Thema 5 B5 Gedrag

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Thema 5 

Waarneming, gedrag, regeling

B5

Gedrag

Wat gaan we doen?

• Herhalen B4
• Leerdoelen B5
• Uitleg B5: - Wat is gedrag?
  

                         - Motivatie + aangeboren en aangeleerd
                         - Sociaal gedrag + gedrag van mensen
                         - Observatie en interpretatie

• Maken opdracht 1 t/m 5 + nakijken
• Maken opdracht 6 t/m 8 (+9)
• Flitskaarten oefenen en Test Jezelf maken
• Differentiatie-opdracht: Samenhang opdracht 10
• Lesafsluiter B5

Leerdoelen B5

5.5.11 Je kunt uitleggen wat gedrag is.

5.5.12 Je kunt uitleggen waardoor gedrag wordt bepaald.

5.5.13 Je kunt het verschil benoemen tussen observatie en interpretatie van gedrag.

Alles wat een mens of dier doet, zoals lachen en naar iets kijken, is gedrag. Ook geluiden maken, slapen, geurstoffen afgeven en zelfs gewoon stilstaan zijn voorbeelden van gedrag.

Wat gaan we/jullie doen?

• Paar herhalingsvragen B4
• Thema 5 B5:
  

       - Wat is gedrag?

       - Motivatie

       - Aangeboren en aangeleerd

       - Sociaal gedrag

        - Observatie en interpretatie

• Tijd voor huiswerk
  
• Afsluiter (laatste minuten)

Impulsen gaan door uitlopers van zenuwcellen. In welke richting gaan deze impulsen?

1. Rode pijl
2. Blauwe pijl
3. Beide pijlen
4. Geen van beide

Als je weet dat het cellichaam van een zenuwcel buiten het centrale zenuwstelsel ligt, welk type is het dan?

1. Gevoelszenuwcel
2. Schakelcel
3. Bewegingszenuwcel
4. Kijkcel

Hoe lang kan een uitloper van een zenuwcel ongeveer zijn?

Wat is de naam van een signaal dat door zenuwen wordt verstuurd?
Een ......

1

2

3

4

Geluidsprikkels komen aan bij de oren

Zintuigcellen in het oor veranderen prikkels in impulsen

Impulsen gaan door zenuwen naar de hersenen

De persoon is bewust van het geluid

Wat is gedrag?

• Gedrag bestaat uit alle handelingen die met elkaar samenhangen en samen een doel hebben
• Gedragsketen: de verschillende handelingen volgen elkaar in een vaste volgorde op en het effect van de ene handeling leidt tot een volgende handeling.
• Een prikkel is een invloed uit de omgeving op een organisme.
• Reactie op een prikkel noem je een respons 

Voorbeelden

• Ogen zien snoep = uitwendige prikkel
• Dropje pakken en opeten = respons

• Kat ziet veertjes aan bewegende stok = uitwendige prikkel
• Probeert veertjes te pakken = respons

• Vogel voelt drang om voort te planten = inwendige prikkel
• Vogel zingt = respons

Wat is het denk je het nut van gedrag?

Waarom gedrag?

• Overleven

       - Voedsel zoeken

       - Gevaar ontwijken

• Voortplanting

       - paringsgedrag

• Contact met soortgenoten

       - Rangorde bepalen

       - Samenwerken

Motivatie

Verschillende soorten prikkels:

• Inwendig prikkel: een prikkel die in het lichaam ontstaat. 
• Uitwendige prikkel komt van buiten het lichaam en kun je via je zintuigen waarnemen. Je ziet en ruikt bijvoorbeeld versgebakken brood. 
• De motivatie: de bereidheid tot het verrichten van bepaald gedrag.

Als je al veel hebt gegeten, is je motivatie erg laag om nog een boterham te eten. De prikkel ‘ruiken van vers brood’ leidt dan niet tot eetgedrag. Maar als je honger hebt, is je motivatie om te eten hoog. Dezelfde prikkel, ‘ruiken van vers brood’, leidt dan wel tot een respons.

Motivatie en gedrag:
Wat zorgt ervoor dat je wel/niet een glas water drinkt?

Aangeboren / aangeleerd

• Gedrag is voor een deel aangeboren en voor een deel aangeleerd. 

• Aangeboren gedrag hoef je niet meer te leren. 

• Als gedrag ontstaat door leren, is dat aangeleerd gedrag.

Aangeboren

Aangeleerd

Melk drinken bij de moeder

Schrijven

Ademen

Gamen

Lopen (veulen)

Lopen (mens)

Huilen bij honger (baby)

Lachen

Zingen (vogels)

Zingen (mensen)

Sociaal gedrag

• Gedrag dat een reactie is op gedrag van een soortgenoot
• Signaal = prikkel of handeling bij sociaal gedrag

           - Leerling steekt hand op = signaal
           - Leraar spreekt leerling aan = respons 

• Signalen mensen: Lichaamshouding, gebaren, taal 
• Signalen dieren: kleuren, geluiden, geuren
• Door signalen is communicatie tussen soortgenoten mogelijk

Gedrag bij mensen

Mensen denken na over hun gedrag en 

Mensen beoordelen hun gedrag en dat van anderen aan de hand van normen en waarden.

  

• Waarden: de dingen die mensen belangrijk vinden in het leven. Eerlijkheid, respect, rechtvaardigheid en vrijheid
• Normen: gedragsregels op basis van waarden.  Bijvoorbeeld: 'Je mag niet stelen'
• Normen zijn gebaseerd op waarden.

Welke waarde hoort er bij bovenstaande norm: je mag niet stelen?

Observatie en interpretatie

• Het feitelijke gedrag dat je waarneemt – iemand steekt een hand op – noem je een observatie. 
• Wat jij denkt dat dit gedrag betekent, noem je de interpretatie.
• Bij een hond die kwispelt, is de observatie: de hond beweegt zijn staart op en neer.
• Interpretatie: De hond is blij (een andere interpretatie zou kunnen zijn: hij probeert een vlieg weg te jagen).

Huiswerk B5

• Maak nu verder opdracht 1 t/m 5 op je Ipad of in je boek
• Kijk de opdrachten 1 t/m 5 na en verbeter de fouten of vul aan!
• Maak daarna de opdrachten 6 t/m 8 (+9)
• Kijk ook deze opdrachten goed na!

• Oefen de flitskaarten en maak de Test Jezelf van B5

Klaar? 

Neem de Samenhang door en maak opdracht 10

Lever hier de foto('s) in van de samenvattingsopdracht 5

Lesafsluiter B4

5.5.11 Je kunt uitleggen wat gedrag is.

5.5.12 Je kunt uitleggen waardoor gedrag wordt bepaald.

5.5.13 Je kunt het verschil benoemen tussen observatie en interpretatie van gedrag.

Maak Test Jezelf!