KT1 theorie module 2 HCDO les 1: nieren en urinewegen

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

KT1 theorie module 2 HCDO les 1: nieren en urinewegen

Programma

Welkom + Osiris

Vragen m.b.t. zelfstudie?

Theorie

Afsluiten + huiswerk --> volgende week opdracht!

Feitjes: 

• Je kunt prima met 1 nier leven
  
• Meer dan 16.000 mensen kampen in Nederland met nierfalen
  
• Als je nieren nog nauwelijks werken en een transplantatie niet (meteen) kan, heb je een kunstnier nodig om in leven te blijven. Dat heet dialyseren. Hoe dat gaat, kun je thuis in onderstaand filmpje bekijken
  

Nierdialyse

Nieren

• Latijn: Ren en meervoud: renes
  
• Functies:
  

 - Regulatie van de juiste hoeveelheid water

 - Regulatie van zouten en mineralen

 - Regulatie juiste zuurgraad (pH) in het bloed-

  - Uitscheiding van schadelijke/afvalstoffen

 - Handhaving van bloeddruk

 - Productie hormonen

Filteren van afvalstoffen, vocht en zout balans, hormonale functie

Kort samengevat:

Anatomie

• 11 cm lang, 7 cm breed en
  

  3 cm dik

• Roodbruine boonvormige
  
• Organen
  
• Ze liggen buiten het buikvlies
  

   (extra peritoneaal)

• De rechternier ligt lager omdat
  

     hij onder de zware lever ligt.

Urineweginfectie (UWI)

• Cystitis = blaasontsteking
  
• Vaker bij vrouwen dan bij mannen
  
• Darmbacterie komt in de blaas
  
• Vaker bij jonge vrouwen i.v.m. geslachtsgemeenschap
  
• Mannen op latere leeftijd
  
• Blaas minder krachtig en bekkenbodem + verzakking vrouwen
  

Symptomen UWI

• Onschuldige infectie  blaas ontstoken en daardoor geprikkeld
  
• Pijn onderbuik
  
• Vaak kleine beetjes plassen
  
• Loze aandrang
  
• Plassen pijnlijk
  
• Bloed bij de urine
  
• Troebele urine
  
• Stinkende urine
  

Diagnostiek

• Nitriet -> bacteriën produderen dit
  
• Diplside -> urinekweek -> in broedstoof of 24 uur bij kamertemperatuur -> bacteriegroei
  
• Sediment -> leuko’s en bacteriën tellen
  
• Opsturen naar lab voor kweek + resistentiebepaling (liefst ochtendurine) nadeel dat het langer duurt
  
• Behandeling met antibiotica
  
• Bij mannen en kinderen uitzoeken hoe het is ontstaan -> consult HA
  

Pyelonefritis

• Nierbekkenonsteking
  
• Wanneer urine maar 1 kant op stroomt -> urine loopt vanuit de blaas terug de nier in
  
• Soms is urolithiasis (niersteen) ook een oorzaak!
  
• Pijn zij, rug, aanvalsgewijs, koorts, ziek, misselijk, braken bij ook nierstenen kolieken
  
• Complicatie is urosepsis -> bacteriën bereiken bloed
  
• Vaak thuis behandeld
• Bij chronische pyelonefritis: controle NF -> niertransplantatie of nierdialyse

Bij een nierbekkenontsteking is het nierbekken ontstoken. Dit kan zo zijn bij 1 of bij beide nieren. Het komt door bacteriën.

Het nierbekken zit aan de onderkant van de nier. Het is een soort trechter. De nieren maken de plas. De plas stroomt vanuit het nierbekken via de urineleider naar de blaas.

Glomerulonefritis en glomerulopathie

• Ontsteking en aantasting van nierschors
  
• Oorzaak kan DM en HY zijn
  
• Glomerulonefritis kan auto-immuunziekte zijn (immuunsysteem keert zich tegen zichzelf -> goede cellen worden opgeruimd door lichaam)
  
• Symptomen: hematurie/proteïnurie, hoge RR kan oorzaak en gevolg zijn
  
• Bij slechte NF: moe, afvallen, jeuk, Kreat en ureum verhoogd
  
• Zorgen voor goede tensie!!
  

Urolitiasis

• Nierstenen
  
• Meer bij mannen dan vrouwen
  
• Zouten slaan in urinewegen neer -> te zien op röntgenfoto
  
• Pijn doordat urine niet goed kan passeren, komt in aanvallen, pijn naar lies, balzak, misselijk, braken, bewegingsdrang
  
• Complicatie is pyelonefritis
  
• Steentjes worden vaak uit geplast
  
• NSAID injectie soms vergruizen -> apparaat met schokgolven -> gruis wordt uit geplast
  

Nierinsufficiëntie

• Acuut en Chronisch nierfalen
  
• Acuut -> door ernstige acute oorzaken ontstaan vergiftigingen -> helft van de mensen overleeft dit niet. Bijv. ernstige brandwonden, hartfalen, ongeval
  
• Chronisch -> DM, HY, infecties, glomerulonefritis, cystenieren -> tekort aan erytropoëtine door -> leidt tot anemie -> Hoge tensie, eiwit in urine, in bloed veel afwijkingen -> aangepast dieet zout en eiwit (minder belasting nieren), medicatie of over tot dialyse/niertransplantatie
  

Dialyse

• Afvalstoffen en vocht worden uit lichaam verwijderd.
  
• Bloed wordt naar apparaat gepompt (3 maal per wk aantal uren)
  
• Bloed wordt gezuiverd door kunstnier
  
• Tussen behandelingen door voelt patiënt zich minder fit.
  

Urethritis

• Infectie van de plasbuis
  
• Klacht: branderigheid en pijn bij het plassen
  
• Vaak veroorzaakt door SOA -> chlamydia (waterig vocht uit plasbuis) of gonorroe/druiper (etterend)
  
• Diagnose door bloed of urine -> positief antibiotica
  
• Kan leiden tot verminderde fertiliteit
  
• Sexuele contacten van laatste half jaar informeren
  

Urine-incontinentie

Stress-incontinentie: bij drukverhoging als niezen, lachen springen -> bekkenbodem trainen bij fysio

Urge-incontinentie: plotselinge aandrang en plas niet op kunnen houden -> hele plas wordt verloren -> kan aandoening blaas, zenuwstelsel of bijwerking medicatie zijn -> blaastraining door steeds > 15 min plas uit te stellen -> geen medicatie voor tenzij blaastraining niet helpt bijv. oxybutynine, solifenacine (let op bijwerkingen als maag, obstipatie, suf, wazig zien, droge mond)

Incontinentiemateriaal

Incomateriaal: 

• Veel voorkomende vraag in HAP -> advies bij apotheek/andere verstrekker, let daar op! 
• Verzekeraar/vergoeding --> hoeveel mag er gebruikt worden
• Proefpakketjes

Enuresis nocturna

• >6 jaar en > 2 maal per maand in bed plassen
  
• Komt veel voor
  
• Primair (vanaf de geboorte)
  
• Secundair (na zindelijk weer in bed plassen) vaak psychosociale problemen de oorzaak -> mishandeling, echtscheiding, gezinssamenstelling, spanningen
  
• Plaswekker/kalender, soms medicatie desmopressine -> remt de urineproductie af
  

Uroloog

• Houdt zich bezig met ziekten en problemen van urinewegen
  

Verwijzing i.v.m.:

• Urolithiasis: nierstenen
  
• Recidiverende UWI’s 
• BPH benigne prostaat hypertrofie: goedaardige prostaatvergroting -> drukt plasbuis dicht -> druppelen, vaak er uit in de nacht
  
• Prostaatcarcinoom: prostaatkanker: RT + lab Prostaat is hard en bobbelig, zwaar ziekbed, vaak met metastasen
  

Vervolg Uroloog

• Incontinentie
  
• Erectiestoornissen: bloedvaten en zenuwen functioneren niet goed -> roken, alcohol, diabetes, psychisch of relatieprobleem -> vaak combinatie van factoren
  
• Nier-en blaaskanker: Wilmstumor bij kinderen, Grawitztumor bij volwassenen -> bloed plassen
  
• Zaadbalkanker -> pijnloze zwelling balzak bij jongvolwassenen
  

Aanvullend onderzoek urologie

Urineonderzoek

Bloedonderzoek

Echo van de blaas, balzak prostaat, nieren

Intraveneus urogram -> met contrastvloeistof urinewegen

Duplex echo penis -> bloeddoorstroom wordt gemeten

Renogram: scintigrafie van de nieren

Botscan -> ivm uitzaaiingen

Cystoscopie -> soort kijkonderzoek

CT, MRI

Urodynamisch onderzoek -> kracht urinestraal meten

Behandelingen

• Antibiotica/medicatie/voeding/leefregels
  
• Vergruizen nierstenen
  
• TURP transutherale resectie van de prostaat (afpellen)
  
• Neuromodulatie: door apparaatje wordt de zenuw van de maag darm geprikkeld
  
• Pessarium
  
• Chemo
  
• Nefrectomie
  
• Verwijderen zaadbal
  

Overactieve blaas

opeens heel nodig plassen, vaak naar toilet, urineverlies

blaas extra prikkelbaar

geen duidelijke oorzaak

Blaastraining - bekkenfysioltherapeut 

advies: medicatie wijzigen, afvallen, minder koffie, voldoende drinken

https://www.thuisarts.nl/overactieve-blaas/ik-heb-overactieve-blaas

Benigne prostaat hypertrofie

Goedaardig

Nachtrust

Kleine beetjes

Nadruppelen 

Prostaatkanker

Weinig klachten

Rectaal toucher + lab

Prognose

Metastasen

Er zijn drie patiëntcategorieën (zie stroomschema 1, stroomschema 2 en stroomschema 3)

 patiënten die om prostaatkankeronderzoek (PSA-meting) vragen

dragers van een pathogene BRCA2-kiembaanvariant

patiënten bij wie men prostaatkanker vermoedt met daarbij:

 een afwijkend rectaal toucher

 aanwijzingen voor (bot-)metastasen

Anamnese

Naar Volledige tekst ›

Vraag naar:

de achterliggende reden van het verzoek: mictieklachten; zorgen om seksueel functioneren, angst; prostaatkanker in de omgeving of in de media

het beeld dat de patiënt van prostaatkanker heeft.

Prostaatspecifiek:

klachten van botpijn (vooral in rug en heupen), continue pijn onafhankelijk van bewegen, algehele malaise, nachtzweten, onverklaard gewichtsverlies, neurologische uitvalsverschijnselen (vaak bilateraal), nachtelijke verergering van de pijn.

het voorkomen van kanker in de familie (vooral prostaat-, borst-, eierstok-, of alvleesklierkanker, bekende pathogene kiembaanvarianten zoals BRCA2)

Urineretentie

Achterblijven van urine in de blaas

Meegemaakt? 

Meten

Risico's

Acute prostatitis: snel ontstane klachten, perineale pijn, koorts en/of koude rillingen

Urineweginfectie: zie NHG-Standaard Urineweginfecties

Urethrastrictuur: mictieklachten bij lokaal trauma, urologische ingreep of urethritis in voorgeschiedenis

Prostaatcarcinoom: prostaat met asymmetrische vorm, onregelmatige consistentie, vaste nodus of noduli

Blaascarcinoom: hematurie, branderig gevoel of pijn bij het plassen en frequente mictie zonder urineweginfectie.

Torsio testis

Zaalbal draait om zaadstreng heen

Pijn, roodheid, braken/misselijk

Operatie binnen 4-6 uur

Spoed

Afronden + huiswerk

Volgende week:

Doornemen LessonUp

Opdracht maken

Eventuele vragen formuleren en mailen naar ibosma@deltion vóór maandag 2 juni 2025