H7 stoffen paragraaf 4

• Natuurkunde
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3,4

eindtermen examen

* Uitleggen wanneer een voorwerp zinkt, zweeft of drijft met behulp van dichtheid.

* Stoffen herkennen aan de hand van de volgende stofeigenschappen:

Fase, kleur, geur, oplosbaarheid in water, dichtheid, kookpunt/smeltpunt en geleiding van elektriciteit.

* Temperatuur, tijd en warmte op de volgende manieren gebruiken:

- het verband tussen de temperatuur en tijd toepassen

- absolute nulpunt

- omrekenen van waarden tussen temperaturenschalen in graden Celsius en Kelvin

* uitleggen welke gevaren het gebruik van sommige stoffen met zich mee brengt, hoe deze gevaren worden aangeven en hoe deze gevaren zijn tegen te gaan:

- lezen en gebruiken van veiligheidskaarten

- voorzorgsmaatregelen nemen:

* beschermingsbril

* labjas

* plastic handschoenen

- gifwijzer lezen

- pictogrammen:

* schadelijk / irriterend

* explosief

* bijtend

* ontvlambaar

* giftig

* niet mengen

* brandbevorderend

* Ten minste de volgende processen uit het dagelijks leven herkennen als een natuurkundig of scheikundig proces.

Natuurkundig: 

Fase-overgangen

Scheikundig: 

Voedselbereiding, roesten, verbranding, uitharden van beton, lijmen en carbid schieten.

H7 stoffen

paragraaf 4 chemische reacties

soorten reacties

chemische reactie

ontleden

chemische reactie of niet?

Een chemische reactie is een reactie waarbij je voor de reactie andere stoffen hebt dan na de reactie. Kortom voor de reactie heb je andere moleculen dan na de reactie. Een voorbeeld van een chemische reactie is bijv. de verbranding van aardgas (zie volgende dia)..

Bij een verandering van fase (een fase-overgang) veranderd weliswaar de toestand van een stof, maar niet de stof zelf, dit is dus GEEN chemische reactie, maar een fysische reactie kijk maar:

Stel je laat de stof water van fase overgaan (fysische reactie):

Ijs (water in de vaste fase) + warmte —> water (vloeibare fase)

je hebt dan voor en na de reactie dezelfde stof, namelijk water.

verbranden (van aardgas)

je kunt de verbranding van aardgas weergeven in een reactieschema. In een reactieschema staan de beginproducten voor de pijl. Deze beginproductem verdwijnen in de reactie en de atomen van de beginstoffen vormen nieuwe stoffen, de reactieproducten.

beginstoffen —> reactieproducten

voorbeeld:

Chemische reactie van het verbranden van aardgas in een reactieschema:

aardgas (CH4) + zuurstof (O2) —> koolstofdioxide (CO2) + water (H2O)

Volledige verbranding aardgas (chemische reactie)

ontleden

Wanneer je water (H2O) onder stroom zet, dan ontleed water in losse atomen 

(H-atomen en (O-atomen), zie de reactie hieronder:.

2 H2O —> 2 H2 + O2

Water —> waterstof + zuurstof

Ontleden van stoffen is het splitsen van moleculen van een stof, waarbij nieuwe moleculen of elementen ontstaan. Dit kan gebeuren door de stof onder stroom te zetten of door verhitting. (niet te verwarren met verbranden! bij verbranden is altijd zuurstof nodig en bij ontleden niet!) Ontleden is dus een chemische reactie, want de beginstof verdwijnt en er komen andere reactie producten voor terug. Bij ontleden is er altijd slechts 1 beginstof (1 soort stof voor de pijl).

corrosie

corrosie is een ander woord voor het aantasten van metalen onder invloed van stoffen in de lucht. Ijzer wordt bijv. aangetast door zuurstof en vocht. corrosie van ijzer is beter bekend onder de naam roesten. het laagje roest dat op ijzer ontstaat is poreus, dat wil zeggen dat deze stoffen gewoon door laat. water en zuurstof dringen dus door het roest laagje heen en ijzer wordt onder het roest ook aangetast tot het ijzer helemaal door geroest is. sommige metalen vormen een niet-poreus laagje bij het corroderen, neem bijv. het groene laagje corrosie op koper. koper rot dus niet door. Aluminium en lood rotten ook niet door, vanwege hun niet-poreuze corrosie laagje.

verbrandingsreacties zijn altijd chemische reacties, omdat de beginstoffen anders zijn dan de reactieproducten.

chemisch (er ontstaat een nieuwe stof /er ontstaat een gas, dus voor de pijl stond deze stof niet en na de pijl wel. Wanneer de beginstoffen anders zijn dan de reactieproducten, dan is een reactie een chemische reactie).

chemisch (verbrandingsreacties zijn chemische reacties, want de beginstoffen de brandstof en zuurstof worden omgezet in andere stoffen, namelijk water en koolstofdioxide. De beginstoffen zin dus anders dan de reactieproducten).

natuurkundig (uitzetten van gas betekent dat je nog steeds de zelfde stof hebt, alleen wordt de ruimte tussen de moleculen groter. De begin stof is hetzelfde als het reactieproduct)

Coert heeft gelijk, uitharden van een stof is een chemische reactie, omdat de stoffen voor de reactie anders zijn dan na de reactie. 

Uitharden beton:

natuurkundigproces, het gaat hier immers om een fase-overgang. De beginstof is precies hetzelfde als de reactieproducten

de temperatuur blijft constant, omdat de stof over gaat van fase. een faseovergang is een natuurkundig proces.

B

Femke smelt boter in een pan
Raoul steekt een papiertje in brand
Bij welke leerling/leerlingen vind een chemische reactie plaats?

1. Bij Femke
2. Bij Raoul
3. Bij allebei
4. Bij geen van beide

Shirley’s zet water onder stroom, waarbij het water ontleed
Sanne haar fiets is aan het roesten
Bij welke leerling/leerlingen vind een chemische reactie plaats?

1. Bij Shirley
2. Bij Sanne
3. Bij allebei
4. Bij geen van beide

Welk metaal vormt een poreuze corrosie laag?

1. Goud
2. Aluminium
3. Platina
4. Ijzer

Welk metaal kan NIET door rotten onder invloed van corrosie?

1. Goud
2. Lood
3. Zilver
4. Ijzer