaalwoorden en tekstverbanden!

Planning

Volgende week: geen les Nederlands?

Start met leren/oefenen voor de toets.

Week 23: 

les 1: vragen stellen

les 2: toets

Betogende tekst (p. 170 A-boek)

Vaak heeft een betoog een driedeling:

• inleiding: onderwerp en mening
• kern: argumenten voor die mening
• slot: conclusie of samenvatting

Hoofdgedachte: mening van de schrijver, meestal met daarbij zijn/haar belangrijkste argument.

Vraag je steeds af: ben ik het eens met de schrijver, met zijn mening, met zijn argumenten?

Havo

Neem de LessonUp door

Studiewijzer

Leren voor de toets

Vwo

Meedoen met uitleg

Begrippen

Argument: informatie waarmee de schrijver wil bewijzen dat zijn mening juist is. (feit/mening)

Tegenargument: argument van iemand met andere mening over hetzelfde onderwerp

Weerlegging: extra argument om het tegenargument onderuit te halen / ontkrachten

oordeel, opvatting, mening, stelling

Oefening voor vwo (studiewijzer)

Boek: vwo/gymnasium 2a

Bekijk/maak van paragraaf 3.3: opdracht 15 en 16 bij tekst 3

Antwoorden studiewijzer bij toets lezen

1.3 lezen

• leesstrategieën
• herkennen tekstverbanden (en 1 nieuwe)
• benoemen tekstdoelen, tekstsoorten en tekstvormen
• herkennen titels en benoemen onderwerp
• benoemen hoofdgedachte

Verkennend lezen 

Vanaf nu ook elke eerste zin van alle alinea's.

Nauwkeurig lezen 

Onderwerp, tekstsoort, tekstdoel, opbouw, bron/schrijver.

Tekstdoel, -soort en tekstvorm

Tekstdoel is altijd een werkwoord. De schrijver wil ...

tekstdoel	uitleg	tekstsoort	vorm
informeren	de lezer informatie geven	informerende tekst	verslag
overtuigen	de lezer overtuigen (mening)	betogende tekst	boekbespreking
activeren	de lezer iets laten doen	activerende tekst	advertentie
amuseren	de lezer vermaken	amuserende tekst	stripboek

Titel

Inleiding

Tussenkopje

Tussenkopje

Onderwerp: 

fietslicht

Deelonderwerp:

fietslamp aan in het donker

Deelonderwerp:

fietsverlichtings-actie doelgroep

Deelonderwerp:

boete fietsen zonder lamp

Alinea 2

Alinea 3

Alinea 1

Hoofdgedachte

Het belangrijkste wat de schrijver zegt. Zoek deze in inleiding en/of slot van de tekst. De hoofdgedachte geeft meestal in één of twee zinnen kort weer waar de tekst over gaat.

2.3 lezen

• Soorten informatieve teksten
• Herkennen soorten interviewverslagen
• Functies inleiding en slot
• Samenvattend tekstverband herkennen

Tekstopbouw: inleiding

- aandacht trekken 

- het onderwerp benoemen of omschrijven

- de aanleiding noemen

- de centrale vraag stellen 

- een mening geven

- een samenvatting geven 

Tekstopbouw: slot

- conclusie

- samenvatting

- advies

Leerdoelen 3.3 Lezen  (p. 172)

• Ik weet wat een betogende tekst is. (herhaling)
• Ik weet wat argumenten zijn.
• Ik kan de leesstrategie kritisch lezen toepassen.
• Ik kan het tekstverband oorzaak en gevolg herkennen.

Kenmerken betogende tekst

Vaak heeft een betoog een driedeling:

• inleiding: onderwerp en mening
• kern: argumenten voor die mening
• slot: conclusie of samenvatting

Hoofdgedachte: mening van de schrijver, meestal met daarbij zijn/haar belangrijkste argument.

Vraag je steeds af: ben ik het eens met de schrijver, met zijn mening, met zijn argumenten?

Argumenten

Een argument is informatie waarmee de schrijver wil bewijzen dat hij gelijk heeft, dat zijn mening juist is. Een argument kan zowel een feit als een mening zijn.

• Ik vind Groningen een leuke stad, want je kunt er goed winkelen.

• Ik vind Rotterdam groter dan Ommen, want er wonen meer mensen. 

Wat overtuigd meer: een feit of een mening?

Kritisch lezen

Doel: beoordelen of de inhoud van de tekst overtuigend is. 

Hoe?: door beoordelende vragen te stellen bij de argumenten, tegenargumenten en weerleggingen.

Dus: is de schrijver deskundig, is de informatiebron betrouwbaar en is de informatie waar.

Leesstrategie: kritisch lezen

Feit als argument:

• Is dit waar? Is dit echt zo gebeurd?
• Hoe komt de schrijver aan die informatie? Onderzoek?

Mening als argument:

• Vind ik dit overtuigend? Klopt het met wat ik zelf vind?
• Klopt dit met wat ik heb ervaren? Hoe waarschijnlijk is dit?

Toon: neutraal, spottend, formeel.

Denk aan de signaalwoorden en ...

 tekstverbanden!

Leerdoelen 4.3 Lezen (p. 21)

• Activerende tekst herkennen.
• Beeld en opmaak in teksten herkennen.
• Het tekstverband middel en doel herkennen.
• Het voorwaardelijk tekstverband herkennen. 

Activerende teksten (tekstsoort)

• Doel: activeren, lezer moet in actie komen

door iets te kopen of oproep om lid te worden/meedoen

• Informeren en overtuigen met argumenten 

• Tekstvormen: reclame, advertenties, folders e.d

Beeld en opmaak (p. 22)

- Opmaak (vorm van de tekst): verdeling tekst over de pagina, lettertype en lettergrootte, gebruik van kleur

- Beeld kan een foto, plaatje of afbeelding zijn. Functies:

1. aandacht trekken
2. illustratie bij de tekst
3. voorbeeld bij de tekst
4. informatie toevoegen die niet in de tekst staat

Twee soorten reclame

Commerciële reclame --> overhalen om iets te kopen.

Ideële reclame -->  maatschappelijk doel --> gedrag of opvatting van mensen veranderen.

Doel – middel

om ... te, 

daarmee, 

waarmee, 

opdat

Voorwaardelijk

als, wanneer, 

indien, mits, 

tenzij, op voorwaarde dat

Leerdoelen 5.3  (p. 93)

• Je weet wat een beknopte en schematische samenvatting is. Je weet hoe je deze kan schrijven.
• Je kent de volgende vaste tekststructuren:

1. verklaringsstructuur
2. voor- en nadelenstructuur
3. probleem-oplossingsstructuur

Theorie (soorten samenvattingen)  p.93

Samenvatting = 

zo beknopt mogelijk informatie geven over de inhoud van een tekst.

- Beknopte samenvatting

- Schematische samenvatting

Beknopte samenvatting 

• samenvatting hoofdzaken
• hele zinnen
• signaal- en verwijswoorden

Theorie (beknopte samenvatting)

Vaste structuur nr. 1:

•  Tekst met verklaringstructuur

Inleiding: Welk verschijnsel wordt behandeld?

Kern: Wat zijn redenen/oorzaken/verklaringen?

Slot: Welke verklaring is het belangrijkst / meest waarschijnlijk?

Theorie (beknopte samenvatting)

Vaste structuur nr. 2:

• Tekst met voor- en nadelenstructuur

Inleiding: Wat wordt beoordeeld?

Kern: Wat zijn de voordelen? Wat zijn de nadelen?

Slot: Wat is de conclusie?

Theorie (beknopte samenvatting)

Vaste structuur nr. 3:

• Tekst met probleem-oplossingstructuur

- Inleiding: Wat is het probleem?

- Kern: Wat zijn de oorzaken? Wat zijn de gevolgen?

- Slot: Welke oplossing(en) noemt de tekst?

Theorie (beknopte samenvatting)

Geen structuur?

Tekst die geen vaste structuur heeft

- Wat is het onderwerp?

- Wat zijn de deelonderwerpen en wat wordt erover gezegd?

Theorie (soorten samenvattingen)  p.93

Samenvatting = 

zo beknopt mogelijk informatie geven over de inhoud van een tekst.

- Beknopte samenvatting

- Schematische samenvatting

Schematische samenvatting p.96

• hoofdzaken: onderwerp, deelonderwerpen, belangrijkste informatie
• steekwoorden / korte zinnen
• signaalwoorden of tekens
• opsommingen

Voorbeeld

Herkennen van structuur

- Lees titel, tussenkopjes, inleiding en slot

- Wordt er een verschijnsel (b.v. aardbevingen) behandeld?

- Worden er voor- of nadelen van iets gegeven?

- Staat het woord "oplossing" in de tekst?