2vd: les 69 morfemen en oude naamvallen

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Hallo 2Vd

Pak je spullen alvast (leesboek) en Nieuw Nederlands + schrift. Ga zitten volgens het klassenschema.

Wat gaan we doen vandaag?

• 10 minuten lezen
• Uitleg §4
• aan de slag met §4

week 24 les 1 - 2htvtb

• 10 minuten stillezen

• Uitleg §4 Morfemen
  

• Oefenen §4 Morfemen

Lesdoelen

Ik kan/weet

- wat morfemen zijn en welke functie die hebben

- wat oude naamvallen zijn

§4 Morfemen

Morfologie

= de studie naar de bouw van woorden

woordvorming= manier waarop we woorden maken

Morfeem

Morfeem = het kleinste betekenisdragende deel van een woord

Door het toevoegen van morfemen, verandert de betekenis van het woord.

• talentjes -> 
• talent  +  je  +  s
• talent=gave
• je= 
• kleine versie van het ZN (talent in dit geval)
• s= 
• meervoud van het ZN (talent in dit geval)

Samenstelling 

Bij een samenstelling combineer je twee woorden die ieder op zich ook weer uit meer woorden kunnen bestaan

bijv: deurbel-> deur + bel

Afleiding

bij een afleiding-> voeg voor- of achtervoegsel toe

on+juist = onjuist (voorvoegsel/prefix)

waar+heid = waarheid (achtervoegsel/suffix)

Verbuiging 

Verbuiging: Een morfeem wordt aan een bestaand woord toegevoegd, maar vormt geen nieuw woord

bijvoorbeeld: land + je. 

Denk ook bijvoorbeeld aan de vergrotende en de overtreffende trap bij een bijvoeglijk naamwoord, of meervoudsvormen en verkleiningen bij zelfstandige naamwoorden.

Vervoeging

Dit lijkt op verbuiging, maar wordt toegepast op werkwoordsvormen, bijvoorbeeld: loop + t. De betekenis van t is abstract en grammaticaal van aard, namelijk tweede of derde persoon enkelvoud.

gelede woorden -> bestaan uit meer morfemen

het woord dat het belangrijkste is binnen een geleed woord, noem je grondwoord -> talentjes

ongelede woorden-> bestaan uit één morfeem

vb groen, talent

morfemen en oude naamvallen/casus

Voorvoegsels (prefix) en achtervoegsels (suffix) zijn vormen van morfemen die een woord een andere betekenis geven.

Vroeger hadden wij in het Nederlands veel meer prefixen en suffixen. Daar zien we nu nog een aantal voorbeelden van terug in de vorm van oude naamvallen:

De heer des huizes; des avonds; op den duur; in de loop der tijd; ter waarde van

Naamvallen gaven de grammaticale functie van een woord aan. Dit zien we nu nog terug in het Duits.

Zelf oefenen

Cursus 4 §4

Wat: Maak van  §4 opdracht 1 t/m 3 p. 96-97 

Hoe:  Individueel, maar je mag op fluisterniveau overleggen met degene die naast je zit. 

Hulp: Theorie uit je boek of internet.

Tijd: 15 min.

Uitkomst: Geoefend met morfemen

Klaar?

lezen of ander huiswerk.

Lesdoelen

Ik kan/weet

- wat morfemen zijn en welke functie die hebben

- wat oude naamvallen zijn

Fijne dag!

Ruim rustig je spullen op en blijf zitten tot de bel gaat