3.2 Wind, zeestromen en klimaat

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

3.2  Wind, zeestromen en klimaat

Terugblik

Wat is de link tussen de illustraties en de vorige les?
Kan je de illustraties uitleggen?  

bekijk je aantekeningen  

Illustratie 1

Illustratie 2

Illustratie 3

Waar is de albedo het grootst?

Regel = hoe lichter een oppervlak, hoe groter de albedo (hor meer straling wordt weerkaatst)

Regel = hoe lager de breedte, hoe hoger de temperatuur

Lesdoel(en)

Aan het einde van de les kan je:

• Hoe werkt de atmosferische circulatie?
  
• Hoe werkt de oceanische circulatie?
  
• Hoe ontstaan moessons?
  
• Wat zijn de kenmerken van de klimaten volgens het Köppensysteem en wat is de verklaring van hun voorkomen?

Wind

• Wind is de verplaatsing van lucht.
  
• Dat gebeurt door verschillen in luchtdruk. 

Onthouden: 

• evenaar = warm = stijgende lucht (L) 

• H = droog lucht, zonnig , warm of erg koud 

Teken een aardbol, & zet er lage '-'

 en hogedrukgebieden '+' in

01:10

Nu gaan we er 'cellen' bij tekenen. 

Let eerst goed op het filmpje. 

01:37

01:37

Windstromen

Wetten van Buys Ballot

Let op:
niet in een rechte lijn, maar met een afwijking

02:07

Schrijf op:

2 wetten van Buys Ballot:

• Wind waait altijd van HOOG naar LAAG
  
  
• Op het noordelijk halfrond heeft de wind een afwijking naar rechts, op het zuidelijk halfrond een afwijking naar links.
  (Met de wind in de rug). 

02:25

Zet de windrichtingen erin voor het zuidelijk halfrond

2 wetten van Buys Ballot:

• wind waait altijd van HOOG naar LAAG
  
  
• Op het noordelijk halfrond heeft de wind een afwijking naar rechts, op het zuidelijk halfrond een afwijking naar links.
  (Met de wind in de rug). 

Coriolis effect

• Aarde draait van west naar oost, het snelst bij de evenaar
• Afwijking naar rechts op noordelijk halfrond, afwijking naar links op zuidelijk halfrond

Animatie

Corioliseffect

De grote windsystemen

https://schooltv.nl/video/luchtstromen-op-aarde-van-hoge-naar-lagedrukgebied/

coriolis effect

Zelfstandig werken 

Terugblik 

Welke woorden horen op de plek van A, B, C en D? 

Evenaar versus ITCZ

Evenaar beweegt niet, is de 0 graden breedte lijn

ITCZ = lage drukgebied, dit beweegt 

1. door de scheve stand van de aardas verandert de breedtegraad waar de zon loodrecht instraalt. 

2. op de plek waar maximale instraling is, wordt de lucht warm, stijgt hij op en dus lage drukgebied

Evenaar = witte lijn

Evenaar = witte lijn

ITCZ = rode lijn

p.88

Paarse pijlen zijn passaten. 

Waaien van H naar L 
 

L = dus eigenlijk ITCZ, 
niet  perse de evenaar. 

Rode pijlen zijn moessons   

Waaien van H naar L, 

maar zodra ze de evenaar oversteken veranderen ze van richting.

Let op de tweede wet van Buys Ballot, 

Noord afwijking rechts

Zuid afwijking links   

moesson

zuidwest

moesson

Noorwest

Waarom komen er zulke heftige regenbuien voor  in India?
En wanneer gebeurt dat?

Hiervoor moet je weten: wat het windsysteem is (lucht circulatie) 

 

Moessonregens in Azië 

Oceanische circulatie

• Naast wind ook zeestromen erantwoordelijk voor verdeling van warmte
• Dezelfde afwijkingen (wet van Buys Ballot 2)

Noordelijk halfrond draait met wijzers van klok mee (rechts)

Zuidelijk halfrond tegen wijzers van klok in (links)

Oceanische circulatie

• Warme en koude zeestromen
   
• Let op: niet letterlijk warm of koud,
  
  maar hoger of lager dan je zou verwachten op die breedtegraad.  

p.89

Oceanische circulatie

• Warme zeestromen brengen warm water naar polen
   
• Koude zeestromen brengen koud water naar lagere breedten
   
• Effect op temperatuur:
  bijv.: warme zeestroom aangename temperatuur  in winter 

p.89

Invloed van zeestromen op klimaat

Systeem van Köppen

• Wereld opgedeeld in klimaatgebieden
• Vijf zones:
  A) Tropisch regenklimaat
  B) droog klimaat
  C) maritiem klimaat (zeeklimaat)
  D) continentaal klimaat(landklimaat) 
  E) koud klimaat 

Systeem van Köppen

Nog een paar belangrijke begrippen toevoegen...

              ITCZ = waar de zon loodrecht op de aarde schijnt. Dus deze plek verandert door het jaar heen, naar het noorden als wij zomer hebben, naar het zuiden als het daar zomer (en hier dus winter) is

ITCZ

De intertropische convergentie zone is het equatoriaal minimum (het lagedrukgebied bij de evenaar). Dit is de plek waar de zon loodrecht op de aarde schijnt. 

Noordoostpassaat

Wind die het hele jaar vanaf de subtropische hogedrukgebieden naar de evenaar waait. 

zuidoostpassaat

Wind die het hele jaar vanaf de subtropische hogedrukgebieden naar de evenaar waait. 

Westenwinden

Westenwinden

Poolwinden

Poolwinden

Wanneer is het passaat en wanneer moesson?

Wind waait altijd naar

1. de evenaar
2. naar het ITCZ= lage druk
3. naar het hoge druk gebied
4. naar het ITCZ= hoge druk

De ITCZ is een zone met...

1. hoge luchtdruk
2. lage luchtdruk

De ITCZ bevindt zich altijd tussen

1. 30 N.B. en 30 Z.B.
2. 23,5 N.B. en 23,5 Z.B.
3. 90 N.B. en 90 Z.B.
4. 30 N.B. en 23,5 Z.B.

De intertropische convergentiezone of kortweg de ITCZ is een ...

1. Hogedrukgebied met veel neerslag
2. Hogedrukgebied zonder neerslag
3. Lagedrukgebied met veel neerslag
4. Lagedrukgebied zonder neerslag

Wat is wind?

Wat zegt de Wet van Buys Ballot ?

Waardoor verschuift de ITCZ in juli naar het noorden en in januari naar het zuiden (blijft niet op de evenaar hangen)?

De ITCZ is geen recht lijn. Op de continenten verschuift de ITCZ meer naar het noorden (of Zuiden). Beredeneer waarom is dat zo?

Lesdoel(en)

Aan het einde van de les kan je:

• het verschil tussen hoge- en lageluchtdruk benoemen
  
  
• de luchtdrukverschillen en verschillende winden tekenen in de aarde en uitleggen waarom ze daar voorkomen.
  
  
• uitleggen hoe moessons ontstaan door het verschuiven van de ITCZ
  
  

Zelfstandig werken 

Maken van par. 3.2: opdrachten 

5,6,7bc

Zelfstandig werken 

Maken van par. 3.2: opdracht 8

Zelfstandig werken 

Maken van par. 3.2: opdrachten

 9,10, 

Hoe noem je de winden van 30 graden breedte naar de evenaar?

Passaten

Waarom een L bij de evenaar?

Warmt = opstijgende lucht

Waarom zakt de lucht van de evenaar rond de 30 graden breedte?

De warme lucht stijgt op  bij de evenaar en gaat hoog in de lucht opzoek naar een lage luchtdrukgebied. Hoog in de lucht koelt hij af, dan gaat hij dalen. Zo ontstaat een hoge drukgebied. 

Waarom verschuift de ITCZ?

Omdat de aarde schuin op z'n as staat, komt de zon niet altijd loodrecht op de evenaar. De ITCZ is het gebied waar de zon loodrecht binnenkomt. 

01:37

Windcirculaties

01:37

Woordenboek

Vul je persoonlijke woordenboek aan met de 

woorden die je nog niet kent:

Weer

Klimaat

Stralingsbalans

Invalshoek zon

Luchtdruk

Neerslag

Moesson

(aanlandige)wind

Buys Ballot

Corioliseffect

Passaat

ITCZ

Oceanische circulatie

Köppen