Workshop Hoogbegaafdheid

• Filosofie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

        Programma

Wat is HB?                                              15 min

Breakout rooms                                   20 min

• Onderwijs en HBers
• Casuïstiek

Gezamenlijke afronding                   10 min 

Wat zijn kenmerken
van hoogbegaafdheid?

STELLING 1

Hoogbegaafdheid is uit te drukken in
een IQ score van 130 of meer.

1. WAAR
2. NIET WAAR

       HB is meer...

STELLING 2
Op een gemiddelde populatie heeft 10% van de leerlingen kenmerken die kunnen duiden op hoogbegaafdheid.

1. WAAR
2. NIET WAAR

        IQ

        HB op het Streek

Talentstimuleren.nl (SLO):

"Ongeveer 10% van alle leerlingen laat kenmerken zien die duiden op (hoog)begaafdheid. "

Torenkamertje in Wageningen:

"De hoogste percentages bevinden zich in Wageningen en Eindhoven"

STELLING 3

Hoogbegaafde leerlingen denken niet
alleen anders, ze 'zijn' anders.

1. WAAR
2. NIET WAAR

       Zijnsluik

       Zijnsluik

        Types HB lln

        Kenmerken

        Breakout time!

Zet even in de chat waar je voorkeur naar uit gaat:

1. meer theorie over HB

2. een gegeven casus en nadenken over je eigen leerlingen

        Samenvatting

• We hebben op school veel HB leerlingen
• Deze leerlingen hebben vaak een andere manier van les krijgen nodig
• Deze leerlingen denken niet alleen anders, ze zijn anders
• Als HB leerlingen 'onderpresteren', dan presteren ze niet naar onze verwachting op basis van het onderwijs dat wij aanbieden
• Deze leerlingen hebben een grotere behoefte aan ruimte, vertrouwen en verantwoordelijkheid

        Zelfsturende autonome lln

De ideale leerling in de klas. Haalt goede punten, gaat op zoek naar meer 

uitdagingen, durft te falen en wil steeds meer leren. Kan op een fijne 

manier zijn/haar eigen mening geven.

Is in de klas, in de school en buiten school succesvol.

Geef ook deze leerling voldoende aandacht en uitdagingen en comprimeer 

en verrijk de leerstof waar nodig. Bij een mentor kan deze leerling zijn/haar

hart ophalen en verder uitgroeien tot een zelfstandig persoon.

Wat zeggen onze leerlingen?

• HB’ers hebben vaak een groot rechtvaardigheidsgevoel. Als iets niet klopt of naar hun mening oneerlijk is, zullen ze niet makkelijk toegeven. Geef ze de tijd om iets uit te leggen en overleg samen met hen; probeer niet altijd aan je eigen mening vast te blijven houden.
  
• HB’ers kunnen snel informatie verwerken en vaak gemakkelijk dingen onthouden. De basisschool – en vaak ook de middelbare school – zijn erg makkelijk. Het kost weinig moeite om te leren voor een toets. Maar er komt een moment dat het niet meer zo makkelijk gaat. HB’ers moeten daarop voorbereid worden, door hen te leren leren.

Wat zeggen onze leerlingen?

• HB’ers begrijpen dingen snel. Daardoor kunnen vakken heel makkelijk zijn en kunnen ze hoge cijfers halen. Maar HB’ers halen niet altijd alleen maar hoge cijfers. Ze zijn niet overál goed in; verwacht niet meer van hen dan van andere kinderen. Ook kunnen vakken juist té makkelijk zijn, waardoor het zinloos voelt om nog huiswerk te maken of te leren voor een toets. Die demotivatie kan lagere cijfers als gevolg hebben. Geef HB’ers voldoende uitdaging, zodat ze zich minder vervelen/minder gedemotiveerd raken en alvast ervaren hoe het is als iets niet makkelijk gaat. Let op: die extra uitdaging moet in plaats van het “normale huiswerk”.

Wat zeggen onze leerlingen?

• HB’ers willen vaak nog meer dan andere mensen dat ze zelf kunnen bepalen óf ze iets gaan doen en hóe. Geef HB’ers – en het liefst ook andere leerlingen – vrijheid in hun huiswerk en projecten. Stel bijvoorbeeld meerdere manieren voor waaruit ze er één kunnen kiezen, of laat ze helemaal zelf weten hoe ze het gaan aanpakken. Durf te vertrouwen dat HB’ers zelf goed weten wat ze nodig hebben. Kijk niet alleen naar de cijfers of naar niet-HB’ers. HB’ers hebben bijvoorbeeld vaak géén herhaling nodig, wat andere kinderen vaak wel nodig hebben.

Wat zeggen onze leerlingen?

• Als HB’ers met docenten afspraken hebben gemaakt over bijvoorbeeld huiswerk, moeten die afspraken worden doorgegeven aan de docenten van het volgende schooljaar. Het kan heel vervelend zijn om elk jaar aan de docent te moeten bewijzen dat je het aankan.
  
• HB’ers kunnen zich eenzaam of onbegrepen voelen door niet-HB’ers, omdat ze anders denken. Daarom is het heel fijn als je met andere HB’ers kunt praten, mensen die ongeveer hetzelfde denken en in wie je sommige van jouw eigenschappen herkent. Dus een compliment naar de TOP-groep!
  
• Nog een top: een persoonlijke HB-begeleider is ook erg fijn. Het heeft bij mij heel erg geholpen!

Wat zeggen onze leerlingen?

• Bovenstaande tips helpen niet allemaal voor alle HB’ers. HB’ers zijn net zo verschillend als niet-HB’ers.
  
• Ik raad docenten aan om bijvoorbeeld eens een boek over hoogbegaafdheid te lezen. Zelf heb ik het boek Mijn hoogbegaafde puber gelezen, dat eigenlijk voor volwassenen is. Een ander boek kan natuurlijk ook.
  
• Fijn dat jullie de docenten gaan leren hoe hoogbegaafdheid werkt

Waar denk je nu aan?

       Evaluatie

• Heeft deze workshops jou iets gebracht?
• Voldeed de workshop aan jouw verwachtingen?
• Wat zou jij nog meer willen leren/doen op het gebied van HB onderwijs?

www.kpcgroep.nl

        Breakout Verdieping

Breakout Verdieping

Uitdagingen

• Vooroordelen
• Asynchrone ontwikkeling
• Mindset
• Executieve functies
• Dubbel bijzonder
  
• Onderpresteren
• Automatiseren
  
• Disharmonisch profiel
  

Wat móéten we behandelen?

        Vooroordelen

Vooroordelen

        Asynchrone ontwikkeling

        Mindset

• Niet gewend te oefenen
• Perfectionistisch
• Grote emoties
• Hekel aan routine
• Ongeduldig
• Verwerpt input van anderen

        Executieve functies

In aanleg geen zwakke executieve functies.

Zelfs beter dan gemiddeld op een aantal vlakken.

Maar door te hoge verwachtingen i.v.m. asynchrone 

ontwikkeling en dus overvraging & onvoldoende 

training in het onderwijs -->

Toch vaak zwakkere EF.

        Executieve functies

Zorg voor werk op niveau, met een uitdagende inhoud en gebruik de cognitief sterke kant om de zwakkere executieve functies bij hoogbegaafden te stimuleren. Leg ook uit dat ze die zwakkere EF moeten oefenen.

Om hoogbegaafden uit hun hoofd te halen en hun EF te oefenen -> 

hun denken koppelen aan iets maken, zien, horen of voelen. Niet alleen maar praten. 

        Dubbel bijzondere leerling

• AD(H)D - HB
• ASS - HB
• Dyslexie/dyscaluclie - HB
• Fysieke beperking - HB

Da Vinci: ASS & dyslexie - HB?

        Onderpresteren

Risico leerling

Onderduikende leerling

Aangepaste succesvolle leerling

Uitdagende creatieve leerling

Dubbel bijzondere leerling

        Dubbel bijzondere leerling

• AD(H)D - HB
• ASS - HB
• Dyslexie/dyscaluclie - HB
• Fysieke beperking - HB

Leerhonger kan ondergesneeuwd raken door gedrag en frustraties.

Bied veiligheid. Het is noodzakelijk dat hij zowel op het 

domein van de hoogbegaafdheid als op het domein van zijn stoornis 

begeleid wordt. 

        Uitdagende leerling

Deze leerling staat zeer sterk in zijn/haar schoenen. 

Nieuwsgierig en komt op voor de eigen mening, maar ook wat te impulsief

en bewegelijk. Kan irritant worden in de les.

 

Zie het creatieve denken van deze leerling. Geef deze leerling originele 

opdrachten waarvoor hij zich moet inspannen. Maar maak wel degelijke 

afspraken over gedrag, beleefdheid en correctheid. Deze leerling kan een

leuke bijdrage leveren aan je lessen.

        Onderduikende leerling

Ouderbeeld duidelijk anders dan schoolbeeld. Leerling toont zich thuis 

cognitief sterk, maar presteert op school zwak tot gemiddeld.

Het enige doel dat deze leerling heeft is ‘niet opvallen’. Hopt van 

vriendengroepje naar vriendengroepje.

Overval deze leerling niet met uitdagende leerstof. Zorg ervoor dat hij/zij

stilletjes kan opbloeien tussen ontwikkelingsgelijken.

Wees er op tijd bij, want loopt kans een risico leerling te worden!

        Risico leerling

Deze leerling toont geen enkele interesse in school. Hij zet zich tegen 

iedereen af, bekritiseert iedereen en gaat zich vaak een andere identiteit 

aanmeten.

Het is een zeer gekwetste leerling met heel wat faalangst die een groot 

schild van onverschilligheid tracht op te zetten.

Zoek naar professionele hulp om hem terug op weg te helpen, maar blijf je 

geloof in hem uitstralen. Daag hem niet uit met verrijkingsmateriaal, maar 

steek je tijd in eerlijke en open gesprekken.

        Aangepaste succesvolle lln

Ideale leerling.

Maar past zich aan de verwachtingen van zijn omgeving aan, 

heeft het imposter syndrom  en legt zich een hoge sociale druk op. 

Faalangst en onderpresteren zijn twee gevaren.

Bied veiligheid. Leer een growth mindset aan en 

werk aan zijn/haar zelfvertrouwen. 

Durf als leerkracht te laten zien dat ook jij faalt, doorzet en groeit.

        Onderpresteren

        Automatiseren

        Automatiseren

Basisbewerkingen geautomatiseerd? --> groter deel van het werkgeheugen beschikbaar. 

HB-er heeft andere ontwikkeling cortex, heeft groter werkgeheugen en kan razendsnel denken. Automatiserings-oefeningen pas effectief bij 10-12 jaar als werk complex genoeg wordt. PO start hiermee in groep 3.

Oplossing: Stampen met afleiding, om denken uit te schakelen.

        Disharmonisch profiel

        Disharmonisch profiel

Oude testen PV-VP kloven

Fors hogere PIQ dan VIQ en ondergemiddeld VIQ  --> 

meer moeite met typisch schoolse vaardigheden: technisch lezen, spelling, begrijpend lezen/luisteren, woordenschat en rekenen. Niet het disharmonische profiel maar eerder de lage VIQ speelt daarin dus een rol.

Voor de rest hebben 'kloven' geen voorspellende waarde.

        Disharmonisch profiel

Nieuwe testen

Verbaal begrip (Verbal Comprehension), Werkgeheugen (Working Memory), Verwerkingssnelheid (Processing Speed), Visueel ruimtelijk (Visual Spatial) en Fluid Reasoning

Executieve functies...

        Breakout Casus

        Types HB lln

        Zelfsturende autonome lln

De ideale leerling in de klas. Haalt goede punten, gaat op zoek naar meer 

uitdagingen, durft te falen en wil steeds meer leren. Kan op een fijne 

manier zijn/haar eigen mening geven.

Is in de klas, in de school en buiten school succesvol.

Geef ook deze leerling voldoende aandacht en uitdagingen en comprimeer 

en verrijk de leerstof waar nodig. Bij een mentor kan deze leerling zijn/haar

hart ophalen en verder uitgroeien tot een zelfstandig persoon.

        Dubbel bijzondere leerling

• AD(H)D - HB
• ASS - HB
• Dyslexie/dyscaluclie - HB
• Fysieke beperking - HB

Leerhonger kan ondergesneeuwd raken door gedrag en frustraties.

Omkader deze leerling goed. Het is noodzakelijk dat hij zowel op het 

domein van de hoogbegaafdheid als op het domein van zijn stoornis 

begeleid wordt. 

        Uitdagende leerling

Deze leerling staat zeer sterk in zijn/haar schoenen. 

Nieuwsgierig en komt op voor de eigen mening, maar ook wat te impulsief

en bewegelijk. Kan irritant worden in de les.

 

Zie het creatieve denken van deze leerling. Geef deze leerling originele 

opdrachten waarvoor hij zich moet inspannen. Maar maak wel degelijke 

afspraken over gedrag, beleefdheid en correctheid. Deze leerling kan een

leuke bijdrage leveren aan je lessen.

        Onderduikende leerling

Ouderbeeld duidelijk anders dan schoolbeeld. Leerling toont zich thuis 

cognitief sterk, maar presteert op school zwak tot gemiddeld.

Het enige doel dat deze leerling heeft is ‘niet opvallen’. Hopt van 

vriendengroepje naar vriendengroepje.

Overval deze leerling niet met uitdagende leerstof. Zorg ervoor dat hij/zij

stilletjes kan opbloeien tussen ontwikkelingsgelijken.

Wees er op tijd bij, want loopt kans een risico leerling te worden!

        Risico leerling

Deze leerling toont geen enkele interesse in school. Hij zet zich tegen 

iedereen af, bekritiseert iedereen en gaat zich vaak een andere identiteit 

aanmeten.

Het is een zeer gekwetste leerling met heel wat faalangst die een groot 

schild van onverschilligheid tracht op te zetten.

Zoek naar professionele hulp om hem terug op weg te helpen, maar blijf je 

geloof in hem uitstralen. Daag hem niet uit met verrijkingsmateriaal, maar 

steek je tijd in eerlijke en open gesprekken.

        Aangepaste succesvolle lln

Ideale leerling.

Maar past zich aan de verwachtingen van zijn omgeving aan, 

heeft het imposter syndrom  en legt zich een hoge sociale druk op. 

Faalangst en onderpresteren zijn twee gevaren.

Omkader deze leerling goed. Leer een growth mindset aan en 

werk aan zijn/haar zelfvertrouwen. 

Durf als leerkracht te laten zien dat ook jij faalt, doorzet en groeit.

Wat blijft je bij?

Welk profiel (type HB leerling)
sluit volgens jou het beste aan bij deze leerling en waarom?

6 Profielen

https://talentstimuleren.nl/?file=2867&m=1422437221&action=file.download

       Opdracht

Neem een leerling in gedachten met (een vermoeden van) hoogbegaafdheid 

• Welke kenmerken van HB herken je? (cognitief en zijnsluik)
• Wat zijn zijn/haar kwaliteiten en uitdagingen?
• Wat heeft deze leerling nodig?
  
• Wat kun je morgen al doen?
  
• Welke informatie heb jij nog nodig over deze leerling?

       Zijnsluik